ห้าอธิราช
ห้าอธิราช (จีน: 五霸) หมายถึงผู้ปกครองที่มีอำนาจโดยเฉพาะอย่างยิ่ง 5 รัฐของจีนในยุควสันตสารทของประวัติศาสตร์จีน (770 ถึง 476 ปีก่อนคริสตกาล) บางครั้งเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า "ยุคแห่งอธิราช" ซึ่งเป็นรัฐที่ก่อตั้งขึ้นในช่วงที่ราชวงศ์โจวล่มสลาย
การออกเสียงและความหมาย แก้
ในภาษาจีนโบราณ 霸 (พินอิน: bà)[1] มีความหมายและการออกเสียงคล้ายกับ 伯 (พินอิน: bó)[2] ทั้ง อู่ปา และ อู่ปัว สามารถแปลได้ว่า 'ห้าอธิราช' 五 (อู่) แปลว่า 'ห้า' ตามตัวอักษร แต่ในบริบทของภาษาจีนโบราณยังหมายถึงความสมบูรณ์ด้วย
ระบบเจ้าอธิราช แก้
แนวคิดเรื่องความเป็นเจ้าอธิราชเกิดขึ้นจากความอ่อนแอของราชวงศ์โจวตะวันออก ในขณะที่ราชวงศ์ก่อนหน้าคือราชวงศ์โจวตะวันตก ก็เป็นระบบศักดินาเช่นกัน แต่ราชสำนักก็แข็งแกร่งพอที่จะสั่งการให้นครรัฐส่วนใหญ่เชื่อฟังคำสั่ง การสวรรคตของพระเจ้าโจวโยวและการปล้นเมืองหลวงของราชวงศ์โจวเมื่อ 771 ปีก่อนคริสตกาล ทำให้ราชสำนักส่วนกลางไม่สามารถป้องกันได้และสุดท้ายก็ขึ้นอยู่กับการคุ้มครองของรัฐใกล้เคียง
ห้าอธิราช แก้
นี่คือรายพระนามห้าอธิราชที่พบบ่อยที่สุดจาก 2 หลักฐาน
รายพระนามจากฉื่อจี้
- ฉีหวนกง (齐桓公)
- ซ่งเซียงกง (宋襄公)
- จิ้นเหวินกง (晋文公)
- ฉินมู่กง (秦穆公)
- ฉู่จฺวังหวัง (楚莊王)
รายพระนามจากซุ่นจื่อ
เจ้าอธิราชสองพระองค์แรกถูกอ้างถึงอย่างกว้างขวางในแหล่งข้อมูลหลักดังนั้นจึงไม่ค่อยโต้แย้งเพราะฉีหวนกง และจิ้นเหวินกง เองได้รับพระราชทานอย่างเป็นทางการจากกษัตริย์แห่งราชวงศ์โจว เมื่อ 679 ปีก่อนคริสตกาล และ 632 ปีก่อนคริสตกาล ตามลำดับ[3][4][5][6][7]
อ้างอิง แก้
- ↑ “霸”
- ↑ “伯”
- ↑ Zuozhuan "Duke Zhuang - 15th year - zhuan" quote: "十五年春，復會焉，齊始霸也。" translation based on Durrant, Li, & Schaberg (2016): "In the fifteenth year, in spring, they once again held a meeting there [i.e. at Juan 鄄]: Qi was for the first time acting as Overlord / Hegemon."
- ↑ Shiji "Basic Annals of Zhou" quote: "釐王三年，齊桓公始霸。" translation: "In King Xi's third year, Duke Huan of Qi for the first time acted as Hegemon / Overlord."
- ↑ Zuo zhuan "Duke Xi - 28th year - zhuan". quote: "已酉，王享醴，命晉侯宥。王命尹氏及王子虎、內史叔興父策命晉侯為侯伯，……。" translation based on Durrant, Li, & Schaberg (2016): "On the jiyou day (12), the king offered ceremonial toasts and presented sweet wine, commanding the Marquis of Jin to offer toasts. The king commanded the Yin lineage's head, the Royal Prince Hu, and the court-scribe Shuxingfu to draw up a document on bamboo strips commanding the Marquis of Jin to act as Overlord / Hegemon of the Marquises. [...]"
- ↑ Shiji, "Basic Annals of Zhou" translation: "十七年，襄王告急于晉，晉文公納王而誅叔帶。襄王乃賜晉文公珪鬯弓矢，為伯，以河內地與晉。" translation: "In the 17th year, King Xiang announced an emergency to (and asked for emergency help from) Jin, Duke Wen of Jin took the King in and slew Shudai. The King then bestowed upon Duke Wen a jade tablet, sacrificial wine, bow, and arrows, made him Hegemon / Overlord, and gave Jin lands on the inside of the Yellow River."
- ↑ Durrant, Li, & Schaberg (translators) (2016). Zuo tradition: Commentary on the Spring and Autumn Annals. fn. 68 on p. 722. Quote: "Lord Huan of Qi and Lord Wen of Jin figure in all versions."