ผลต่างระหว่างรุ่นของ "กรมหลวงพิพิธมนตรี"

| วันสิ้นพระชนม์reign2 = พ.ศ. 2280 - พ.ศ. 2301

| พระบิดาfather = [[นายจบคชประสิทธิ์]]

บัญชีพระนามเจ้านายพันวษาน้อย เป็นบุตรีของนายช้างทรงบาศในรัชสมัย[[คำให้การชาวกรุงเก่าสมเด็จพระนารายณ์มหาราช]] ระบุว่าโดย[[พระราชพงศาวดาร กรมหลวงพิพิธมนตรีฉบับพันจันทนุมาศ หรือ(เจิม)]] ระบุว่าเมื่อ[[สมเด็จพระพันวษาน้อยเพทราชา]]ปราบดาภิเษก มีพระนามเดิมว่า'''พลับ''' บิดานั้นได้รับแต่งตั้งเป็นบุตรีนายทรงบาศก์ขวากรมช้าง (ต่อมาคือ[[นายจบคชประสิทธิ์|กรมพระราชวังบวรสถานพิมุข]]<ref>''พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) ซึ่งมีตำแหน่งและเอกสารอื่น'', หน้า 318</ref> แต่บัญชีพระนามเจ้านายใน[[คำให้การชาวกรุงเก่า]]ระบุว่า พระบิดาได้รับแต่งตั้งเป็น[[เจ้าพระบำเรอภูธร]] กับส่วนมารดาซึ่งเป็นสตรีเชื้อสายพราหมณ์บ้านสมอปลือ เมืองเพชรบุรี พระองค์มีพระนามเดิมว่า'''พลับ''' มีพระเชษฐภคินีพระองค์หนึ่งคือ[[กรมหลวงอภัยนุชิต|พระองค์ขาว]] ซึ่งได้เป็นพระชายาใน[[สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ]]ขณะดำรงพระอิสริยยศเป็นพระบัณฑูรน้อย ส่วนพระองค์พลับต่อมาก็ได้เป็นพระชายารองในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศเช่นกัน ในระหว่างดำรงพระอิสริยยศเป็น[[กรมพระราชวังบวรสถานมงคล]] พระองค์พลับมีพระราชโอรส 2 พระองค์ และพระราชธิดา 6 พระองค์ ตามลำดับดังนี้<ref>''พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น'', หน้า 623-624</ref>

[[พระราชพงศาวดาร ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม)]] ระบุว่าเมื่อสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศปราบดาภิเษกในปี พ.ศ. 2275 ได้แต่งตั้งพระชายารองเป็น'''กรมหลวงพิพิธมนตรี'''<ref>''พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น'', หน้า 356</ref> ในตำแหน่งพระอัครมเหสีน้อย จึงออกพระนามว่า'''พระพันวษาน้อย'''

แรม 5 ค่ำ เดือน 6 พ.ศ. 2301 สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศประชวรหนักใกล้สวรรคต กรมพระราชวังบวรสถานมงคล (เจ้าฟ้าชายอุทุมพร) โปรดให้ทูลเชิญกรมหลวงพิพิธมนตรี เจ้าฟ้าจันทวดี และกรมขุนยี่สารเสนี ไปประทับ ณ พระตำหนักสวนกระต่าย<ref>''พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น'', หน้า 368</ref> เมื่อสวรรคตแล้ว กรมพระราชวังบวรสถานมงคลจึงขึ้นสืบราชสมบัติ แต่ได้เพียง 10 วัน ก็ถวายราชสมบัติแก่กรมขุนอนุรักษ์มนตรี แล้วเสด็จออกผนวช ส่วนกรมขุนอนุรักษ์มนตรีขึ้นครองราชย์เฉลิมพระนามว่า''สมเด็จพระบรมราชา'' แล้วโปรดให้ตั้งพระราชชนนีเป็น '''กรมพระเทพามาตุ''' แต่เมื่อถึงเดือน 12 พระราชชนนีก็เสด็จสวรรคต จึงโปรดให้ตั้งพระโกศไว้คู่กับพระบรมโกศพระบรมราชชนก ณ [[พระที่นั่งบรรยงก์รัตนาสน์]] แล้วถวายพระเพลิงทั้งสองพระองค์พร้อมกันในวันขึ้น 11 ค่ำ เดือน 5 พ.ศ. 2303<ref>''พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น'', หน้า 371</ref>

* {{อ้างหนังสือ | ผู้แต่ง = มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา | ชื่อหนังสือ = นามานุกรมพระมหากษัตริย์ไทย | urlURL = https://www.tmd.go.th/Thai_king_directories.pdf | พิมพ์ที่ = มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา | จังหวัด = กรุงเทพฯ | ปี = 2554 | ISBN = 978-616-7308-25-8| จำนวนหน้า = 264}}

|ตำแหน่ง = พระอัครมเหสีในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศกรุงศรีอยุธยา

[[หมวดหมู่:ราชินีแห่งราชอาณาจักรไทยพระอัครมเหสีกรุงศรีอยุธยา]]