วิกิพีเดีย

จุนสี

จุนสี หรือ คอปเปอร์(II)ซัลเฟต (อังกฤษ: Copper (II) sulphate) เป็นสารประกอบของทองแดง กำมะถันและออกซิเจน ที่มีสูตรทางเคมี CuSO4 เกลือจุนสีพบได้หลายรูปแบบตามจำนวนโมเลกุลน้ำที่ประกอบอยู่ในผลึก จุนสีสะตุหรือจุนสีที่ปราศจากน้ำ (anhydrous) เป็นผงสีเทาขาว ขณะที่จุนสีที่พบได้บ่อยมีน้ำ 5 โมเลกุล (pentahydrate) มีสีฟ้าสด สารเคมีนี้ใช้ประโยชน์เป็นสารปราบวัชพืช สารกำจัดสัตว์และแมลงรบกวน สารฆ่าเชื้อรา

Copper(II) sulfate

Crystals of CuSO4·5H2O

Portion of the structure of the pentahydrate
(sulfate links Cu(H2O)2+4 centers)

Unit cell of the crystal structure of CuSO4·5H2O
with hydrogen bonds in black[1]
ชื่อ
IUPAC name
Copper(II) sulfate
ชื่ออื่น
  • Cupric sulphate
  • Blue vitriol (pentahydrate)
  • Bluestone (pentahydrate)
  • Bonattite (trihydrate mineral)
  • Boothite (heptahydrate mineral)
  • Chalcanthite (pentahydrate mineral)
  • Chalcocyanite (mineral)
Copper Sulphate pentahydrate
เลขทะเบียน
3D model (JSmol)
ChEBI
ChEMBL
เคมสไปเดอร์
ECHA InfoCard 100.028.952 แก้ไขสิ่งนี้ที่วิกิสนเทศ
EC Number
  • 231-847-6
8294
KEGG
RTECS number
  • GL8800000 (anhydrous)
    GL8900000 (pentahydrate)
UNII
  • InChI=1S/Cu.H2O4S/c;1-5(2,3)4/h;(H2,1,2,3,4)/q+2;/p-2 checkY
    Key: ARUVKPQLZAKDPS-UHFFFAOYSA-L checkY
  • InChI=1/Cu.H2O4S/c;1-5(2,3)4/h;(H2,1,2,3,4)/q+2;/p-2
    Key: ARUVKPQLZAKDPS-NUQVWONBAI
  • [O-]S(=O)(=O)[O-].[Cu+2]
คุณสมบัติ
CuSO4 (anhydrous)
CuSO4·5H2O (pentahydrate)
มวลโมเลกุล 159.60 g/mol (anhydrous)[2]
249.685 g/mol (pentahydrate)[2]
ลักษณะทางกายภาพ gray-white (anhydrous)
blue (pentahydrate)
ความหนาแน่น 3.60 g/cm3 (anhydrous)[2]
2.286 g/cm3 (pentahydrate)[2]
จุดหลอมเหลว 110 องศาเซลเซียส (230 องศาฟาเรนไฮต์; 383 เคลวิน) decomposes

560 °C decomposes[2](pentahydrate)

Fully decomposes at 590 °C (anhydrous)

จุดเดือด decomposes to cupric oxide at 650 °C
pentahydrate
316 g/L (0 °C)
2033 g/L (100 °C)
anhydrous
168 g/L (10 °C)
201 g/L (20 °C)
404 g/L (60 °C)
770 g/L (100 °C)[3]
ความสามารถละลายได้ anhydrous
insoluble in ethanol[2]
pentahydrate
soluble in methanol[2]
10.4 g/L (18 °C)
insoluble in ethanol and acetone
1330·10−6 cm3/mol
1.724–1.739 (anhydrous)[4]
1.514–1.544 (pentahydrate)[5]
โครงสร้าง
Orthorhombic (anhydrous, chalcocyanite), space group Pnma, oP24, a = 0.839 nm, b = 0.669 nm, c = 0.483 nm.[6]
Triclinic (pentahydrate), space group P1, aP22, a = 0.5986 nm, b = 0.6141 nm, c = 1.0736 nm, α = 77.333°, β = 82.267°, γ = 72.567°[7]
อุณหเคมี
Std molar
entropy (S⦵298)
5 J/(K·mol)
−769.98 kJ/mol
เภสัชวิทยา
V03AB20 (WHO)
ความอันตราย
GHS labelling:
The exclamation-mark pictogram in the Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS)The environment pictogram in the Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS)
NFPA 704 (fire diamond)
NFPA 704 four-colored diamondHealth 2: Intense or continued but not chronic exposure could cause temporary incapacitation or possible residual injury. E.g. chloroformFlammability 0: Will not burn. E.g. waterInstability 1: Normally stable, but can become unstable at elevated temperatures and pressures. E.g. calciumSpecial hazards (white): no code
2
0
1
จุดวาบไฟ ไม่ติดไฟ
ปริมาณหรือความเข้มข้น (LD, LC):
300 mg/kg (oral, rat)[9]

87 mg/kg (oral, mouse)

NIOSH (US health exposure limits):
PEL (Permissible)
 TWA 1 mg/m3 (as Cu)[8]
REL (Recommended)
 TWA 1 mg/m3 (as Cu)[8]
IDLH (Immediate danger)
 TWA 100 mg/m3 (as Cu)[8]
เอกสารข้อมูลความปลอดภัย (SDS) anhydrous
pentahydrate
สารประกอบอื่นที่เกี่ยวข้องกัน
แคทไอออนอื่น ๆ
หากมิได้ระบุเป็นอื่น ข้อมูลข้างต้นนี้คือข้อมูลสาร ณ ภาวะมาตรฐานที่ 25 °C, 100 kPa

ในตำรายาบางครั้งเรียกจุนสีว่ากำมะถันเขียว แต่เดิมผลิตจากน้ำฉีดแร่ในเหมืองทองแดง นำมาต้มให้น้ำระเหย ใช้เป็นยาถอนพิษ กัดหูดและคุดทะราด ในภาษาไทยโบราณจะเรียกสีของจุนสีว่าสีเขียว [10]

การเตรียม

แก้
 
การเตรียมจุนสีด้วยวิธีทางไฟฟ้าใช้อิเล็กโทรดทองแดงทำปฏิกิริยากับกรดซัลฟิวริก

การผลิตจุนสีในเชิงอุตสาหกรรมทำได้โดยนำโลหะทองแดงไปทำปฏิกิริยากับกรดซัลฟิวริกเข้มข้น หรือนำคอปเปอร์ออกไซด์ไปทำปฏิกิริยากับกรดซัลฟิวริกเจือจาง

อ้างอิง

แก้
  1. ↑ Varghese, J. N.; Maslen, E. N. (1985). "Electron density in non-ideal metal complexes. I. Copper sulphate pentahydrate". Acta Crystallogr. B. 41 (3): 184–190. doi:10.1107/S0108768185001914.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 Haynes, p. 4.62
  3. ↑ Rumble, John, บ.ก. (2018). CRC Handbook of Chemistry and Physics (ภาษาอังกฤษ) (99th ed.). CRC Press, Taylor & Francis Group. p. 5-179. ISBN 9781138561632.
  4. ↑ Anthony, John W.; Bideaux, Richard A.; Bladh, Kenneth W.; Nichols, Monte C., บ.ก. (2003). "Chalcocyanite" (PDF). Handbook of Mineralogy. Vol. V. Borates, Carbonates, Sulfates. Chantilly, VA, US: Mineralogical Society of America. ISBN 978-0962209741.
  5. ↑ Haynes, p. 10.240
  6. ↑ Kokkoros, P. A.; Rentzeperis, P. J. (1958). "The crystal structure of the anhydrous sulphates of copper and zinc". Acta Crystallographica. 11 (5): 361–364. doi:10.1107/S0365110X58000955.
  7. ↑ Bacon, G. E.; Titterton, D. H. (1975). "Neutron-diffraction studies of CuSO4 · 5H2O and CuSO4 · 5D2O". Z. Kristallogr. 141 (5–6): 330–341. Bibcode:1975ZK....141..330B. doi:10.1524/zkri.1975.141.5-6.330.
  8. ↑ 8.0 8.1 8.2 NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards. "#0150". National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).
  9. ↑ Cupric sulfate. US National Institutes of Health
  10. ↑ ชยันต์ พิเชียรสุนทร และ วิเชียร จีรวงศ์. คู่มือเภสัชกรรมแผนไทยเล่ม 4 เครื่องยาธาตุวัตถุ. พิมพ์ครั้งที่ 2. กทม. อัมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง. 2556.หน้า 42-43
เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=จุนสี&oldid=11910918"