พระสุริยภักดี (สนิท บุนนาค)

พระสุริยภักดี (สนิท บุนนาค) เป็นบุตรของสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิไชยญาติ (ทัต บุนนาค) กับท่านผู้หญิงน้อย (ธิดาของพระยาสมบัติยาธิบาลกับคุณหญิงม่วง ชูโต) มีคดีความลอบส่งเพลงยาวให้กับเจ้าจอมอิ่ม ในรัชกาลที่ 3 จนถูกประหารชีวิตทั้งคู่

พระสุริยภักดี (สนิท บุนนาค)
เกิด	พ.ศ. 2355
เสียชีวิต	23 กรกฎาคม พ.ศ. 2381 (26 ปี) สำเหร่ เมืองธนบุรี อาณาจักรรัตนโกสินทร์
สัญชาติ	สยาม
คู่รัก	คุณศรี ณ บางช้าง, เจ้าจอมอิ่ม , คุณเอี่ยม, คุณจัน, คุณมอญ ชูโต
บุตร	14 คน
บิดามารดา	สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิไชยญาติ (ทัต บุนนาค) ท่านผู้หญิงน้อย

ประวัติ

คุณสนิทเกิดเมื่อ พ.ศ. 2355 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย และเข้ารับราชการในสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวเป็นนายเล่ห์อาวุธ หุ้มแพรมหาดเล็ก แล้วเป็นจมื่นประทานมณเฑียร ปลัดกรมพระตำรวจ ต่อมาได้เลื่อนเป็นพระสุริยภักดี เจ้ากรมพระตำรวจ คุณสนิทอ่านเขียนภาษาไทยไม่ได้ บิดามารดาไม่ส่งไปเรียนหนังสือที่วัดเพราะกลัวว่าบุตรจะโดนอาจารย์ตีได้รับความลำบาก แต่ก็มีความสามารถทำบัญชีรายงานราชการอ่านถวายในท้องพระโรงได้เสมอ โดยใช้วิธีเขียนจุด วง และกา เพื่อทำเป็นสัญญาความหมายจำได้ ด้านเชิงกวีนั้น พระสุริยภักดี มักเล่นสักวากับเจ้านายฝ่ายหน้าและเพื่อนขุนนาง ประกอบด้วย สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าจุฑามณี (พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว) พระองค์เจ้านวม (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงวงษาธิราชสนิท) พระองค์เจ้าทินกร (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงภูวเนตรนรินทรฤทธิ์) และหลวงนายสิทธิ (ช่วง) (สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์) รวมถึงคุณพุ่ม ซึ่งหลักฐานในเชิงกวีของพระสุริยภักดีได้แก่เพลงยาวสามชาย

คดีความ

พระสุริยภักดีได้ลอบส่งเพลงยาวให้กับเจ้าจอมอิ่ม ในรัชกาลที่ 3 โดยอ้ายพลายกับนางทรัพย์ ทาสของพระสุริยภักดีได้รู้ความลับและนำเรื่องราวไปร้องต่อ เจ้าพระยาธรรมา เสนาบดีกระทรวงวัง ว่าพระสุริยะภักดีลอบรักใคร่กับเจ้าจอมอิ่ม จนเกิดเป็นคดีความขึ้น ใน พ.ศ. 2381 สมัยรัชกาลที่ 3 เป็นข่าวดังที่โจษกันไปทั่วทั้งพระนคร มีบันทึกอยู่ในพระราชพงศาวดารรัชกาลที่ 3 ฉบับเจ้าพระยาทิพากรวงศ์มหาโกษาธิบดี (ขำ บุนนาค) ทั้งคู่ต้องพระราชอาญาถึงประหารชีวิตและคนที่เกี่ยวข้องอีก 7 คน ถูกลงโทษด้วยการประหารชีวิตที่ตำบลสำเหร่ เมื่อวันที่ 23 กรกฎาคม พ.ศ. 2381 ต่อมาสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิไชยญาติ (ทัต บุนนาค) ได้สร้างวัดพิชัยญาติขึ้น ส่วนท่านผู้หญิงน้อย ผู้เป็นมารดา ได้สร้างวัดอนงคารามอุทิศส่วนกุศลให้บุตรชาย

บุตรธิดา

พระสุริยภักดี มีบุตรธิดากับคุณศรี 3 คน และมีบุตรธิดากับภรรยาอื่น 11 คน ธิดาท่านหนึ่งชื่อ สุด เป็นเจ้าจอมในรัชกาลที่ 4 ธิดาชื่อ เดิม เป็นคุณหญิงของพระยาสุรศักดิ์มนตรี (แสง ชูโต) ธิดาอีกท่านหนึ่งชื่อ เขียน เป็นภรรยาของนายสนิทยศสถาน (พร้อม จาตุรงคกุล)

พระสุริยภักดีมีบุตรชาย 5 คน เกิดจากคุณศรี ณ บางช้าง 1 คน คือ คุณแดง เกิดจาก คุณเอี่ยม 1 คน คือ คุณฝรั่ง แต่ทั้ง 2 เสียชีวิตตั้งแต่เด็ก และมีบุตรชายที่เสียชีวิตตั้งแต่เกิดอีก 2 คน เหลือแต่ที่เกิดจาก คุณมอญ ชูโต คือ นายอ๋อย มหาดเล็ก ซึ่งแต่งงานกับ คุณจีน พี่สาวต่างมารดา และมีลูกสาวเพียงคนเดียว

วัฒนธรรมประชานิยม

เรื่องราวคดีพระสุริยภักดีกับเจ้าจอมอิ่ม ต่อมาศรีฟ้า ลดาวัลย์ได้นำมาตีความและเขียนเป็นนวนิยายชื่อ เรือนแรม ในละครเรื่อง เภตรานฤมิต ออกฉายเมื่อ พ.ศ. 2566 มีตัวละครพระสุริยภักดี