มังคลัตถทีปนี

มังคลัตถทีปนี (บาลี: มงฺคลตฺถทีปนี) หรือ มงคลทีปนี เป็นปกรณ์วิเสสภาษาบาลีที่พระสิริมังคลาจารย์ชาวเชียงใหม่รจนาขึ้นในสมัยอาณาจักรล้านนา เพื่ออธิบายความในมงคลสูตรที่ปรากฏในพระไตรปิฎก 2 แห่ง คือ ในขุททกปาฐะและสุตตนิบาตแห่งพระสุตตันตปิฎก ท่านได้อธิบายถึงความหมายของพระสูตรนี้โดยละเอียดด้วยภาษาไพเราะและสละสลวย เนื้อหาอ้างอิงเนื้อความจากอรรถกถา ทั้งฎีกา ทั้งอนุฎีกา ทั้งคำเกจิอาจารย์ และมีการยกเรื่องจากคัมภีร์และชาดกอื่นๆ มาอธิบายประกอบ ค้นพบเป็นคัมภรีใบลานและสมุดข่อยจารโดยอักษรหรืออักขระพม่าและอักขระไทยเหนือ ต่อมาได้ปริวรรตเป็นอักษรไทยภาษาบาลีและมหาวิทยาลัยมหามกุฏ ฯลฯ ได้จัดพิมพ์เป็นจำนวนหลายครั้งเพื่อใช้ประกอบการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกบาลีของคณะสงฆ์ไทยชั้นเปรียญธรรม 4 ประโยค และเปรียญธรรม 5 ประโยค เป็นหนังสือที่ปราชญ์ภาษาบาลีทั้งศรีลังกาและพม่าให้การยอมรับโดยมีการนำไปเผยแพร่ยังประเทศศรีลังกา กัมพูชา ลาว และพม่า

มังคลัตถทีปนี
กวี	พระสิริมังคลาจารย์
ประเภท	ศาสนา ปรัชญา
คำประพันธ์	ร้อยแก้วผสมร้อยกรอง
ยุค	ล้านนา
ปีที่แต่ง	พ.ศ. 2067
ลิขสิทธิ์	มมร.
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมวรรณศิลป์

ประวัติ

แต่งขึ้นเมื่อปีวอก จ.ศ. 886 ตรงกับ พ.ศ. 2067 โดยพระสิริมังคลาจารย์ พระภิกษุชาวล้านนาสมัยพญาแก้วครองเมืองเชียงใหม่ ตอนที่ท่านแต่งมงคลทีปนีนี้ท่านได้อาศัยสูญญาคาร (เรือนว่าง) ที่สงบเงียบ ซึ่งตั้งอยู่ทางทิศใต้ของตัวเมืองเชียงใหม่ ห่างจากตัวเมืองประมาณ 4 กิโลเมตร ปัจจุบันคือวัดตำหนักสวนขวัญศิริมังคลาจารย์