ตู้ไปรษณีย์

ตู้ไปรษณีย์ เป็นตู้สำหรับให้ประชาชนนำจดหมายซึ่งติดแสตมป์ค่าส่งแล้ว มาหยอดเข้าไปในตู้ และจะมีบุรุษไปรษณีย์มารวบรวมจดหมายตามเวลาที่กำหนด เพื่อส่งเข้าระบบไปรษณีย์ต่อไป มีการนำมาใช้ในสหราชอาณาจักรตั้งแต่ พ.ศ. 2398 (ค.ศ. 1855) คิดเป็นเวลา 15 ปีนับจากการเปิดบริการไปรษณีย์โดยใช้แสตมป์

ตู้ไปรษณีย์ บริเวณสำนักงานไปรษณีย์นครหลวงเหนือ

ตู้ไปรษณีย์มีได้หลายรูปแบบ เช่น แบบตั้งกับพื้น แบบติดกับกำแพง มีสีสันแตกต่างกันออกไปขึ้นกับประเทศ ประเทศในเครือจักรภพอังกฤษจะใช้สีแดงและดำเป็นหลัก สหรัฐอเมริกาใช้สีฟ้า ส่วนประเทศไทยซึ่งเริ่มมีตู้ไปรษณีย์พร้อมกับบริการไปรษณีย์นั้นก็ใช้สีแดงและดำ เนื่องจากระบบสาธารณูปโภคต่าง ๆ ซึ่งริเริ่มในสมัยรัชกาลที่ 5 ล้วนได้รับอิทธิพลจากระบบของอังกฤษเป็นหลัก

เกร็ดต่าง ๆ เกี่ยวกับตู้ไปรษณีย์

ตู้ไปรษณีย์ของสหรัฐอเมริกา

• ตู้ไปรษณีย์ถังไม้ของหมู่เกาะกาลาปาโกส เป็นตู้ไปรษณีย์ที่มีประวัติมาตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 18 เกาะนี้เป็นเส้นทางผ่านของเรือ คนที่ผ่านมาสามารถหย่อนจดหมายลงในถังใบนี้โดยไม่ต้องติดแสตมป์ และค้นหาดูว่าในถังมีจดหมายของคนอื่นหรือไม่ที่จ่าหน้าถึงสถานที่ที่ตัวเองจะเดินทางไป ถ้ามีก็จะนำจดหมายดังกล่าวไปส่งด้วยตัวเอง
• อดีตตู้ไปรษณีย์ที่ใหญ่ที่สุดของไทย (ซึ่งอดีตก็เคยเป็นที่สุดในโลก) ตั้งอยู่บริเวณสี่แยกหอนาฬิกา ในอำเภอเบตง จังหวัดยะลา มีส่วนฐานและส่วนตู้ ฐานมีความสูง 1.30 เมตร เส้นรอบวง 1.60 เมตร ส่วนตู้สูง 2.90 เมตร เส้นรอบวง 1.40 เมตร สร้างในปี พ.ศ. 2467 ปัจจุบันมีการสร้างตู้ใบใหม่ที่มีขนาดใหญ่เป็น 3.5 เท่าในบริเวณเดียวกัน ถือเป็นตู้ไปรษณีย์ที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลกในปัจจุบัน ตู้ทั้งสองใบสามารถใช้ส่งจดหมายได้
• ตู้ไปรษณีย์ขนาดใหญ่อื่น ๆ เช่น ตู้ไปรษณีย์ของประเทศแคนาดา มีความสูงถึง 17 ฟุต (5.18 เมตร) ตั้งอยู่ในห้างสรรพสินค้า Canada Place
• ประเทศไทยมีตู้ไปรษณีย์ประมาณ 36,756 ตู้ (ข้อมูลปีพ.ศ. 2548)
• ปัจจุบันสามารถดูตู้ไปรษณีย์แบบต่าง ๆ ของไทยในอดีต (สร้างจำลองขึ้นใหม่) ได้ที่บริเวณสำนักงานไปรษณีย์นครหลวงเหนือ ด้านหลัง ปณจ สามเสนใน ข้างสถานีรถไฟฟ้าสะพานควาย

ตู้ไปรษณีย์แบบต่าง ๆ ของไทย

ตู้ไปรษณีย์ไทยบนชีทที่ระลึก

ภาพด้านขวามือเป็น ชีทที่ระลึก ของแสตมป์ชุด งานแสดงตราไปรษณียากรแห่งชาติ พ.ศ. 2532 ซึ่งภาพบนแสตมป์ แสดงถึงวิวัฒนาการตู้ไปรษณีย์ และ ที่ทำการไปรษณีย์ ของไทยจากปัจจุบันย้อนหลังไปถึงสมัยแรกเริ่ม มีรายละเอียดตามราคาบนดวงแสตมป์ดังนี้

• 2 บาท ภาพตู้ไปรษณีย์ในสมัยปัจจุบัน เริ่มใช้ครั้งแรกปี พ.ศ. 2516
• 3 บาท ภาพตู้ไปรษณีย์ที่อยู่ตามที่ทำการไปรษณีย์ขนาดเล็กในต่างจังหวัด เริ่มใช้ พ.ศ. 2496
• 4 บาท ภาพตู้ไปรษณีย์ที่อยู่ตามที่ทำการไปรษณีย์ขนาดใหญ่ เริ่มใช้ในปี พ.ศ. 2469
• 5 บาท ภาพตู้ไปรษณีย์ที่ใช้เมื่อประมาณปี พ.ศ. 2454 เป็นตู้ที่สั่งทำจากประเทศอังกฤษและสิงคโปร์ ด้านหลังคือ ที่ทำการไปรษณีย์กลาง บางรัก
• 6 บาท ภาพตู้ไปรษณีย์ที่ประเทศเยอรมนีส่งมาให้เป็นของขวัญเนื่องในโอกาสที่เปิดให้บริการไปรษณีย์ในปี พ.ศ. 2426 ด้านหลังคือ ไปรษณียาคาร อาคารที่ทำการไปรษณีย์หลังแรกของไทย

อ้างอิง

• เจริญ ตันมหาพราน, ตู้ไปรษณีย์ใหญ่ที่สุดในโลกตู้แรก, หนังสืองานแสดงตราไปรษณียากรแห่งชาติ ครั้งที่ 14, การสื่อสารแห่งประเทศไทย