เลขทะเบียนวัตถุอวกาศสากล

เลขทะเบียนวัตถุอวกาศสากล (อังกฤษ: International Designator) หรือที่รู้จักในนามของ เลขทะเบียน COSPAR (COSPAR ID) และในสหรัฐอเมริกาใช้ เลขทะเบียน NSSDC ID (NSSDC ID) เป็นระบบที่ใช้ในการกำหนดเลขประจำตัวของวัตถุประดิษฐ์ทั้งหมดที่ถูกส่งขึ้นไปในอวกาศ ซึ่งได้แก่ ดาวเทียม ยานสำรวจอวกาศ ชิ้นส่วนจรวด และส่วนประกอบอื่นๆ ที่ใช้ในการส่ง ระบบนี้เป็นส่วนหนึ่งของสนธิสัญญาอวกาศ (Outer Space Treaty) ซึ่งถูกร่างภายใต้การอุปถัมภ์ของสหประชาชาติในการระบุรายละเอียดของวัตถุที่ถูกส่งขึ้นไปโคจรนอกโลก ระบบเลขทะเบียนแรกที่ใช้งานถูกกำหนดโดย

ระบบเลขทะเบียนนี้จะรู้กันดีว่าคือระบบของ COSPAR ซึ่งเป็นชื่อย่อของคณะกรรมาธิการว่าด้วยการวิจัยด้านอวกาศ (Committee on Space Research) ซึ่งก่อตั้งโดยสภาวิทยาศาสตร์ระหว่างประเทศ (International Council for Science, ICSU) ระบบของ COSPAR จัดเป็นระบบทะเบียนวัตถุอวกาศระบบแรก ซึ่งคิดค้นขึ้นโดยมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ดในปี ค.ศ. 1958 ในขณะนั้นจะใช้อักษรกรีกในการระบุดาวเทียม ยกตัวอย่างเช่น ดาวเทียมสปุตนิก 1 ถูกระบุเป็น 1957 α2[1] ระบบเลขทะเบียนของมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ดถูกใช้ในการระบุดาวเทียมที่ส่งขึ้นอวกาศมาจนถึงปี ค.ศ. 1962 หลังจากนั้นได้มีปรับปรุงระบบให้ทันสมัยขึ้นและเริ่มมีผลบังคับใช้มาตั้งแต่ปี ค.ศ. 1963 โดยดาวเทียมดวงแรกที่ถูกลงทะเบียนในระบบใหม่คือดาวเทียม Luna E-6 No.2 หรือที่รู้จักกันในชื่อสปุตนิก 25 เลขทะเบียนคือ 1963-001B[2] นอกจากนี้ยังมีการระบุหมายเลขทะเบียนแบบใหม่ย้อนหลังให้กับดาวเทียมที่ถูกส่งไปก่อนหน้านี้ เช่นในเว็บไซต์ NSSDC แม้ว่าดาวเทียมเหล่านี้จะไม่ได้อยู่ในวงโคจรอีกแล้วก็ตาม

สำหรับรายการจำแนกวัตถุอวกาศที่ใช้ในสหรัฐอเมริกาจะอยู่ในการกำกับดูแลของศูนย์ข้อมูลวิทยาศาสตร์อวกาศแห่งชาติ (National Space Science Data Center: NSSDC) ซึ่งเป็นหน่วยงานขององค์การนาซา[3]

โครงสร้างของเลขทะเบียน COSPAR

แก้

เลขทะเบียน COSPAR สามารถแบ่งออกเป็นสามชุดย่อย ได้แก่

  • ชุดแรกคือตัวเลขปี ค.ศ. ของวัตถุที่ถูกส่งขึ้นอวกาศ
  • ชุดที่สองคือตัวเลขลำดับครั้งที่มีการส่งขึ้นอวกาศในปีนั้น
  • ชุดสุดท้ายคือตัวอักษรเฉพาะของดาวเทียมซึ่งเริ่มต้นด้วย A

ตารางด้านล่างคือตัวอย่างของเลขทะเบียนวัตถุอวกาศในโครงการสำคัญๆ

โครงการ ชิ้นส่วนวัตถุ หมายเลขแค็ตตาล็อกดาวเทียม หรือ เลขทะเบียน NORAD เลขทะเบียน COSPAR ปี ค.ศ. ที่ส่ง ลำดับครั้งที่ส่งในปีปฎิทิน ตัวอักษรเฉพาะของดาวเทียม ชิ้นส่วนจรวด และส่วนประกอบอื่นๆ
การส่งดาวเทียมดวงแรกของโลก ส่วนที่ 2 ของจรวด R-7 Semyorka 00001 1957-001A 1957 001 A
ดาวเทียมสปุตนิก 1 00002 1957-001B B
การส่งจรวด Ariane 5 ในวันที่ 20 ธันวาคม ค.ศ. 2008 ดาวเทียม Hot Bird 9 33459 2008-065A 2008 065 A
ดาวเทียม W2M 33460 2008-065B B
กระสวยอวกาศ Sylda 33461 2008-065C C
ส่วนที่ 2 ของจรวด Ariane 5 33462 2008-065D D
การส่งดาวเทียมไทยคม 8 ในวันที่ 27 พฤษภาคม ค.ศ. 2016 ดาวเทียมไทยคม 8 41552 2016-031A 2016 031 A
ส่วนที่ 2 ของจรวด Falcon 9 R/B 41553 2016-031B B

ข้อบ่งใช้

แก้
  • วัตถุที่ส่งขึ้นอวกาศไม่สำเร็จจะไม่ถูกลงทะเบียนไว้ แต่จะถูกจำแนกไว้ในชื่อแบบไม่เป็นทางการ เช่น การส่งดาวเทียม Vanguard SLV1 จะบันทึกว่า VASGL1
  • วัตถุที่บินในวงโคจรย่อย (sub-orbital flight) จะไม่ถูกลงทะเบียนไว้
  • กระสวยอวกาศที่เดินทางกลับมายังพื้นโลกจะมีหมายเลขทะเบียนแยกในการบินแต่ละครั้ง
  • ชิ้นส่วนขนาดเล็กที่หลุดออกมาจากยานหรือดาวเทียมแล้วเข้าสู่วงโคจรอย่างอิสระจะไม่ถูกลงทะเบียนไว้
  • หมายเลขแค็ตตาล็อกดาวเทียม (Satellite Catalog Number หรือ SATCAT no.) หรืออดีตคือ NORAD ID เป็นระบบหมายเลขอีกระบบหนึ่งที่ใช้ในการคิดตามวัตถุในอวกาศเพื่อหลีกเลี่ยงการชน

อ้างอิง

แก้
  1. "Ephemeris of satellite 1957 alpha 2". nasa_techdoc_19900066808. {{cite web}}: ตรวจสอบค่า |archiveurl= (help)CS1 maint: url-status (ลิงก์)
  2. "Luna Ye-6". Gunter's Space Page. 11 December 2017. สืบค้นเมื่อ 17 June 2019.
  3. "NASA - NSSDCA - Master Catalog". nssdc.gsfc.nasa.gov. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2010-09-25.

ดูเพิ่ม

แก้

แหล่งข้อมูลอื่น

แก้