ภาษาชองส์ซันเมอร์

ภาษาชองส์ซันเมอร์ เป็นภาษาประดิษฐ์ที่ใช้ในกลุ่มน้อยยังไม่แพร่หลายมาก มีการอ่านและสะกดคำคล้ายภาษาฝรั่งเศส รูปคำและการแต่งประโยคเหมือนกับภาษาอังกฤษ ใช้ในกลุ่มผู้คิดค้นขึ้น มีผู้ใช้น้อยกว่าหนึ่งพันคน ไม่มีความเป็นสากลจึงไม่มีผู้นิยมใช้กันอย่างแพร่หลายในชุมชนและประเทศ ซึ่งมีวิธีเขียน 2 แบบคือ แบบอังกฤษมาตรฐาน และแบบฝรั่งเศส-ชองส์ โดยทั่วไปนิยมเขียนแบบฝรั่งเศส-ชองส์ เพราะมีสัญลักษณ์ในการบอกเสียงสระ

พยัญชนะ

มีทั้งหมด 29 ตัวได้แก่

• A a แอ = 1แอ, 2เอ, 3อะ, 4อา, 5ออ, 6ไอ, 7เอะ
• B b บา = บ
• C c คา = ค
• D d ดา = ด
• E e เออ = 1เออ, 2เอ, 3เออะ, 4อี, 5เอีย, 6แอ, 7เอียะ
• F f ฟา = ฟ
• G g กา = ก
• H h อาชช์ = อ (ไม่มีเสียง) , ฮ
• I i อี = 1อี, 2แอ, 3อิ, 4ไอ, 5เออ, 6เอีย, 7อาย
• J j จา = จ
• K k กัน = ก, ค
• L l ลาล = ล
• M m มา = ม, ง (ตัวสะกด)
• N n นา = น, ง (ตัวสะกด)
• O o ออ = 1ออ, 2อู, 3โอะ, 4โอ, 5อัว, 6เออ, 7เอาะ
• P p ปา = ป, พ
• Q q ควี = คว (ค ควบกล้ำ ว)
• R r รา = ร
• S s อ๊าส = ส, ซ
• T t ตา = ต, ท
• U u อู = 1อู, 2อือ, 3อุ, 4อิว, 5อัว, 6ยู, 7อะ
• V v วา = ว, ฟว์ (ตัวสะกด)
• W w ดู๊บวา = ว
• X x แอ๊กซ์ = ซ (กัดฟัน) , กซ (ตัวสะกด) , คซ (ตัวสะกด)
• Y y อาย = ย, 1อี, 2อาย, 3อิ, 4อาย (ออกเสียงอายโดยที่ไม่ต้องมีตัวสะกดและพยัญชนะต้น) , 5ยาย, 6ไอ, 7เอย
• Z z ซาร์ด = ซ (ออกเสียงเหมือนZในภาษาอังกฤษ)
• ç ç แซง = ซ
• Z~ z~ ฌู = ฌ, ช (ตัวสะกด)
• N~ n~ อือ = ญ, 1อือ, 2ออง, 3อึ, 4นือ, 5ญือ, 6เอียง, 7เอือะ

สระเดี่ยว

มีทั้งหมด 6 ตัวได้แก่ a, e, i, o, u, y, n~ เครื่องหมายในการเปลี่ยนเสียงของสระได้ ดังนี้

• ขั้นที่ 1 ได้แก่ a แอ/e เออ/i อี/o ออ/u อู/yy อี/nu~ อือ
• ขั้นที่ 2 ได้แก่ ã เอ/ẽ เอ/ĩ แอ/õ อู/ũ อือ/ỹ อาย/ñ~ (no~) ออง
• ขั้นที่ 3 ได้แก่ ả อะ/ẻ เออะ/ỉ อิ/ỏ โอะ/ủ อุ/ỷ อิ/nủ~ อึ
• ขั้นที่ 4 ได้แก่ á อา/é อี/í ไอ/ó โอ/ú อิว/ý อาย (เสียง) /ne~ นือ
• ขั้นที่ 5 ได้แก่ à ออ/è เอีย/ì เออ/ò อัว/ù อัว/ỳ ไอ/ni~ เอียง
• ขั้นที่ 6 ได้แก่ a~y ไอ/e~y แอ/i~y เอีย/o~y เออ/u~y ยู/y~y ยาย/ny~ ญือ
• ขั้นที่ 7 ได้แก่ ạ เอะ/ẹ เอียะ/ị อาย/ọ เอาะ/ụ อะ/ỵ เอย/nụ~ เอือะ

หมายเหตุ: การอ่านเสียงสระขั้นที่3จะต้องอ่านออกเสียงหนัก

การแต่งประโยค

ในภาษาชองส์นี้การแต่งประโยคจะมีความซับซ้อนมากกว่าภาษาอังกษ เช่น H"'i arn tùdend. อ่านว่า ไอ แอร์ง ทัวเดิงด์ แปลว่า เขาเป็นนักเรียน

• H" ย่อมาจาก Hẽss อ่านว่า เฮส แปลว่า เขา (ผู้ชาย)
• 'i ย่อมาจาก i~y อ่านว่า เอีย แปลว่า เป็น, อยู่, คือ (ความหมายเดียวกับisในภาษาอังกฤษ)
• arn อ่านว่า แอร์ง แปลว่า คำสมุหนาม บอกว่าความหมายเป็นเอกพจน์
• tùdend อ่านว่า ทัวเดิงด์ แปลว่า นักเรียน, นักศึกษา

คำทักทายที่ใช้ในชีวิตประจำวัน

ได้แก่

• Lhor-Yne อ่านว่า ลฮฺอร์-อายน์เน่อ แปลว่า สวัสดี (ใช้ได้ทุกเวลา)
• Lhásh-Yne อ่านว่า ลฮฺช-อายน์เน่อ แปลว่า สวัสดี (แบบสุภาพ ใช้ได้ทุกเวลา)
• çan-çan อ่านว่า แซง-แซง แปลว่า ขอบใจ (ใช้กับเพื่อนหรือผู้ที่อายุน้อยกว่า)
• çan-Z~ อ่านว่า แซง-ฌู แปลว่า ขอบคุณ (ใช้กับผู้อาวุโสกว่า)
• çan-Bien อ่านว่า แซง-เบียง แปลว่า ขอบคุณ (ใช้ได้ทุกโอกาส)
• Kone-Ụne-Z~ อ่านว่า คอน-อัน-ฌู แปลว่า ขอโทษ
• Z~onbien อ่านว่า ฌองเบียง แปลว่า ขอประทานโทษ (เช่นเดียวกับ Pardon ในภาษาอังกฤษ)
• Nesane อ่านว่า เนอแซน แปลว่า ลาก่อน

หมายเหตุ

ในปัจจุบันนี้ยังไม่มีผู้คิดค้นคีย์บอร์ดภาษาชองส์ซันเมอร์ อาจใช้คีย์บอร์ดภาษาเวียดนามและภาษาฝรั่งเศสมาประยุกต์ได้