ทรัพยศาสตร์

ทรัพยศาสตร์ หรือมีที่สะกดว่า ทรัพย์ศาสตร์ หรือต้นฉบับเดิมชื่อ ทรัพย์สาตร์ ชั้นต้น เป็นตำราวิชาเศรษฐศาสตร์ โดย พระยาสุริยานุวัตร (เกิด บุนนาค) จัดพิมพ์ครั้งแรกใน พ.ศ. 2454 จัดเป็นหนึ่งในหนังสือดี 100 เล่มที่คนไทยควรอ่าน ประเภทสารคดี และถือเป็นตำราเศรษฐศาสตร์เล่มแรกของไทย

ทรัพยศาสตร์

หน้าแรกของทรัพยสาตร์ ชั้นต้น เล่มแรก
ผู้ประพันธ์	พระยาสุริยานุวัตร (เกิด บุนนาค)
ชื่อเรื่องต้นฉบับ	ทรัพยสาตร์ ชั้นต้น
ประเทศ	สยาม
ภาษา	ไทย
หัวเรื่อง	เศรษฐศาสตร์, ทรัพย์
สำนักพิมพ์	โรงพิมพ์บำรุงนุกูลกิจ
วันที่พิมพ์	พ.ศ. 2454
ชนิดสื่อ	สิ่งพิมพ์
เลขทศนิยมดิวอี	332 ส417ท

เนื้อหา

หนังสือกล่างถึงสภาพความยากจนในสยาม แนวทางแก้ไขและพัฒนาเศรษฐกิจ และการจัดระบบเศรษฐกิจใหม่เพื่อลดการเอาเปรียบและความเหลื่อมล้ำทางสังคม

ผู้เขียนแบ่งปัจจัยการผลิตออกเป็น 3 ประการ คือ ที่ดิน แรงทำการ และทุน ซึ่งในทัศนะของผู้เขียนมองว่าทุนเป็นปัจจัยสำคัญในการพัฒนาเศรษฐกิจไทย เนื่องจากช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต และการลงทุนทำให้เกิดผลตอบแทนงอกเงย ชี้ให้เห็นความเหลื่อมล้ำระหว่างสัดส่วนการถือครองทุนในระบบเศรษฐกิจ แรงงานได้ส่วนแบ่งจากการผลิตน้อย แต่นายทุนที่ผูกขาดปัจจัยการผลิตได้ส่วนแบ่งมาก อย่าไรก็ดี ผู้เขียนยังไม่ต้องการยกเลิกกรรมสิทธิ์ส่วนบุคคลเพราะมองว่ากรรมสิทธิ์ก่อให้เกิดแรงจูงใจในการทำงาน ผู้เขียนเสนอให้ใช้ระบบสหกรณ์และการรวมตัวกันจัดตั้ง "สมาคมคนทำงาน" นอกจากนี้ยังมีการกล่าวถึงการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ เรียกร้องให้รัฐบาลจัดการศึกษาขั้นต่ำในชั้นประถมศึกษาโดยไม่เก็บเงินแก่ราษฎร

การจัดพิมพ์

หนังสือดังกล่าวจัดพิมพ์สองเล่มใน พ.ศ. 2454 ต่อมาใน พ.ศ. 2474 ทองเปลว ชลภูมิ นำเฉพาะเล่มแรกมาพิมพ์ใหม่ชื่อ เศรษฐวิทยาชั้นต้น หลังจากนั้น ผู้เขียนได้ประพันธ์เล่ม 3 ออกมาชื่อ เศรษฐกิจและการเมือง ใน พ.ศ. 2477 แต่หาต้นฉบับไม่พบ

ปฏิกิริยา

หนังสือดังกล่าวได้รับความนิยมทันทีที่จัดพิมพ์ ทว่าพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงไม่พอพระทัยกับหนังสือเล่มนี้มากและมีรับสั่งให้พระยาสุริยานุวัตรยุติการเขียน พระองค์ทรงใช้นามปากกา "อัศวพาหุ" วิจารณ์หนังสือดังกล่าวลงในวารสารสมุทสาร ของราชนาวีสมาคมแห่งกรุงสยาม ระบุว่า การแบ่งชนชั้นในสยามอย่างในยุโรปเป็นสิ่งไม่ถูกต้อง และว่าหากผู้ใดมีความสามารถก็สามารถเลื่อนชนชั้นทางสังคมได้ทั้งนั้น นอกจากนี้ยังวิจารณ์การใช้สำนวนภาษาและการนำเสนอข้อมูล พร้อมทั้งเสนอให้กระทรวงธรรมการไม่ควรใช้หนังสือเล่มนี้เป็นตำราเรียนอีกด้วย แม้กระทรวงธรรมการจะออกใบอนุญาตให้เป็นตำราเรียนแล้วก็ตาม ต่อมารัฐบาลสั่งห้ามเผยแพร่หนังสือดังกล่าว ซึ่งเชื่อมโยงกับกฎหมายห้ามสอนลัทธิเศรษฐกิจในสยาม จนกระทั่งกลับมาเผยแพร่ได้อีกครั้งเมื่อมีการจัดการเรียนการสอนลัทธิเศรษฐกิจในมหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมืองเมื่อ พ.ศ. 2477

ดูเพิ่ม

• ยูโทเปีย
• ความมั่งคั่งของประชาชาติ
• ว่าด้วยทุน
• เค้าโครงการเศรษฐกิจ พ.ศ. 2475

แหล่งข้อมูลอื่น

• พระยาสุริยานุวัตร (1975). ทรัพย์ศาสตร์ (3 ed.). สำนักพิมพ์พิฆเณศ – โดยทาง หอสมุดจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.