บัญชีแดงไอยูซีเอ็น (อังกฤษ: IUCN Red List) เป็นดัชนีที่เริ่มสร้างขึ้นเป็นครั้งแรกในปี ค.ศ. 1948 เป็นดัชนีรายชื่อที่สมบูรณ์ที่สุดของสถานภาพของสปีชีส์พืชและสัตว์ต่าง ๆ ของขบวนการอนุรักษ์ธรรมชาติ ไอยูซีเอ็น (IUCN) เป็นสถาบันหลักผู้มีอำนาจในการระบุฐานะสถานภาพต่าง ๆ ของสปีชีส์ นอกจากบัญชีแดงโดยทั่วไปแล้วก็ยังมีบัญชีแดงระดับท้องถิ่น (Regional Red List) ที่รวบรวมขึ้นโดยประเทศ หรือ องค์การต่าง ๆ ที่ประเมินระดับความเสี่ยงของสปีชีส์ภายในเขตการปกครองของแต่ละท้องถิ่นในความรับผิดชอบ

อัตราความเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ของกลุ่มต่างตามลำดับ   ขั้นวิกฤติ,   อันตราย, หรือ   เสี่ยงต่ออันตราย ตามที่ระบุใน “บัญชีแดงไอยูซีเอ็น ค.ศ. 2007”

บัญชีแดงไอยูซีเอ็นกำหนดขึ้นจากข้อกำหนด (criteria) ที่วางไว้อย่างจำเพาะเจาะจงในการประเมินระดับความเสี่ยงของสปีชีส์และสปีชีส์ย่อยเป็นจำนวนมาก วัตถุประสงค์ของรวบรวมดัชนีรายชื่อก็เพื่อเป็นการเผยแพร่ข้อมูลอันเร่งด่วนเกี่ยวกับความจำเป็นในการอนุรักษ์แก่สาธารณชน และผู้มีอำนาจในการวางนโยบาย รวมทั้งเพื่อช่วยเหลือประชาคมนานาชาติในการพยายามลดจำนวนการสูญพันธุ์ของสปีชีส์ต่างตามที่ระบุในดัชนี

องค์การที่ร่วมในการประเมินระดับความเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ของสปีชีส์หลักก็รวมทั้งองค์การชีวปักษานานาชาติ (BirdLife International), สถาบันสัตวศาสตร์ (Institute of Zoology) (แผนกค้นคว้าของสมาคมสัตวศาสตร์แห่งลอนดอน (Zoological Society of London), องค์การเฝ้าระวังการอนุรักษ์โลก (Conservation Monitoring Centre) และกลุ่มชำนัญพิเศษต่าง ๆ ภายในคณะกรรมการความอยู่รอดของสปีชีส์ของสหภาพเพื่อการอนุรักษ์ธรรมชาติ การประเมินระดับความเสี่ยงจากองค์การต่าง ๆ ดังว่ารวมกันได้เป็นจำนวนเกือบครึ่งหนึ่งของสปีชีส์ในบัญชีแดง

บัญชีแดงไอยูซีเอ็นถือกันโดยทั่วไปว่าเป็นดัชนีที่มีความมีจุดมุ่งหมายและมีหลักการที่สุดในการจัดระดับสปีชีส์ตามระดับความเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์[1]

สหภาพเพื่อการอนุรักษ์ธรรมชาติมีวัตถุประสงค์ที่จะประเมินระดับความเสี่ยงของทุกสปีชีส์ใหม่ทุก 5 ถ้าทำได้ หรืออย่างน้อยก็ทุก 10 ปี ที่ทำโดยวิธีการตรวจสอบโดยผู้เชี่ยวชาญ (peer review) โดยคณะกรรมการความอยู่รอดของสปีชีส์ (Species Survival Commission (SSC)) ซึ่งเป็นกลุ่มชำนัญพิเศษของสหภาพเอง ผู้มีความรับผิดชอบดัชนีรายชือสปีชีส์, กลุ่มสปีชีส์ หรือ กลุ่มสปีชีส์ของภูมิภาคใดภูมิภาคหนึ่ง หรือในกรณีขององค์การชีวปักษานานาชาติก็จะตรวจสอบสปีชีส์ในอันดับนก[2]

บัญชีแดงไอยูซีเอ็นฉบับล่าสุดออกเมื่อวันที่ 6 ตุลาคม ค.ศ. 2008 ที่เมืองบาร์เซโลนาในประเทศสเปน

ระดับความเสี่ยง

แก้
 
บัญชีแดง ค.ศ. 2006

สปีชีส์แบ่งออกเป็นเก้าระดับตามข้อกำหนดต่าง ๆ เช่นอัตราการลดจำนวนประชากร, ขนาดประชากร, บริเวณกระจายทางภูมิภาค และ อัตราการกระจายของประชากร และ การแตกแยกของกลุ่มประชากร

ในการศึกษาและใช้บัญชีแดง คำว่า “สิ่งมีชีวิตที่มีความเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์” (Threatened species) เป็นกลุ่มที่รวมสามกลุ่มย่อย: สิ่งมีชีวิตที่มีความเสี่ยงขั้นวิกฤติต่อการสูญพันธุ์, สิ่งมีชีวิตที่ใกล้การสูญพันธุ์ และ สิ่งมีชีวิตที่เกือบอยู่ในข่ายใกล้การสูญพันธุ์

อ้างอิง

แก้
  1. "Birds on the IUCN Red List". BirdLife International. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-10-14. สืบค้นเมื่อ 2007-02-01.
  2. "Establishment of Red List Authorities". The IUCN SSC Red List Programme. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2006-10-26. สืบค้นเมื่อ 2006-11-12.

ดูเพิ่ม

แก้

แหล่งข้อมูลอื่น

แก้