มังกร (มิดเดิลเอิร์ธ)
มังกร (dragon) เป็นสิ่งมีชีวิตประเภทหนึ่งในจินตนิยายชุด มิดเดิลเอิร์ธ ของ เจ. อาร์. อาร์. โทลคีน ซึ่งสร้างขึ้นจากพื้นฐานความเชื่อเรื่องมังกรในตำนานของยุโรป
ตามปกรณัมของโทลคีน เผ่าพันธุ์มังกรถูกสร้างขึ้นโดยเทพอสูรมอร์กอธ ในยุคที่หนึ่งของอาร์ดา มังกรตัวแรกที่ปรากฏตัวออกมามีชื่อว่า เกลารุง (Glaurung) ในหนังสือตำนานบุตรแห่งฮูริน กล่าวถึงมังกรว่า เป็นจิตวิญญาณที่ทรงพลังอำนาจ จึงเป็นไปได้ว่า มังกรก็เป็นเหล่าเทพไมอาร์จำนวนหนึ่งที่แปรพักตร์ไปรับใช้มอร์กอธ
ประเภทของมังกร
แก้จากบทประพันธ์ของโทลคีน สามารถแบ่งมังกรออกได้ด้วยสองลักษณะคือ
ความสามารถในการเคลื่อนที่
แก้- พวกหนึ่งเป็นมังกรที่มีสี่ขา เดินด้วยสี่ขา แต่ก็สามารถเคลื่อนที่ไปด้วยการไถลเหมือนงู อันเป็นลักษณะที่บรรยายถึงการเคลื่อนที่ของเกลารุงในตำนานบุตรแห่งฮูริน
- อีกพวกหนึ่งเป็นมังกรที่มีปีก สามารถบินได้ เช่น อังคากาลอน และ สม็อก มังกรบินปรากฏตัวครั้งแรกในสงครามแห่งความโกรธา หรือสงครามแห่งปวงเทพในคราวสิ้นสุดยุคที่หนึ่ง
ความสามารถในการพ่นไฟ
แก้- มังกรที่พ่นไฟได้ เรียกว่ามังกรไฟ (Fire-Drakes) ภาษาเควนยาเรียกว่า Urulóki
- มังกรที่พ่นไฟไม่ได้ เรียกว่า มังกรเย็น (Cold-Drakes) ปรากฏเรียกอยู่ในภาคผนวก ก ของ เดอะลอร์ดออฟเดอะริงส์ แต่ไม่ได้มีการกล่าวถึงเป็นการเฉพาะ จึงไม่แน่ชัดว่า เป็นเพียงมังกรที่พ่นไฟไม่ได้ หรือเป็นมังกรที่พ่นน้ำแข็ง/หิมะ กันแน่
ลักษณะอื่นๆ
แก้มังกรของโทลคีนชื่นชอบทรัพย์สมบัติ โดยเฉพาะทองคำ เช่นเดียวกับมังกรในตำนานของยุโรป มันมีความเฉลียวฉลาด เจ้าเล่ห์ และมีกำลังแข็งแรงมาก นอกจากนี้ยังมีอำนาจเวทมนตร์ที่เรียกว่า "มนตรามังกร" สามารถสะกดมนุษย์ได้
ไฟของมังกรมีความร้อนแรงมากจนสามารถหลอมแหวนแห่งอำนาจได้ แหวนสี่วงในแหวนชุดเจ็ดวงของคนแคระถูกละลายไปกับไฟของมังกร ถึงกระนั้นไฟของมังกรก็ยังไม่สามารถเผาแหวนเอกธำมรงค์ได้
มังกรที่ปรากฏชื่อในเรื่อง
แก้- เกลารุง (Glaurung) มีสมญาว่า "บิดาแห่งมังกร" เป็นมังกรตัวแรกที่ปรากฏตัวบนมิดเดิลเอิร์ธ ถูกสังหารโดย ทูริน ทูรัมบาร์
- อังคาลากอน (Ancalagon) มังกรดำ เป็นมังกรที่มีขนาดใหญ่ที่สุดและทรงพลังที่สุด และเป็นมังกรบินตัวแรก ถูกสังหารโดยเออาเรนดิล ในสงครามแห่งความโกรธา
- สคาธา (Scatha) ถูกสังหารโดย แฟรม แห่งเอโอเธด (บรรพบุรุษของชาวโรฮัน)
- สม็อก (Smaug) มังกรตัวสุดท้ายของมิดเดิลเอิร์ธ ถูกสังหารโดย บาร์ด ทายาทของกิริออน แห่งแคว้นเดล ปรากฏในเรื่องเดอะฮอบบิท
นอกจากนี้มีมังกรตัวอื่นๆ ที่ปรากฏในสงครามแห่งเบเลริอันด์ และการรบในคราวล่มสลายของกอนโดลิน แต่ไม่ได้ระบุชื่อไว้