มเหนทรบรรพต
มเหนทรบรรพต (เขมร: មហេន្ទ្របវ៌ត มเหนฺทฺรบรฺวต ; สันสกฤต: महेन्द्र पर्वत มเหนฺทฺรปรฺวต ; อักษรโรมัน: Mahendraparvata) เป็นเมืองโบราณสมัยจักรวรรดิเขมร ตั้งอยู่ในประเทศกัมพูชาปัจจุบัน
มเหนทรบรรพต មហេន្ទ្របវ៌ត | |
|---|---|
โบราณสถาน | |
  มเหนทรบรรพต ที่ตั้งในประเทศกัมพูชา | |
| พิกัด: 13°36′46″N 104°6′45″E / 13.61278°N 104.11250°E | |
| ประเทศ |  กัมพูชา |
| จังหวัด | เสียมราฐ |
| ก่อตั้ง | ค.ศ. 802 |
เป็นที่รับรู้กันมาหลายทศวรรษแล้วว่า เมืองนี้มีอยู่ แต่อยู่ที่ใดไม่แน่ชัด เพราะเนื้อที่ส่วนใหญ่กลายเป็นป่ารกร้างและจมอยู่ใต้ดิน กระทั่งคณะนักโบราณคดี ซึ่งมีฌ็อง-บัปติสต์ เชอว็องส์ (Jean-Baptiste Chevance) กับเดเมียน เอวันส์ (Damian Evans) เป็นหัวหน้า ใช้เลเซอร์สแกนหาทางอากาศจนพบใน ค.ศ. 2012 และเริ่มขุดค้นเรื่อยมา
ศัพทมูล แก้
ชื่อ "มเหนทรบรรพต" มาจากภาษาสันสกฤต แปลว่า "ภูเขาขององค์อินทร์ผู้ยิ่งใหญ่" เป็นชื่อหนึ่งของพนมกุเลน (ភ្នំគូលេន ภฺนํคูเลน "ภูเขาลิ้นจี่") ศาสนสถานบนยอดเขาซึ่งใช้อภิเษกพระเจ้าชัยวรมันที่ 2 ขึ้นเป็นพระเจ้าจักรพรรดิเมื่อ ค.ศ. 802 ชื่อ "มเหนทรบรรพต" นี้ปรากฏในจารึกหลายหลักจากสมัยพระนครซึ่งพบที่ปราสาทอกยม (ប្រាសាទអកយំ บฺราสาทอกยํ )[1]
ที่ตั้ง แก้
เมืองมเหนทรบรรพตตั้งอยู่บนเนินภูเขาพนมกุเลนในจังหวัดเสียมราฐ ห่างนครวัดไปทางเหนือ 40 กิโลเมตร (25 ไมล์) และห่างตัวจังหวัดเสียมราฐไปทางเหนือ 45 กิโลเมตร (28 ไมล์)[2]
การขุดค้น แก้
ฌ็อง-บาติสต์ เชอว็องซ์ จากมูลนิธิโบราณคดีและการพัฒนาแห่งลอนดอน (London's Archaeology and Development Foundation) กับเดเมียน เอวันส์ จากมหาวิทยาลัยซิดนีย์ (University of Sydney) ร่วมกับนำคณะผู้เชี่ยวชาญขุดค้นหาเมืองมเหนทรบรรพตมานานหลายปี จน ค.ศ. 2012 คณะดังกล่าวใช้วิทยาการไลดาร์ (Lidar) คือ ใช้เลเซอร์ติดตั้งบนเฮลิคอปเตอร์ออกบินสแกนทั่วพื้นที่พนมกุเลนเป็นเวลาเจ็ดวัน จนพบที่ตั้งเมืองมเหนทรบรรพต ซึ่งสอดคล้องกับการวิจัยภาคพื้นดินที่นักโบราณคดีหลายคนเคยทำไว้[2][3]
คณะผู้เชี่ยวชาญจึงขุดค้นจนพบรางน้ำและแอ่งน้ำของเมือง โดยใช้จักรยานยนต์ออกตรวจค้นจนพบจุดเริ่มขุด แต่ต้องเสี่ยงกับระเบิดที่ฝังไว้ในดินตั้งแต่ช่วงสงคราม คณะขุดค้นยังพบศาสนสถาน 5 แห่ง แล้วใช้ลีดาร์ตรวจจนพบศาสนสถานอีก 30 แห่ง ร่องรอยถนนที่เชื่อมโยงกันอย่างอลังการ เขื่อน และสระน้ำ เดเมียน เอวันส์ ยังกล่าวว่า งานครั้งนี้ทำให้ได้ทฤษฎีว่า ปัญหาการบริหารจัดการน้ำทำให้จักรวรรดิเขมรล่มสลายในที่สุด[2][3]
ประวัติ แก้
คณะนักโบราณคดีของฌ็อง-บาติสต์ เชอว็องซ์ ประมาณว่า เมืองมเหนทรบรรพตกำเนิดขึ้นใน ค.ศ. 802 ฉะนั้น เมืองมเหนทรบรรพตจึงเก่ากว่านครวัดราว 350 ปี[2]
เมืองมเหนทรบรรพตตั้งขึ้นในรัชกาลพระเจ้าชัยวรมันที่ 2 ผู้สถาปนาจักรวรรดิเขมร และรับการอภิเษกเป็นพระเจ้าจักรพรรดิ ณ พนมกุเลน ภูเขาอันเป็นที่ตั้งเมืองมเหนทรบรรพต[4]: 99–101 [5]
พระเจ้าชัยวรมันที่ 2 ตั้งเมืองมเหนทรบรรพตนี้ขึ้นเพื่อป็นราชสำนักหนึ่งในสามแห่งของพระองค์ อีกสองแห่งคือ อมเรนทรปุระ (អមរេន្ទ្របុរៈ อมเรนฺทฺรบุระ̤ "เมืองพระอินทร์") และหริหราลัย (ហរិហរាល័យ หริหราลัย "เมืองพระหริหระ")[6]
อ้างอิง แก้
- ↑ Higham 2001, p. 54–59.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 Murdoch, Lindsay (15 June 2013). "Lost horizons: mediaeval city uncovered". Sydney Morning Herald. สืบค้นเมื่อ 15 June 2013.
- ↑ 3.0 3.1 Varma, Subodh (15 June 2013). "Lost city of Mahendraparvata discovered in Cambodian jungles". The Times of India. Delhi. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-06-18. สืบค้นเมื่อ 15 June 2013.
- ↑ Coedès, George (1968). Walter F. Vella (บ.ก.). The Indianized States of Southeast Asia. trans.Susan Brown Cowing. University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-0368-1.
- ↑ Higham 2001, p. 151.
- ↑ Higham 2001, p. 84.
บรรณานุกรม แก้
- Higham, Charles (2001). The Civilization of Angkor. University of California Press. ISBN 978-0-52023-442-0.