จังหวัดธนบุรี

จังหวัดธนบุรี เป็นจังหวัดในอดีตที่อยู่ทางฝั่งตะวันตกของแม่น้ำเจ้าพระยา ตรงข้ามกับจังหวัดพระนคร จนกระทั่ง พ.ศ. 2514 ได้มีการรวมจังหวัดธนบุรีกับจังหวัดพระนครเป็น นครหลวงกรุงเทพธนบุรี และเปลี่ยนชื่อเป็นกรุงเทพมหานครเมื่อ พ.ศ. 2515

จังหวัดธนบุรี
จังหวัด
พ.ศ. 2310–2514
ศาลาทรงไทย 3 หลังติดกันที่อยู่ข้างวัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร ซึ่งปัจจุบันเป็นที่ทำการสำนักเทศกิจ กรุงเทพมหานคร และสำนักงานสัสดีกรุงเทพมหานคร เดิมเป็นศาลาว่าการจังหวัดธนบุรี
ตรา
การปกครอง
• ประเภท	ราชการส่วนภูมิภาค
เจ้าเมือง นครบาล ข้าหลวง และผู้ว่าราชการ
• พ.ศ. 2465–?	พระยาวิสูตร์บริหาร
• พ.ศ. 2491–2942	พระบรรณศาสน์สาทร (สง่า คุปตารักษ์)
• พ.ศ. 2492–2493	พ่วง สุวรรณรัฐ
• พ.ศ. 2493–2494	ชาญ จารุวัสตร์
• พ.ศ. 2498–2510	ปานจิตต์ อเนกวณิช
ยุคทางประวัติศาสตร์	กรุงธนบุรีถึงสงครามเย็น
• ก่อตั้ง	28 ธันวาคม พ.ศ. 2310
• สถาปนา	3 ตุลาคม พ.ศ. 2313
• สิ้นสุดกรุงธนบุรี	6 เมษายน พ.ศ. 2325
• ย้ายราชธานี	21 เมษายน พ.ศ. 2325
• เป็นส่วนหนึ่งของมณฑลกรุงเทพ	พ.ศ. 2440
• ยุบเลิกมณฑลกรุงเทพ	พ.ศ. 2476
• รวมกับจังหวัดพระนคร	22 ธันวาคม พ.ศ. 2514
ก่อนหน้า ถัดไป เมืองบางกอก จังหวัดพระนคร จังหวัดสมุทรสาคร จังหวัดนนทบุรี จังหวัดนนทบุรี จังหวัดสมุทรสาคร นครหลวงกรุงเทพธนบุรี
ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของ	ไทย

ในอดีต กรุงธนบุรีเป็นราชธานีไทยในระหว่าง พ.ศ. 2310–2325 โดยตั้งอยู่ ณ ฝั่งตะวันตกของแม่น้ำเจ้าพระยาที่เมืองธนบุรีเดิม หลังจากกรุงศรีอยุธยาต้องเสียกรุงแก่พม่าเมื่อ พ.ศ. 2310 แล้วสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชก็ได้ทรงสถาปนาราชธานีแห่งใหม่ขึ้น พระราชทานนามว่า กรุงธนบุรีศรีมหาสมุทร เมื่อจุลศักราช 1130 ปีชวด สัมฤทธิศก ตรงกับ พ.ศ. 2310 จวบจนถึง พ.ศ. 2325 นับเป็นเวลาแห่งราชธานีเพียง 15 ปีเท่านั้น

การบริหารราชการ

จังหวัดธนบุรี มีอำเภอจำนวน 9 อำเภอ

แผนที่แนบท้ายพระราชบัญญัติกำหนดเขตจังหวัดในอ่าวไทยตอนใน พ.ศ. 2502

1. อำเภอราชคฤห์ (ธนบุรี)
2. อำเภอหงสาราม (บางกอกใหญ่)
3. อำเภอบุปผาราม (คลองสาน)
4. อำเภอตลิ่งชัน
5. อำเภอบางกอกน้อย
6. อำเภอบางขุนเทียน
7. อำเภอภาษีเจริญ
8. อำเภอหนองแขม
9. อำเภอราษฎร์บูรณะ

การปกครองส่วนท้องถิ่น

วันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2480 ได้มีการตรากฎหมายจัดตั้งเทศบาลนครธนบุรีเพื่อดูแลท้องถิ่น และยังมีองค์การบริหารส่วนจังหวัดและสุขาภิบาล โดยมีศาลากลางว่าการ เป็นอาคารทรงไทยประยุกต์อยู่หน้าวัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร ติดแม่น้ำเจ้าพระยา ฝั่งธนบุรี (ปัจจุบันเป็นอาคารที่ทำการของสำนักเทศกิจ กรุงเทพมหานคร)

ตราประจำจังหวัด

จังหวัดธนบุรี ใช้ตราประจำจังหวัดเป็นรูปพระปรางค์วัดอรุณราชวรารามราชวรมหาวิหาร ออกแบบโดยกรมศิลปากร

ยุบรวมกับจังหวัดพระนคร

21 ธันวาคม พ.ศ.2514 จอมพล ถนอม กิตติขจร ในฐานะหัวหน้าคณะรัฐประหาร ได้ออกประกาศคณะปฏิวัติฉบับที่ 24 ให้รวมจังหวัดธนบุรีเข้าเป็นส่วนหนึ่งของจังหวัดพระนคร เรียกว่า "นครหลวงกรุงเทพธนบุรี" ก่อนที่จะมีการเปลี่ยนชื่อเป็น กรุงเทพมหานคร ในภายหลัง โดยมีเนื้อหาในราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 88 ตอนที่ 144 หน้า 816 ความว่า

โดยที่จังหวัดพระนครและจังหวัดธนบุรีเป็นจังหวัดที่มีความสัมพันธ์ซึ่งกันและกันทั้งในด้านประวัติศาสตร์และการปกครองมาช้านาน แม้ในปัจจุบันการประกอบอาชีพของประชาชนแต่ละจังหวัดก็ได้ดำเนินไปในลักษณะที่เป็นจังหวัดเดียวกัน และการจัดหน่วยราชการสำหรับรับใช้ประชาชน ก็ได้กระทำในรูปให้มีหน่วยราชการร่วมกัน เช่น การศาล การรับจดทะเบียนกิจการบางประเภท คณะปฏิวัติจึงเห็นสมควรที่จะรวมจังหวัดพระนครและจังหวัดธนบุรีเป็นจังหวัดเดียวกัน เพื่อการบริหารราชการจะได้ดำเนินไปโดยประหยัดและมีประสิทธิภาพ บังเกิดความเจริญแก่จังหวัดทั้งสองโดยรวดเร็ว