เจ้าพระยาปราบไตรจักร (พลายหอมจัน)

เจ้าพระยาปราบไตรจักร
(พลายหอมจัน)
	เจ้าพระยาปราบไตรจักร (พลายหอมจัน) ถ่ายเมื่อ พ.ศ. 2408
สปีชีส์	ช้าง
สายพันธุ์	ช้างอินเดีย
เพศ	ผู้
เกิด	พลายหอมจัน; ไม่ทราบ
ตาย	ราว พ.ศ. 2436
ที่ไว้ซาก	พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ช้างต้น
ปีปฏิบัติงาน	ไม่ทราบ – พ.ศ. 2436
เป็นที่รู้จักสำหรับ	ช้างเผือกประจำรัชกาลที่ 3, 4 และ 5
ยศ	เจ้าพระยา
เจ้าของ	พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (จนถึง พ.ศ. 2394); พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (พ.ศ. 2394-2411); พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (ตั้งแต่ พ.ศ. 2411)

เจ้าพระยาปราบไตรจักร (พลายหอมจัน) ช้างต้นในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีชื่อเดิมว่า พลายหอมจัน หรือ พลายหอม ได้มาจากเมืองด่านซ้าย ในรัชกาลที่ 3

เจ้าพระยาปราบไตรจักร (หอมจัน) ยืนบนแท่นยกพื้นในงานพระราชพิธี บริเวณหน้าพระที่นั่งสุทไธสวรรยปราสาท เนื่องจากงายาวจนถึงพื้นดิน

เจ้าพระยาปราบไตรจักร มีรูปร่างงดงามมาก มีงายาว ข้างหนึ่งยาว 9 ฟุต อีกข้างหนึ่งยาวถึง 10 ฟุตครึ่ง ปลายทั้งสองไขว้กันถึงดิน ^[1] เวลาเจ้าพระยาปราบไตรจักรเข้าร่วมในพระราชพิธีใด ๆ เจ้าหน้าที่ต้องทำแท่นยกพื้นให้ยืน เพื่อให้เอางาวางพักไว้กับพื้นดิน เวลาเดินต้องแหงนคอขึ้น เพื่อไม่ให้งาครูดพื้น ^[2]

เจ้าพระยาปราบไตรจักรล้มลงในปีใด ไม่มีเอกสารบันทึกไว้ แต่มีบันทึกในหนังสือ "กุมารวิทยา" ฉบับที่ 29 วันจันทร์ที่ 23 มีนาคม ร.ศ. 114 (ตรงกับ พ.ศ. 2439) ระบุว่าเจ้าพระยาปราบไตรจักรเพิ่งล้มไปราว 2-3 ปี จึงอาจสรุปได้ว่า เจ้าพระยาปราบไตรจักร (หอมจัน) ล้มลงเมื่อ ประมาณ พ.ศ. 2436 ^[3]

งาของเจ้าพระยาปราบไตรจักร จัดแสดงอยู่ที่พระที่นั่งปัจฉิมาภิมุข ภายในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร มีขนาดยาวกว่างาของช้างอื่นๆ ^[4] ปัจจุบันย้ายมาจัดแสดงที่ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ช้างต้น ตั้งแต่วันที่ 17 กันยายน พ.ศ. 2535 มีขนาดสูง 299 ซม. และ สูง 238 ซม. หนา 45.5 ซม. ^[5]

อ้างอิง แก้

↑ สุทธิลักษณ์ อำพันวงศ์, ช้างไทย, สำนักพิมพ์มติชน, พ.ศ. 2540, 398 หน้า, ISBN 974-321-003-2
↑ กรมศิลปากร, ณัฏฐภัทร จันทวิช บรรณาธิการ, ช้างต้น สัตว์มงคลแห่งพระจักรพรรดิ เล่ม 1, อมรินทร์พริ้นติ้ง, พ.ศ. 2539
↑ เอนก นาวิกมูล. ลิ้นชักภาพเก่า ประมวลภาพ จากคอลัมน์เปิดกรุภาพเก่าในนิตยสารแพรวรายปักษ์ และคอลัมน์ลิ้นชักภาพเก่าในวิทยาจารย์. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์วิญญูชน, พ.ศ. 2550. 392 หน้า. หน้า หน้าที่. ISBN 978-974-94365-2-3
↑ กรมศิลปากร, ของไนพิพิธภันทแห่งชาติ, หนังสือชุด วัธนธัมไทย , พ.ศ. 2486
↑ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ช้างต้น

แหล่งข้อมูลอื่น แก้

บทความนี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล

หมายเหตุ: ขอแนะนำให้จัดหมวดหมู่โครงให้เข้ากับเนื้อหาของบทความ (ดูเพิ่มที่ วิกิพีเดีย:โครงการจัดหมวดหมู่โครงที่ยังไม่สมบูรณ์)

[1] สุทธิลักษณ์ อำพันวงศ์, ช้างไทย, สำนักพิมพ์มติชน, พ.ศ. 2540, 398 หน้า, ISBN 974-321-003-2

[2] กรมศิลปากร, ณัฏฐภัทร จันทวิช บรรณาธิการ, ช้างต้น สัตว์มงคลแห่งพระจักรพรรดิ เล่ม 1, อมรินทร์พริ้นติ้ง, พ.ศ. 2539

[3] เอนก นาวิกมูล. ลิ้นชักภาพเก่า ประมวลภาพ จากคอลัมน์เปิดกรุภาพเก่าในนิตยสารแพรวรายปักษ์ และคอลัมน์ลิ้นชักภาพเก่าในวิทยาจารย์. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์วิญญูชน, พ.ศ. 2550. 392 หน้า. หน้า หน้าที่. ISBN 978-974-94365-2-3

[4] กรมศิลปากร, ของไนพิพิธภันทแห่งชาติ, หนังสือชุด วัธนธัมไทย , พ.ศ. 2486

[5] พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ช้างต้น

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]