พระเจ้าชัยวรมันที่ 2
พระเจ้าชัยวรมันที่ 2 (เขมร: ជ័យវរ្ម័នទី២, อังกฤษ: Jayavarman II) ครองราชย์: ค.ศ. 802 - ค.ศ. 835 พระเจ้าชัยวรมันที่ 2 ปฐมกษัตริย์แห่งจักรวรรดิขะแมร์ พระองค์คือผู้รวม อาณาจักรขะแมร์ ให้เป็นปึกแผ่นขึ้นมา และประกาศให้เขมรเป็นเอกราชไม่อยู่ใต้อำนาจของ ชวา อีกต่อไป พระองค์เป็นผู้วางรากฐานการปกครองของอาณาจักรซึ่งต่อมาได้เป็นแบบอย่างการสร้าง พระนครหลวง หรือ ยโศธรปุระ. ในปี ค.ศ. 802 ทรงทำพิธีปราบดาภิเษกขึ้นเป็นพระจักรพรรดิราชบนภูเขา มเหนทรบรรพต หรือปัจจุบันรู้จักกันในชื่อพนมกุเลน[1] ทรงตั้งเมืองหลวงอยู่ที่เมือง “อินทปุระ” ซึ่งเป็นที่ราบลุ่มอุดมสมบูรณ์ ต่อมาได้ทรงย้ายราชธานีไปอีกหลายที่ เช่น เมืองหริหราลัย เมืองอมเรนทรปุระ และมเหนทรบรรพต (พนมกุเลนในปัจจุบัน) แล้วทรงย้ายกลับมาประทับที่เมืองหริหราลัยอีกครั้งเป็นที่สุดท้าย เป็นผู้วางรากฐานการปกครองที่มีกษัตริย์อยู่ในฐานะอันสูงส่งที่เรียกว่า เทวราชา ในสมัยของ พระเจ้าชัยวรมันที่ 2 ระหว่าง ค.ศ. 802 – ค.ศ. 835 นั้น มีการโยกย้ายราชธานีถึง 4 ครั้ง พระองค์ได้ชื่อว่าเป็นกษัตริย์นักรบที่เข้มแข็ง ทรงปราบกบฏในอาณาจักรและแว่นแคว้นโดยรอบจนราบคาบ ยกเว้นเพียงอาณาจักรไดเวียดเท่านั้น ทรงขยายอาณาจักรเขมรโบราณให้กว้างใหญ่ยิ่งกว่ากษัตริย์องค์ก่อนๆ พระองค์มีสถานะเป็นพระจักรพรรดิราชขะแมร์ และมหาราชองค์หนึ่งของกัมพูชา
| พระเจ้าชัยวรมันที่ 2 | |
|---|---|
| ปฐมกษัตริย์แห่ง จักรวรรดิขแมร์ | |
| ครองราชย์ | ค.ศ. 802 – ค.ศ. 835 |
| ถัดไป | พระเจ้าชัยวรมันที่ 3 |
| พระราชบุตร | พระเจ้าชัยวรมันที่ 3 |
| ประสูติ | ประมาณ ค.ศ. 770 |
| สวรรคต | ค.ศ. 835 เมืองพระนคร, จักรวรรดิขแมร์ |
| ศาสนา | ฮินดู |
ประวัติแก้ไข
พระเจ้าชัยวรมันที่ 2 ( ครองราชย์: ค.ศ 802 - ค.ศ. 835 ) จากจารึกปราสาท สด๊กก๊อกธม กล่าวถึงพระเจ้าชัยวรมันที่ 2 เมื่อเสด็จกลับจากชวา ในขณะนั้นพระชนมายุได้ ๒๐ พรรษา พระองค์ได้ทรงประกอบพระราชพิธีอันศักดิ์สิทธิ์บนเขาพนมกุเลน หรือ มเหนทรบรรพต โดยการประกาศเอกราชจากชวา และสถาปนาพระองค์ขึ้นเป็นพระจักรพรรดิราช จากนั้นทรงทำสงครามเพื่อรวมเอาดินแดนของอาณาจักรไกล้เคียงรวมเข้ากับ จักรวรรดิขะแมร์ พระองค์ได้ทำสงครามปราบปรามอาณาจักรตะบองขะมุม (อาณาจักรของชาวกูย ) ซึ่งมีฐานอำนาจอยู่บริเวณเทือกเขาพนมดงรัก เมืองอัตตะปือและบริเวณอีสานไต้ เพื่อสงบศึกพระนางพิณสวรรครามาวตีผู้ปกครองเมืองวิเภทะ (ปัจจุบันอยู่ในเขตพื้นที่ จังหวัดศรีสะเกษ ประเทศไทย) จึงถวายธิดานามว่าปาวิตรา แด่พระเจ้าชัยวรมันที่ 2 เพื่อให้อภิเษกสมรส ต่อมาพระเจ้าชัยวรมันที่ 2 ทรงสถาปนาพระนางปาวิตราเทวี ขึ้นเป็นพระอัครมเหสีพระนามว่า พระนางกัมพุชราชลักษมี[2] และแต่งตั้งพระเชษฐาของพระนางปาวิตราคือ วิษณุวาล เป็น ลักษมินทรา ขุนพลและผู้ดูแลพระคลังส่วนพระองค์ ต่อมาวิษณุวาลกลายเป็นขุนพลผู้ยิ่งใหญ่ของพระเจ้าชัยวรมันที่ 2 ในการทำสงครามเพื่อขยายอาณาจักรเขมรออกไปจนกว้างใหญ่ จารึกศิวศักติ[3] กล่าวว่าพระเจ้าชัยวรมันที่2 ทรงโปรดให้สร้างปราสาทพระวิหารเพื่อถวายแด่พระศิวะ และใด้กำหนดพื้นที่หลายแห่งบริเวณพระวิหารและใกล้เคียงเป็นเขตศักดิ์สิทธิ์ เรียกว่า " ภวาลัย "
สถาปนาลัทธิเทวราชาแก้ไข
พระเจ้าชัยวรมันที่ 2 ได้รับการยกย่องว่าเป็นกษัตริย์ผู้วางรากฐานของระบอบกษัตริย์แบบสมมุติเทพ หรือลัทธิบูชาบุคคลที่นิยามว่ากษัตริย์คือเทพเจ้าที่ลงมาจุติเพื่อปกครองและให้ความช่วยเหลือมนุษย์ กษัตริย์ทรงเปรียบเสมือนองค์สมมุติเทพ เป็นอวตารของเทพเจ้าปางต่างๆที่เสด็จลงมายังโลกมนุษย์ โดยจุดเริ่มต้นของระบอบเทวราชในอาณาจักรขะแมร์เกิดจากการประกอบพิธีกรรมอันศักดิ์สิทธิ์เพื่อส่งผ่านจิตวิญญาณของเทพเจ้าลงในร่างของกษัตริย์มนุษย์พิธีนี้เกิดขึ้นครั้งแรกในปี ค.ศ. 802 บนภูเขาศักดิ์สิทธิ์ "มเหนทรบรรพต" ปัจจุบันเป็นที่รู้จักในนาม พนมกุเลน เพื่อเฉลิมฉลองความเป็นอิสระของ "อาณาจักรเขมร" และเพื่อประกาศพระเกียรติยศของกษัตริย์ผู้ยิ่งใหญ่เป็นดั่งเทพเจ้า ในพิธีนี้พระเจ้าชัยวรมันที่ 2 ได้รับการสถาปนาขึ้นเป็นกษัตริย์และสมมุติเทพโดยพราหมณ์ศิวไกวัลย์ จารึกจากปราสาทสด๊กก๊อกธมระบุว่าพระเจ้าชัยวรมันที่ 2 ได้ให้พราหมณ์ขึ้นไปประกอบพิธีเทวราชเพื่อสถาปนาให้พระองค์เป็นเทวราชาที่เขาพนมกุเลน และพระองค์ทรงประกาศเอกราชจากชวาด้วย[4]
ประกาศเอกราชจากชวาแก้ไข
พระเจ้าชัยวรมันที่ 2 ทรงเป็นเจ้าชายจากอาณาจักรเจละทรงไปศึกษาเล่าเรียนบนเกาะชวาในฐานะ “ราชบุตรบุญธรรม” ซึ่งมีความหมายเดียวกับการเป็น “องค์ประกัน” เมื่อเจ้าชายชัยวรมันที่ 2 เสด็จกลับจากชวาทรงรวบรวมอาณาจักรให้เป็นปึกแผ่นในนาม “จักรวรรดิเขมร” (Khmer Empire ) ทรงนำคติในลัทธิบูชาบุคคลมาเผยแพร่และทรงเริ่มต้นสร้างศาสนสถานเพื่อบูชาเทพเจ้า ก่อนที่พระเจ้าชัยวรมันที่ 2 จะประสบความสำเร็จในการสร้างปราสาทหินที่ใหญ่ที่สุดอย่างนครวัด ต้นแบบแห่งความเกรียงไกรของเมืองพระนคร (Angkor) ที่โลกตะลึง[5] เมื่อพระองค์เสด็จกลับมาครองอาณาจักรเจนละน้ำแล้วพระองค์จึงวางแผนที่จะประกาศอิสรภาพจากชวา เมื่อชวาล่วงรู้ ในปี ค.ศ. 780 กษัตริย์ชวาแห่งราชวงศ์ ไศเลนทร์ ( Sailendra ) ได้ยกทัพเรือบุกเข้าปราบปราม พระเจ้าชัยวรมันที่ 2 ได้หลบหนีไปยังอินทรปุระในปี ค.ศ. 781 ต่อมาในปี ค.ศ. 790 ได้ประกาศสงครามขับไล่ชาวชวาออกจากดินแดนของ "อาณาจักรเจนละน้ำ" ทรงสามารถขับไล่ชวาออกไปได้ในปีสำเร็จ ศ.ศ. 800 จากนั้นทรงรวมอาณาจักรเจนละบก และอาณาจักรเจนละน้ำเข้าด้วยกันสถาปนาเป็นอาณาจักรเขมร และย้ายเมืองหลวงไปยังเทือกเขาพนมกูเลน โดยมีเมืองหลวงคือ "มเหนทรบรรพต" ทรงทำพิธีปราบดาภิเษกและประกาศเอกราชจากชวาในปี ค.ศ. 802
อ้างอิงแก้ไข
- ↑ Albanese, Marilia (2006). The Treasures of Angkor. Italy: White Star. p. 24. ISBN 88-544-0117-X.
- ↑ ปาวิตรา-กัมพุชลักษมี สุดยอดสาวงามดินแดนเขาพระวิหาร จ.ศรีสะเกษ พ.ศ. 1348.bloggang.com,2555
- ↑ จารึกปราสาทเขาพระวิหาร ศิวศักติ K. ๓๘๒.
- ↑ เจ้าพิธีลัทธิเทวราช อยู่สด๊กก๊อกธม จ.สระแก้ว ชุมทางเครือข่ายอำนาจ.สุจิตต์ วงษ์เทศ,มติชนสุดสัปดาห์,2562
- ↑ สูงสุดคืนสามัญ โอ้! สวรรค์...บรมพุทโธ.komchadluek.com,2552
| ก่อนหน้า | พระเจ้าชัยวรมันที่ 2 | ถัดไป | ||
|---|---|---|---|---|
| มหิปติวรมัน |  |
 พระมหากษัตริย์แห่งราชอาณาจักรกัมพูชา (จักรวรรดิเขมร ) (พ.ศ. 1345 - พ.ศ. 1393) |
 |
พระเจ้าชัยวรมันที่ 3 |