'''ตัวแบบโอเพนซอร์ซ''' ({{lang-en|open-source model}}) เป็นตัวแบบการพัฒนาซอฟต์แวร์แบบกระจายอำนาจที่สนับสนุนให้มีการร่วมมือกันอย่างเสรี<ref name="doi.org">Levine, Sheen S., & Prietula, M. J. (2013). [https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1096442 Open Collaboration for Innovation: Principles and Performance]. ''Organization Science'', {{doi|10.1287/orsc.2013.0872}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=jo4hAQAAIAAJ|title=The cathedral and the bazaar: musings on Linux and Open Source by an accidental revolutionary|last=Raymond|first=Eric S.|publisher=OReilly|year=2001|isbn=978-0-596-00108-7|authorlink=Eric S. Raymond}}{{page needed|date=November 2012}}</ref> หลักของการพัฒนาซอฟต์แวร์โอเพนซอร์ซคือการผลิตแบบเสมอกัน (peer production) โดยมหาชนสามารถเข้าถึงผลิตผล เช่น [[ซอร์ซโค้ด]] [[พิมพ์เขียว]] และเอกสารกำกับโปรแกรมได้อย่างเสรี การเคลื่อนไหวเกี่ยวกับโอเพนซอร์ซทางด้านซอฟต์แวร์เริ่มโดยเป็นการตอบโต้ข้อจำกัดของโค้ดจำกัดสิทธิ ตัวแบบถูกใช้สำหรับโครงการ เช่น ใน [[open-source appropriate technology]]<ref>{{cite journal |title=The Case for Open Source Appropriate Technology |journal=Environment, Development and Sustainability |volume=14 |issue= |pages=425–431 |year=2012 |doi=10.1007/s10668-012-9337-9 |url=https://www.academia.edu/1517361/The_Case_for_Open_Source_Appropriate_Technology}}</ref> และการคิดค้นยาแบบโอเพนซอร์ซ<ref>[http://www.business-standard.com/india/news/sreelatha-menon-researchers-sans-borders/00/19/350429/ "Science 2.0 is here as CSIR resorts to open-source drug research for TB" Business Standard, 1 March 2009]</ref><ref>[http://openwetware.org/wiki/OSDDMalaria:GSK_Arylpyrrole_Series:Story_so_far "Open Source Drug Discovery for Malaria Consortium]</ref>
โอเพนซอร์ซส่งเสริมการเข้าถึงอย่างเสรีผ่านโอเพนซอร์ซหรือ[[สัญญาอนุญาตเสรี]]ต่อการออกแบบหรือพิมพ์เขียวของผลิตผล รวมถึงการแจกจ่ายการออกแบบหรือพิมพ์เขียวนั้นอย่างสากล<ref>{{cite journal|last=Lakhani|first=K.R.|last2=von Hippel|first2=E.|year=June 2003|title=How Open Source Software Works: Free User to User Assistance|url=
http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0048733302000951|journal=Research Policy|volume=32|issue=6|pages=923–943|doi=10.1016/S0048-7333(02)00095-1}}</ref><ref>{{cite book|title=Proceedings of the SAICSIT 2010 Conference — Fountains of Computing Research|last=Gerber|first=A.|last2=Molefo|first2=O.|last3=Van der Merwe|first3=A.|publisher=ACM Press|year=2010|isbn=978-1-60558-950-3|editor-last=Kotze|editor-first=P.|pages=75–85|chapter=Documenting open-source migration processes for re-use|doi=10.1145/1899503.1899512|display-editors=3|chapterurl=http://dl.acm.org/citation.cfm?id=1899503.1899512|editor2-first=A.|editor2-last=Gerber|editor3-first=A.|editor3-last=van der Merwe|editor4-first=N.|editor4-last=Bidwell}}</ref> ก่อนคำว่า ''โอเพนซอร์ซ'' จะถูกใช้อย่างแพร่หลาย ผู้พัฒนาและผู้ผลิตใช้คำศัพท์อื่น ทว่าคำว่า โอเพนซอร์ซ ได้รับความนิยมหลัง[[อินเทอร์เน็ต|อินเทอร์เน็ต]]เริ่มแพร่หลาย<ref>{{harvnb|Weber|2004}}{{page needed|date=February 2014}}</ref> การเคลื่อนไหวซอร์ฟแวร์โอเพนซอร์ซเริ่มขึ้นเพื่อสร้างความชัดเจนด้านลิขสิทธิ์ [[สัญญาอนุญาต|การจดใบอนุญาต]] [[ชื่อโดเมน|โดเมน]] และประเด็นเกี่ยวกับผู้บริโภค
การเคลื่อนไหวเกี่ยวกับโอเพนซอร์ซ ยังจุดประกายให้งานวิจัยด้าน[[เทคโนโลยีชีวภาพ]]มีความโปร่งใสและเสรีภาพมากขึ้น ตัวอย่างเช่น [[CAMBIA]]<ref>{{cite web|url=http://www.cambia.org/daisy/cambia/470.html|title='Open-Source Practices for Biotechnology' — Cambia — Enabling Innovation|publisher=Cambia|accessdate=2012-10-25}}</ref> แม้กระทั่งวิธีวิทยาทางงานวิจัยเองก็สามารถได้ประโยชน์จากการประยุกต์ใช้หลักการโอเพนซอร์ซ<ref>{{cite journal|last=Pearce|first=Joshua M.|title=Open Source Research in Sustainability|journal=Sustainability: the Journal of Record|date=1 August 2012|volume=5|issue=4|pages=238–243|doi=10.1089/sus.2012.9944}}</ref>
