โรงพิมพ์บำรุงนุกูลกิจ

โรงพิมพ์บำรุงนุกูลกิจ
	อาคารโรงพิมพ์บำรุงนุกูลกิจ
ที่ตั้ง	ถนนบำรุงเมือง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร
พิกัด	13°45′07″N 100°29′54″E / 13.7518750°N 100.4984662°E
ความเป็นมา
สร้าง	พ.ศ. 2438
หมายเหตุเกี่ยวกับสถานที่
ผู้บริหารจัดการ	บริษัทรัจนากรพร็อบเพอร์ตี้
การเปิดให้เข้าชม	จำกัด
สถาปัตยกรรม
รูปแบบสถาปัตยกรรม	สถาปัตยกรรมคลาสสิกและสถาปัตยกรรมวิกตอเรีย
โบราณสถานที่ขึ้นทะเบียนโดยกรมศิลปากร
ชื่อที่ขึ้นทะเบียน	อาคารบำรุงนุกูลกิจ
ขึ้นเมื่อ	17 มีนาคม พ.ศ. 2542
เป็นส่วนหนึ่งของ	โบราณสถานในเขตกรุงเทพมหานคร
เลขอ้างอิง	0000056

โรงพิมพ์บำรุงนุกูลกิจเป็นอดีตโรงพิมพ์ในประเทศไทย ก่อตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2438 รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ถือกันว่าเป็นเป็นโรงพิมพ์แห่งแรกของประเทศไทย^[1]^[2]^[3] โรงพิมพ์ก่อตั้งขึ้นโดยหลวงดำรงธรรมสาร (มี ธรรมาชีวะ) ปลัดกรมอัยการ ก่อนที่จะออกจากราชการมาทำธุรกิจโรงพิมพ์เต็มตัว^[4] โรงพิมพ์บำรุงนุกูลกิจเป็นธุรกิจรับพิมพ์หนังสือแบบเรียน^[5] หนังสือธรรมะ หนังสือที่ระลึกงานศพ และหนังสือราชการ รวมถึงราชกิจจานุเบกษาซึ่งเคยตีพิมพ์อยู่จนถึงปี พ.ศ 2504 หลังรัฐบาลได้จัดตั้งสำนักพิมพ์ของราชการขึ้นเอง^[1] โรงพิมพ์ดำเนินการโดยลูกหลานของผู้ก่อตั้งเรื่อยมาจนถึงรุ่นที่สี่ก่อนจะปิดตัวลงไปเมื่อราว พ.ศ. 2530^[4]

โรงพิมพ์บำรุงนุกูลกิจถือเป็นหนึ่งในบรรดาโรงพิมพ์ที่มีเจ้าของเป็นชาวไทยที่เปิดตัวขึ้นภายหลังการชยายตัวของตลาดหนังสือในสยามจากนโยบายการเผยแพร่ความรู้ของหอพระสมุดวชิรญาณที่ส่งเสริมการนำต้นฉบับหนังสือไทยบนใบลานให้กับโรงพิมพ์เอกชนไปจัดพิมพ์เอง^[5]

ในปี พ.ศ.2442 โรงพิมพ์บำรุงนุกูลกิจตีพิมพ์ หนังสือแบบเรียนเร็ว พระนิพนธ์ในกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ฉบับตีพิมพ์ครั้งที่ 10 ซึ่งเป็นหนังสือเรียนภาษาไทยเล่มแรกที่มีมีการกำกับชื่อประกอบตัวอักษรไทย ก ถึง ฮ ครบทั้ง 44^[6] ในช่วงวิกฤตการณ์กบฏบวรเดช โรงพิมพ์บำรุงนุกูลกิจเป็นหนึ่งในโรงพิมพ์เอกชนที่อาสาพิมพ์คําแถลงการณ์ของรัฐบาลเพื่อต่อต้านการก่อกบฏแจกจ่ายประชาชนโดยไม่คิดค่าใช้จ่าย^[7]

อาคารโรงพิมพ์บำรุงนุกูลกิจ

อาคารโรงพิมพ์ก่อสร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2438 ตั้งอยู่บนถนนบำรุงเมือง และเป็นโบราณสถานขึ้นทะเบียนของกรมศิลปากรในชื่อ "อาคารบำรุงนุกูลกิจ" นับตั้งแต่ปี พ.ศ. 2542^[8] ปัจจุบันอาคารอยู่ภายใต้การดูแลของบริษัทรัจนากรพร็อบเพอร์ตี้ และใช้งานเป็นโกดังของร้านสังฆภัณฑ์และพระพุทธรูปในพื้นที่^[1] และด้านหน้าของอาคารเป็นที่จอดรถ กระทั่งในปี พ.ศ. 2565 ได้เปลี่ยนมาเป็นร้านกาแฟชั่วคราวของ Craftsman Roastery ซึ่งอดีตเคยทำการอยู่ที่บ้านอาจารย์ฝรั่ง อดีตบ้านพักของศิลป์ พีระศรี และจะเปิดให้บริการเป็นเวลา 8 เดือนนับตั้งแต่ 5 กุมภาพันธ์^[2]

อาคารโรงพิมพ์เป็นอาคารก่ออิฐถือปูนมีความสูงสองชั้น หลังคาทรงปั้นหยา ก่อสร้างด้วยสถาปัตยกรรมเป็นแบบผสมผสานสถาปัตยกรรมคลาสสิกและสถาปัตยกรรมวิกตอเรีย^[1] ตกแต่งด้วยไม้และปูนเป็นลวดลายเหนือหน้าต่างและประตู ปัจจุบันอาคารตั้งอยู่ในพื้นที่ปิดที่ล้อมรอบด้วยอาคารพาณิชย์อื่นและมีพื้นที่ทางเข้าที่คับแคบ^[3]