หุ่นพยนต์

หุ่นพยนต์ หรือ รูปสัญลักษณ์ผู้ตาย หรือ (อังกฤษ: Effigy) คือรูปสัญลักษณ์ที่ใช้แทนผู้ตายซึ่งมักจะเป็นรูปปั้นหรือรูปสลักจากหินหรือไม้ รูปสัญลักษณ์มักจะเป็นรูปเต็มตัวของผู้ตายที่มักจะตั้งอยู่ภายในวัดคริสต์ศาสนา อนุสรณ์ผู้ตายแตกต่างจาก “อนุสรณ์ที่เก็บศพ” ตรงที่อนุสรณ์ผู้ตายจะเป็นเพียงสิ่งที่สร้างแทนผู้ตายโดยไม่มีร่างของผู้ตายฝังอยู่ด้วยเช่นอนุสรณ์ที่เก็บศพ โดยทั่วไปรูปสัญลักษณ์ที่ทำจะเป็นร่างนอนหงายพนมมือ หรือบางครั้งอาจจะคุกเข่าหรือยืนสวดมนต์ ในบางครั้งอนุสรณ์ผู้ตายจะเป็นเพียงครึ่งตัว เช่นเหรียญที่มีภาพอับราฮัม ลิงคอล์นครึ่งตัว

พระอนุสรณ์ของโรเบิร์ตที่ 2 ดยุคแห่งนอร์มังดีพระราชโอรสพระองค์ใหญ่ในพระเจ้าวิลเลียมที่ 1 แห่งอังกฤษ ทำจากไม้โอ้คพรุ (Bog oak) ที่มหาวิหารกลอสเตอร์ซึ่งกล่าวกันว่าร่างของโรเบิร์ตจริงฝังอยู่ในหอประชุมสงฆ์

รูปสัญลักษณ์ผู้ตายอาจจะใช้ในพิธีทางศาสนาเพื่อแทนผู้ที่ไม่เป็นที่นิยม เช่นการเผารูปเพื่อแสดงถึงการกำจัดผู้ตาย เช่นในอังกฤษจะมีการเผารูปสัญลักษณ์ที่ทำจากฟางหรือเศษวัสดุเป็นรูปกาย ฟอคส์ (Guy Fawkes) ทุกวันที่ 5 พฤศจิกายนของทุกปี เพี่อเป็นการระลึกถึงกาย ฟอคส์ผู้มีส่วนในการวางการคบคิดระเบิดรัฐสภาอังกฤษ (Gunpowder Plot) โดยผู้นับถือนิกายโรมันคาทอลิกเพื่อจะพยายามกำจัดพระเจ้าเจมส์ที่ 1 แห่งอังกฤษ เมื่อปี ค.ศ. 1605 แต่ไม่สำเร็จ

ในทางไสยศาสตร์ หุ่นพยนต์คือ​เครื่องรางชนิดหนึ่งที่ถูกปลุกเสกมาด้วยอำนาจจิต​ของผู้ปลุกเสก และตัวบทคาถา และวิชา ซึ่งถ่ายทอดกันมาจากรุ่นสู่รุ่น

โดยวิชาหุ่นพยนต์ แบ่งหลักๆออกมาได้ 3 สาย ดังต่อไปนี้

1.หุ่นพยนต์ สายเทพ หรือ สายขาว

2. หุ่นพยนต์สายดำ หรือสายผีสายพราย

3.หุ่นพยนต์ สายพิชัยสงคราม

ประวัติหุ่นพยนต์

ประวัติสำคัญที่ปรากฏใน "มหาปรินิพพานสูตร" หลังจากถวายเพลิงพระพุทธสรีระแล้ว ท่านโทณพราหมณ์ ได้แบ่งพระบรมสารีริกธาตุออกเป็น ๘ ทะนาน ถวายให้เหล่ากษัตริย์ทั้งหลายไปสักการบูชาตามเมืองต่างๆ

เมื่อกษัตริย์/เจ้าผู้ครองนครได้อัญเชิญพระบรมสารีริกธาตุไปประดิษฐานในเจดีย์ ณ เมืองของตนแล้ว

ในสมัยพระเจ้าอชาตศัตรู( ครองราชย์ 2 ปีก่อน พ.ศ.- พ.ศ. 83) พระราชาองค์ที่ 3 แห่งแคว้นมคธ ปกครองทางตอนเหนือของอินเดีย

พระมหากัสสปะจึงได้ถวายคำแนะนำ แด่พระเจ้าอชาตศัตรูให้ท่านราชาประกอบพิธี "ธาตุนิทาน" คือการฝังพระธาตุ ซึ่งประธานฝ่ายสงฆ์ คือ พระมหากัสสปเถระ ท้าวสหัสนัย(พระอินทร์) ผู้เป็นใหญ่แห่งทวยเทพ จึงทรงตรวจดู และทรงเรียกวิสสุกรรมเทพบุตรมา ทรงส่งไปด้วยพระดำรัสสั่งว่า "พ่อเอ๋ย พระเจ้าอชาตศัตรูทรงเก็บพระบรมธาตุแล้ว เจ้าจงตั้งกองรักษาการณ์ไว้ที่นั้น"

วิสสุกรรมเทพบุตรมาประกอบหุ่นยนต์มีโครงร่างร้าย รูปไม้(หุ่นพยนต์) ถือพระขรรค์สีแก้วผลึก ในห้องพระบรมธาตุ เคลื่อนตัวได้เร็วเสมือนลม.

เมื่อการเก็บพระบรมธาตุเสร็จเรียบร้อยอย่างนี้แล้ว แม้พระเถระ(พระมหากัสสัปปะ)ดำรงอยู่จนตลอดอายุก็ปรินิพพาน

แม้พระราชาก็เสด็จไปตามยถากรรม พวกมนุษย์แม้เหล่านั้น ก็ตายกันไป.

ดูเพิ่ม

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ รูปสัญลักษณ์ผู้ตาย

• รูปสัญลักษณ์
• อนุสรณ์
• ที่เก็บศพ
• หุ่น