ภาษาซาคา

(เปลี่ยนทางจาก ภาษาซาฮา)

ภาษาซาคา หรือ ภาษายาคุต[2][3] เป็นภาษากลุ่มเตอร์กิก มีผู้พูด 363,000 คน ในสาธารณรัฐซาคา (ยาคูเตีย) ของรัสเซีย การเรียงประโยคเป็นแบบประธาน-กริยาวิเศษณ์-กรรม-กริยา คำแสดงความเป็นเจ้าของมาก่อนคำที่เป็นเจ้าของ คำขยายตามหลังนามที่ถูกขยาย คำนามมีรุปเอกพจน์กับพหูพจน์ ไม่แบ่งเพศของนาม แต่มีการแยกสรรพนามบุรุษที่ 3 ระหว่างนามที่มีกับไม่มีชีวิต

ภาษาซาคา
ภาษายาคุต
саха тыла
ออกเสียง[saχa tɯla]
ประเทศที่มีการพูดประเทศรัสเซีย
ภูมิภาคสาธารณรัฐซาคา (ยาคูเตีย), แคว้นมากาดัน, แคว้นอามูร์, ดินแดนครัสโนยาสค์ (Evenkiysky District)
ชาติพันธุ์ชาวซาคา (สำมะโน ค.ศ. 2010)
จำนวนผู้พูด450,000 คน[1]  (2010)
ตระกูลภาษา
ระบบการเขียนอักษรซีริลลิก
สถานภาพทางการ
ภาษาทางการ รัสเซีย
รหัสภาษา
ISO 639-2sah
ISO 639-3sah
  ภาษาซาคา
บทความนี้มีสัญลักษณ์สัทอักษรสากล หากระบบของคุณไม่รองรับการแสดงผลที่ถูกต้อง คุณอาจเห็นปรัศนี กล่อง หรือสัญลักษณ์อย่างอื่นแทนที่อักขระยูนิโคด

อักขรวิธี

แก้

ภาษาซาคาเขียนด้วยอักษรซีริลลิก ชุดตัวอักษรซาคาประกอบด้วยอักขระรัสเซียและอักขระเพิ่มเติม 5 ตัว ได้แก่ Ҕҕ, Ҥҥ, Өө, Һһ, Үү

ชุดตัวอักษรซาคา (Saqalyy suruk-bičik):

ตัวอักษร ชื่อ สัทอักษรสากล หมายเหตุ การถอดเป็นอักษรโรมันแบบ KNAB[4]
А а а /a/ A a
Б б бэ /b/ B b
В в вэ /v/ พบเฉพาะในคำยืมภาษารัสเซีย [5] V v
Г г гэ /ɡ/ G g
Ҕ ҕ ҕэ /ɣ, ʁ/ Ǧ ǧ
Д д дэ /d/ D d
Дь дь дьэ /ɟ͡ʝ/ Dj dj
Е е е /e, je/ พบเฉพาะในคำยืมภาษารัสเซีย É é หรือ e
Ё ё ё /jo/ พบเฉพาะในคำยืมภาษารัสเซีย Ë ë
Ж ж жэ /ʒ/ พบเฉพาะในคำยืมภาษารัสเซีย Ž ž
З з зэ /z/ พบเฉพาะในคำยืมภาษารัสเซีย Z z
И и и /i/ I i
Й й ый /j, ȷ̃/ J j
К к кы /k/ K k
Л л эл /l/ L l
М м эм /m/ M m
Н н эн /n/ N n
Ҥ ҥ ҥэ /ŋ/ Ng ng
Нь нь ньэ /ɲ/ Nj nj
О о о /ɔ/ O o
Ө ө ө /ø/ Ö ö
П п пэ /p/ P p
Р р эр /ɾ/ R r
С с эс /s/ S s
Һ һ һэ /h/ Ḩ ḩ
Т т тэ /t/ T t
У у у /u/ U u
Ү ү ү /y/ Ü ü
Ф ф эф /f/ พบเฉพาะในคำยืมภาษารัสเซีย F f
Х х хэ /x, q~χ/ H h หรือ q
Ц ц цэ /ts/ พบเฉพาะในคำยืมภาษารัสเซีย Ts ts
Ч ч че /c͡ç/ Č č
Ш ш ша /ʃ/ พบเฉพาะในคำยืมภาษารัสเซีย Š š
Щ щ ща /ɕː/ พบเฉพาะในคำยืมภาษารัสเซีย Šč šč
Ъ ъ кытаанах бэлиэ /◌.j/ พบเฉพาะในคำยืมภาษารัสเซีย "
Ы ы ы /ɯ/ Y y
Ь ь сымнатар бэлиэ /◌ʲ/ มักเขียนเป็น дь และ нь (ดูข้างบน) เว้นแต่จะเป็นคำยืมภาษารัสเซีย ’ หรือ j
Э э э /e/ E e
Ю ю ю /ju/ พบเฉพาะในคำยืมภาษารัสเซีย Jú jú
Я я я /ja/ พบเฉพาะในคำยืมภาษารัสเซีย Já já

คำศัพท์

แก้
ซาคา (ซีริลลิก) ซาคา (โรมัน) ตุรกี อาเซอร์ไบจาน อุซเบก ไทย มองโกเลีย (ซีริลลิก)/มองโกเลีย (โรมัน)
аччыктааһын aččyktaaḩyn açlık aclıq ochlik ความหิว өлсгөлөн / ölsgölön
аччык aččyk ac och หิว өлссөн / ölssön
аат aat ad ad ot ชื่อ нэр / ner
балык balyk balık balıq baliq ปลา загас / zagas
балыксыт balyksyt balıkçı balıqçı baliqchi ชาวประมง загасчин / zagaschin
yy uu su su suv น้ำ ус /us
тимир timir demir dəmir temir เหล็ก төмөр /tömör
күөл küöl göl göl ko‘l ทะเลสาบ нуур /nuur
атах ataq ayak ayaq oyoq เท้า
мурун murun burun burun burun จมูก
баттах battaq saç saç soch ผม үс /üs
илии ilii el əl qo‘l มือ
күн kün gün gün kun วัน, ดวงอาทิตย์
муус muus buz buz muz น้ำแข็ง мөс /mös
ыт yt it it it สุนัข
сүрэх süreq yürek ürək yurak หัวใจ зүрх /zürx
сарсын sarsyn yarın sabah ertaga พรุ่งนี้
бүгүн bügün bugün bugün bugun วันนี้
былыт bylyt bulut bulud bulut ก้อนเมฆ
хаар qaar kar qar qor หิมะ
хаан qaan kan qan qon เลือด
эт et et ət et เนื้อ
тиис tiis diş diş tish ฟัน
ат at at at ot ม้า
таас taas taş daş tosh หิน
үүт üüt süt süd sut นม сүү /süü
ынах ynaq inek inək inak/sigir วัว үнээ /ünee
хара qara kara qara qora ดำ хар / xar
сыттык syttyk yastık yastıq yostiq หมอน
быһах byḩaq bıçak bıçaq pichoq มีด
бытык bytyk bıyık bığ mo‘ylov หนวด
кыс, кыһын kys, kyḩyn kış, kışın qış, qışın qish ฤดูหนาว
туус tuus tuz duz tuz เกลือ
тыл tyl dil dil til ลิ้น, ภาษา хэл /xel
cаха тылa saqa tyla saha dili, sahaca saxa dili, saxaca yoqut tili, yoqutcha ภาษาซาคา (ยาคุต) Якут хэл / Yakut khel
кыыс kyys kız qız qiz ลูกสาว, เด็กหญิง
уол uol oğul, oğlan oğul, oğlan o‘g‘il ลูกชาย, เด็กชาย
үөрэтээччи üöreteečči öğretici, öğretmen müəllim o‘qituvchi ครู
үөрэнээччи üöreneečči öğrenci,talebe şagird, tələbə o‘quvchi, talaba นักเรียน
уһун uhun uzun uzun uzun ยาว, สูง
кулгаах kulgaaq kulak qulaq quloq หู
сыл syl yıl il yil ปี жил /jil
киһи kihi kişi insan, kişi kishi มนุษย์, คน хүн /hün
суол suol yol yol yo‘l ถนน, เส้นทาง
асчыт asčyt aşçı aşbaz oshchi, oshpaz พ่อครัว
тараах taraaq tarak daraq taroq หวี
орто orto orta orta o‘rta กลาง
күн ортото kün ortoto gün ortası günorta kun o‘rtasi กลางวัน
күл kül gülmek gülmək kulmoq หัวเราะ
өл öl ölmek ölmək o‘lmoq ตาย เสียชีวิต
ис is içmek içmək ichmoq ดื่ม
бил bil bilmek bilmək bilmoq รู้
көр kör görmek görmək ko‘rmoq ดู хар /xar
үөрэн üören öğrenmek öyrənmək o‘rganmoq เรียน
үөрэт üöret öğretmek öyrətmək o‘rgatmoq สอน
ытыр ytyr ısırmak dişləmək tishlamoq กัด
хас qas kazmak qazmaq qozmoq,qazmoq ขุด
тик tik dikiş dikmek, dikmek tikiş, tikmək tikmoq เย็บ
кэл kel gelmek gəlmək kelmoq มา
салаа salaa yalamak yalamaq yalamoq เลีย
тараа taraa taramak daramaq taramoq หวีผม
биэр bier vermek vermək bermoq ให้
бул bul bulmak tapmaq topmoq หา
диэ die demek demək demoq, aytmoq พูด
киир kiir girmek girmək kirmoq เข้า
иһит ihit işitmek eşitmək eshitmoq ได้ยิน
ас as açmak açmaq ochmoq เปิด
тут tut tutmak tutmaq tutmoq ถือ
ый yj ay ay oy ดวงจันทร์
ыйытыы yjytyy soru sual savol คำถาม
кыайыы kyajyy zafer qələbə g‘alaba ชัยชนะ

ตัวเลข

แก้

ในตารางนี้ ตัวเลขภาษาซาคาจะเขียนด้วยอักษรโรมัน (ดูอักขรวิธี)

เตอร์กิกเก่า อาเซอร์ไบจาน ตุรกี อุซเบก ซาคา ไทย
bir bir bir bir biir หนึ่ง
eki iki iki ikki ikki สอง
üç üç üç uch üs สาม
tört dörd dört tŏrt tüört สี่
beş beş beş besh bies ห้า
altı altı altı olti alta หก
yeti yeddi yedi yetti sette เจ็ด
sekiz səkkiz sekiz sakkiz aǧys แปด
tokuz doqquz dokuz tŏqqiz toǧus เก้า
on on on ŏn uon สิบ

ตัวอย่าง

แก้

ประโยคจากปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชนข้อที่ 1:

อักษรของนอฟโกโรดอฟ (อักษรโรมัน/สัทอักษรสากล; ค.ศ. 1920–1929) зɔn barɯta beje s ltatɯgar  nna bɯra:bɯgar teŋ b lan t ry:ller. kiniler
barɯ  rk :n  jd :q, s basta:q b lan t ry:ller,  nna beje bejeleriger
tɯlga ki:riniges bɯhɯ:lara dɔʃɔrdɔhu: tɯ:nna:q b l qta:q.
อักษรโรมัน (ยางาลิฟ; ค.ศ. 1929—1939) Çon вarьta вeje suoltatьgar uonna вьraaвьgar teꞑ вuolan tɵryyller. Kiniler вarь ɵrkɵn ɵjdɵɵq, suoвastaaq вuolan tɵryyller, uonna вeje вejeleriger tьlga kiiriniges вьhььlara doƣordohuu tььnnaaq вuoluoqtaaq.
อักษรซีริลลิกสมัยใหม่ (ค.ศ. 1939—ปัจจุบัน) Дьон барыта бэйэ суолтатыгар уонна быраабыгар тэҥ буолан төрүүллэр. Кинилэр бары өркөн өйдөөх, суобастаах буолан төрүүллэр, уонна бэйэ бэйэлэригэр тылга кииринигэс быһыылара доҕордоһуу тыыннаах буолуохтаах.
ไทย มนุษย์ทั้งปวงเกิดมามีอิสระและเสมอภาคกันในศักดิ์ศรี และสิทธิ ต่างในตนมีเหตุผลและมโนธรรม และควรปฏิบัติต่อกันด้วยจิตวิญญาณแห่งภราดรภาพ

อ้างอิง

แก้
  1. [1] เก็บถาวร 2021-01-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, Russian census 2010
  2. [2], Yakut language, Omniglot
  3. Hammarström, Harald; Forke, Robert; Haspelmath, Martin; Bank, Sebastian, บ.ก. (2020). "Sakha". Glottolog 4.3.
  4. "ROMANIZATION OF YAKUT" (PDF). August 2019.{{cite web}}: CS1 maint: url-status (ลิงก์)
  5. Krueger, John R. (1962). Yakut Manual. Bloomington: Indiana U Press.

แหล่งข้อมูลอื่น

แก้