ราชวงศ์ภูคา
ราชวงศ์ภูคา[3] หรือ ราชวงศ์กาว[4] หรือ ราชวงศ์น่าน[5] เป็นราชวงศ์ที่ปกครองนครรัฐน่าน สถาปนาขึ้นโดยพญาภูคา ปกครองตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 18 โดยมีศูนย์กลางการปกครองที่เมืองปัว ต่อมาได้ย้ายศูนย์กลางการปกครองมาที่เมืองย่าง ก่อนย้ายอีกครั้งลงมายังที่ราบลุ่มน่านคือเมืองภูเพียงแช่แห้งในรัชสมัยพญาครานเมือง[6] และย้ายมายังเมืองน่านตามลำดับ
พระราชอิสริยยศ | กษัตริย์น่าน |
---|---|
ปกครอง | นครรัฐน่าน |
เชื้อชาติ | ชาวกาว |
จำนวนพระมหากษัตริย์ | 17 พระองค์ |
ประมุขพระองค์แรก | พญาภูคา |
ประมุขพระองค์สุดท้าย | พญาผาแสง |
สถาปนา | พ.ศ. 1825[1] |
ล่มสลาย | พ.ศ. 2004[2] |
ราชวงศ์ถัดไป | ราชวงศ์ติ๋นมหาวงศ์ |
นครรัฐน่านได้ตกเป็นเมืองขึ้นของอาณาจักรล้านนา ในปี พ.ศ. 1993 อินทแก่นท้าวกษัตริย์น่านหนีไปพึ่งพระยาเชลียง พระเจ้าติโลกราชจึงได้แต่งตั้งท้าวผาแสงบุตรท้าวแพงเชื้อสายราชวงศ์ภูคาปกครองน่าน[7] และเป็นเจ้านายราชวงศ์ภูคาพระองค์สุดท้าย เพราะหลังจากการสิ้นพระชนม์ของท้าวผาแสงขุนนางก็เข้ามากินเมืองแทน ดังปรากฏใน พื้นเมืองน่าน ความว่า "...แต่นั้นมาชื่อว่าพระญาบ่มีแลย่อมว่าเจ้าเมืองว่าอั้นมาแล..."[8]
นครรัฐน่านซึ่งมีชนพื้นเมืองดั้งเดิมคือชาวกาว จึงมีการสันนิษฐานว่าราชวงศ์ภูคาอาจมีเชื้อสายจากชาวกาวดังกล่าวด้วย ดังปรากฏว่าตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ซึ่งเรียกกษัตริย์น่านว่า "พระญากาวน่าน" และเรียกประชาชนชาวน่านว่า "กาวน่าน"[5] ซึ่งสอดคล้องกับศิลาจารึกสุโขทัยหลักที่ 45 พ.ศ. 1935 เรียกผีบรรพบุรุษของกษัตริย์น่านว่า "ด้ำพงศ์กาว" ซึ่งยืนยันถึงบรรพบุรุษของกษัตริย์น่านว่าเป็นชาวกาว[5] นอกจากนี้ราชวงศ์ภูคายังมีความสัมพันธ์ทางเครือญาติกับรัฐหลวงพระบาง (หลัง พ.ศ. 1700) และรัฐสุโขทัยที่มีบรรพบุรุษจากเมืองน่านชื่อ "ปู่ฟ้าฟื้น" ดังปรากฏใน จารึกปู่สบถหลาน เมื่อปี พ.ศ. 1935[9]
รายพระนามกษัตริย์
แก้ลำดับ | พระนาม | พระนามอื่น | ครองราชย์ | ความสัมพันธ์กับกษัตริย์ |
---|---|---|---|---|
1. | เจ้าขุนฟอง | พุทธศตวรรษที่ 18 | พระโอรสพญาภูคา | |
2. | เจ้าเก้าเถื่อน | เก้าเกื่อน, เก้าเกลื่อน | ไม่ทราบปี | พระโอรสเจ้าขุนฟอง |
3. | นางพญาแม่ท้าวคำพิน | นางพญาแม่ท้าวคำปิน | ไม่ทราบปี | พระชายาเจ้าเก้าเถื่อน |
4. | พญาผากอง (ผู้ปู่) | ผานอง | 1856-1894 | พระโอรสเจ้าเก้าเถื่อน |
5. | ขุนใส | 1894-1896 | พระโอรสเจ้าผานอง | |
6. | พญาครานเมือง | กรานเมือง, คานเมือง | 1901-1906 | |
7. | พญาผากอง (ผู้หลาน) | ผาคอง | 1906-1931 | พระโอรสพญาครานเมือง |
8. | เจ้าคำตัน | ท้าวคำตัน | 1936-1941 | พระโอรสเจ้าผากอง |
9. | เจ้าศรีจันทะ | ศรีจันต๊ะ | 1941-1942 | พระโอรสเจ้าคำตัน |
ถูกพญาแพร่ยึดอำนาจ (1942-43) | ||||
12. | เจ้าหุง | 1943-1950 | พระอนุชาเจ้าศรีจันทะ | |
13. | เจ้าภูเข็ง | ปู่เข็ง | 1950-1960 | |
14. | เจ้าพันต้น | 1960-1969 | พระโอรสเจ้าภูเข็ง | |
15. | พญางั่วฬารผาสุม | 1969-1976 | พระนัดดาเจ้าภูเข็ง | |
16. (1) | เจ้าอินทแก่นท้าว (ครั้งที่ 1) | อินต๊ะแก่นท้าว | 1976 (3 เดือน) | พระโอรสพญางั่วฬารผาสุม |
17. | เจ้าแพง | แปง | 1977-1978 | พระอนุชาเจ้าอินทแก่นท้าว |
16. (2) | เจ้าอินทแก่นท้าว (ครั้งที่ 2) | อินต๊ะแก่นท้าว | 1978-1993 | พระโอรสพญางั่วฬารผาสุม |
ตกเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรล้านนา | ||||
18. | เจ้าผาแสง | ท้าวผาแสง | 1993-2004 | พระโอรสเจ้าเจ้าแพง |
สิ้นสุดราชวงศ์ภูคา |
อ้างอิง
แก้- ↑ ประวัติศาสตร์น่าน (ข้อมูลหออัตลักษณ์นครน่าน)
- ↑ 2.0 2.1 คณะทำงานเอกลักษณ์น่าน (2549). นครน่าน พัฒนาการเป็นนครรัฐ (PDF). ม.ป.ป. p. 15-18. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2020-09-21. สืบค้นเมื่อ 2021-08-24.
- ↑ ราชวงศ์นครน่าน - พระนครเชียงใหม่ เวียงสวรรค์บนแผ่นดินล้านนา
- ↑ สรัสวดี อ๋องสกุล. ประวัติศาสตร์ล้านนา. พิมพ์ครั้งที่ 6. กรุงเทพฯ:อมรินทร์, 2552. หน้า 106
- ↑ 5.0 5.1 5.2 สรัสวดี อ๋องสกุล. ประวัติศาสตร์ล้านนา. พิมพ์ครั้งที่ 6. กรุงเทพฯ:อมรินทร์, 2552. หน้า 107
- ↑ สรัสวดี อ๋องสกุล. ประวัติศาสตร์ล้านนา. พิมพ์ครั้งที่ 6. กรุงเทพฯ:อมรินทร์, 2552. หน้า 111
- ↑ สรัสวดี อ๋องสกุล. ประวัติศาสตร์ล้านนา. พิมพ์ครั้งที่ 6. กรุงเทพฯ:อมรินทร์, 2552. หน้า 112
- ↑ สรัสวดี อ๋องสกุล. ประวัติศาสตร์ล้านนา. พิมพ์ครั้งที่ 6. กรุงเทพฯ:อมรินทร์, 2552. หน้า 113
- ↑ สุจิตต์ วงษ์เทศ (5 ธันวาคม 2557). "พระขรรค์ชัยศรี กับดาบฟ้าฟื้น". Sujitwongthes.com. สืบค้นเมื่อ 19 ธันวาคม 2557.
{{cite web}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
(help) - ↑ "แผนผังผู้ปกครองและเมืองศูนย์กลาง". นิทรรศการ พิพิธภัณฑ์ชีวิต วิถีชาวน่าน. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2015-02-27. สืบค้นเมื่อ 30 พฤษภาคม 2558.
{{cite web}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
(help)
ก่อนหน้า | ราชวงศ์ภูคา | ถัดไป | ||
---|---|---|---|---|
ไม่มี | ราชวงศ์ที่ปกครองนครรัฐน่าน (พ.ศ. 1825 - พ.ศ. 2004) |
ราชวงศ์ติ๋นมหาวงศ์ |