เครื่องหมายกุญแจเสียง
เครื่องหมายกุญแจเสียง หรือ เครื่องหมายตั้งบันไดเสียง หรือเรียกอย่างสั้นว่า คีย์ (อังกฤษ: key signature) คือกลุ่มของชาร์ปหรือแฟลต (หรือเนเชอรัลในบางกรณี) ที่กำกับบนบรรทัดห้าเส้น เป็นตัวบ่งบอกให้เล่นตัวโน้ตสูงขึ้นหรือต่ำลงครึ่งเสียง (semitone) ตามตำแหน่งที่กำหนดหากไม่มีเครื่องหมายอื่นอยู่ก่อน แทนที่จะเป็นเสียงตัวโน้ตปกติ การกำหนดบันไดเสียงเช่นนี้จะมีผลทั้งบรรทัดจนกว่าจะมีการเปลี่ยนคีย์ใหม่ เครื่องหมายกุญแจเสียงมักพบได้ทั่วไปถัดจากกุญแจประจำหลักในตำแหน่งเริ่มบรรทัดใหม่ หรือปรากฏที่ส่วนอื่นบนบรรทัดเช่นหลังจากดับเบิลบาร์ (double bar) เป็นต้น
ตัวอย่างการใช้งาน
แก้ตัวอย่างต่อไปนี้เป็นบันไดเสียงของ B major
และบันไดเสียงนี้สามารถใช้เครื่องหมายกุญแจเสียงกำกับได้ดังนี้
จุดประสงค์ของการใช้เครื่องหมายกุญแจเสียงก็เพื่อลดจำนวนเครื่องหมายกำกับเสียงที่แทรกอยู่ในบรรทัดห้าเส้น ทำให้อ่านง่ายขึ้น โดยหลักการเบื้องต้น เครื่องหมายกุญแจเสียงสามารถกำกับที่ตำแหน่งสูงต่ำใด ๆ ก็ได้บนบรรทัดห้าเส้น เขียนรวมกันที่ต้นบรรทัด แล้วถอดเครื่องหมายที่ตัวโน้ตออก หรือปรับด้วยเครื่องหมายกำกับเสียงอื่นให้ตรงตามความเป็นจริง
การใช้เครื่องหมายกุญแจเสียงจะทำให้เกิดผลต่อตัวโน้ตที่ต่อจากนั้นหลายห้อง หรือทั้งบรรทัด หรือแม้แต่ทั้งเพลง เว้นแต่จะถูกยกเลิกโดยเครื่องหมายกุญแจเสียงกลุ่มอื่น ตัวอย่างเช่น จากเครื่องหมายกุญแจเสียง B major ข้างต้น โน้ตเสียง A (เสียง ลา) ที่อยู่หลังจากเครื่องหมายกุญแจเสียงในทุกอ็อกเทฟ (octave) จะต้องเล่นเป็นเสียง A♯ ทั้งหมด หากไม่มีเครื่องหมายกำกับเสียงตัวอื่นมาปรับเปลี่ยนโน้ตตัวนั้น
ต่อไปนี้เป็นตัวอย่างการยกเลิกบันไดเสียงที่กำหนดไว้ก่อนหน้าในบรรทัดเดียวกัน จาก C minor ไปเป็น E major เครื่องหมายนี้ ♮ เรียกว่าเนเชอรัล (natural) ใช้สำหรับแปลงเสียงให้กลับมาเป็นปกติ
ตารางเครื่องหมายกุญแจเสียง
แก้เครื่องหมายกุญแจเสียงที่นิยมใช้มักจะมีรูปแบบตายตัว โดยจะมีชาร์ปทั้งชุดหรือแฟลตทั้งชุด หรือไม่มีอยู่เลย ซึ่งจะสัมพันธ์กันตามบันไดเสียงเมเจอร์และบันไดเสียงไมเนอร์ ดังนี้
เครื่องหมายกุญแจเสียง | บันไดเสียงเมเจอร์ | บันไดเสียงไมเนอร์ | เครื่องหมายกุญแจเสียง | บันไดเสียงเมเจอร์ | บันไดเสียงไมเนอร์ |
---|---|---|---|---|---|
ไม่มีแฟลตหรือชาร์ป |
C major | A minor | |||
แฟลต 1 ตัว |
F major | D minor | ชาร์ป 1 ตัว |
G major | E minor |
แฟลต 2 ตัว |
B♭ major | G minor | ชาร์ป 2 ตัว |
D major | B minor |
แฟลต 3 ตัว |
E♭ major | C minor | ชาร์ป 3 ตัว |
A major | F♯ minor |
แฟลต 4 ตัว |
A♭ major | F minor | ชาร์ป 4 ตัว |
E major | C♯ minor |
แฟลต 5 ตัว |
D♭ major | B♭ minor | ชาร์ป 5 ตัว |
B major | G♯ minor |
แฟลต 6 ตัว |
G♭ major | E♭ minor | ชาร์ป 6 ตัว |
F♯ major | D♯ minor |
แฟลต 7 ตัว |
C♭ major | A♭ minor | ชาร์ป 7 ตัว |
C♯ major | A♯ minor |
อ้างอิง
แก้- นพพร ด่านสกุล. ปฐมบททฤษฎีดนตรี. กรุงเทพฯ : โอเดียนสโตร์, 2543. หน้า 103-105, 111-117. ISBN 974-277-766-7