โยคมายา
โยคมายา (สันสกฤต: योगमाया, อักษรโรมัน: Yogamāyā) หรือ มหามายา เป็นเทวีในศาสนาฮินดู ในลัทธิไวษณพนิยมเรียกว่า นารายณี[2][3] บูชาในฐานะรูปแทนพลังอำนาจแห่งภาพมายาของพระวิษณุ[4] ในภควัทคีตาปุราณะถือว่าพระนางเป็นปางเปี่ยมไปด้วยความกรุณาของพระทุรคา ส่วนในลัทธิศักติบูชาพระนางในฐานะรูปปางหนึ่งของอาทิปราศักติ ตามวรรณกรรมฮินดูระบุว่าพระนางเกิดแก่ตระกูลยาฑวะ เป็นธิดาของนันทะ และ ยโษทะ[5]
| โยคมายา | |
|---|---|
| เทวีแห่งมายา[1] | |
 ศาลพระนารายณีที่โลนวลา | |
| ชื่ออื่น | มหามายา, ทุรคา, นารายณี, ภัทรกาลี, อัมพิกา, เอกนัมศ์, สุภัทระ |
| ส่วนเกี่ยวข้อง | ลัทธิศักติ, ลัทธิไวษณพ |
| ที่ประทับ | ไวกูณฐ์, เขาวินธยะ |
| คัมภีร์ | ภควัตคีตาปุราณะ |
| เทศกาล | ไวกูณฐเอกทาศี |
| ข้อมูลส่วนบุคคล | |
| เกิด | |
| บิดา-มารดา | นันทะ (บิดา), ยโษทะ (มารดา) |
| ราชวงศ์ | ยาฑุวงศ์ |
ลัทธิศักติ
แก้นักวิชาการ คอนสตันซ์ โจนส์ และ เจมส์ ดี ไรอัน (Constance Jones and James D. Ryan) ให้ความเห็นว่าพระโยคมายามีปรากฏกล่าวถึงในเทวีมหัตมยะ ซึ่งเป็นวรรณกรรมสำคัญที่แสดงถึงรูปอวตารต่าง ๆ ของมหาเทวีแห่งลัทธิศักติ รวมถึงปรากฏในเอกสารท้องถิ่นหนึ่งจากต้นศตวรรษที่ 19 ซึ่งใช้นามวินธยามหาตมยะ (Vindhya Mahatmya) เข้าใจว่าพระนางแทนความจริงสูงสุดโดยสมบูรณ์ (Ultimate Reality in its totality) รวมถึงยังมีการทำให้พระนางมีความคล้ายกันกับพระปารวตี เกิดเป็นคติของ "ความยิ่งใหญ่สูงสุด" (Ultimate Divinity)[6]
ลัทธิไวษณพ
แก้ในคติของไวษณพถือว่าพระนางเป็นรูปแทนอำนาจความสามารถภายในหรือภายนอกของพระวิษณุ หรือปางอวตารในรูปพระกฤษณะ[7] พระโยคมายาสามารถอวตารเป็นรูปของพระทุรคา, อัมพิกา, เกษมาท และ ภัทรกาลี ได้ ตามที่ระบุในวิษณุปุราณะ[8] ในภควัตปุราณะ อสูรหิรัณยากษะล้อเลียนวราหะและกล่าวถึง โยคมาตา ของพระวิษณุ[9]
ในภควัทคีตา เมื่อครั้นอรชุนสงสัยว่า ทำไมยามว่าง (pastime) และรูปอันแท้จริงของพระกฤษณะไม่ปรากฏต่อผู้คน พระกฤษณะตอบว่ารูปอวตารของตนจะไม่ปรากฏเห็นได้โดยทุกคน เพราะตนมี "ความสามารถในการสร้างภาพมายา" ซ่อนตนเองไว้ (illusory potency)[10]
อ้างอิง
แก้- ↑ The Goddess in India: The Five Faces of the Eternal Feminine. Simon and Schuster. September 2000. ISBN 9781594775376.
- ↑ Sinha, Purnendu Narayana (1901). A Study of the Bhagavata Purana: Or, Esoteric Hinduism (ภาษาอังกฤษ). Freeman & Company, Limited. p. 247.
- ↑ Parthasarathy, V. R.; Parthasarathy, Indu (2009). Devi: Goddesses in Indian Art and Literature (ภาษาอังกฤษ). Bharatiya Kala Prakashan. p. 133. ISBN 978-81-8090-203-1.
- ↑ Beck, Guy L. (2012-02-01). Alternative Krishnas: Regional and Vernacular Variations on a Hindu Deity (ภาษาอังกฤษ). State University of New York Press. p. 170. ISBN 978-0-7914-8341-1.
- ↑ Knapp, Stephen (2012). Hindu Gods & Goddesses (ภาษาอังกฤษ). Jaico Publishing House. p. 32. ISBN 978-81-8495-366-4.
- ↑ Jones & Ryan 2006, p. 489.
- ↑ Knapp, Stephen (2012). Hindu Gods & Goddesses (ภาษาอังกฤษ). Jaico Publishing House. ISBN 978-81-8495-366-4.
- ↑ Varadpande, Manohar Laxman (2009). Mythology of Vishnu and His Incarnations (ภาษาอังกฤษ). Gyan Publishing House. p. 15. ISBN 978-81-212-1016-4.
- ↑ www.wisdomlib.org (2022-07-24). "Hiraṇyākṣa's Fight with Varāha [Chapter 18]". www.wisdomlib.org (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 2022-09-12.
- ↑ www.wisdomlib.org (2020-05-08). "Verse 7.25 [Bhagavad-gita]". www.wisdomlib.org (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 2022-09-28.
แหล่งข้อมูลอื่น
แก้
วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ พระนารายณี
