พระยามนูสารศาสตรบัญชา (ศิริ เอมะศิริ)
อำมาตย์เอก[1] พระยามนูสารศาสตรบัญชา (ศิริ เอมะศิริ) (4 สิงหาคม พ.ศ. 2389-18 กันยายน พ.ศ. 2459) ขุนนางชาวสยามผู้รับราชการใน กรมวัง และ กระทรวงยุติธรรม ช่วงกลาง รัชกาลที่ 5 ถึงกลางรัชกาลที่ 6 เป็น ผู้พิพากษาศาลต่างประเทศ เป็นต้นตระกูลเอมะศิริ[2] และเป็นบิดาของ พันเอก พระยาฤทธิอัคเนย์ (สละ เอมะศิริ) หนึ่งในสี่ทหารเสือของ คณะราษฎร ผู้เปลี่ยนแปลงการปกครอง เมื่อวันศุกร์ที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475
พระยามนูสารศาสตรบัญชา (ศิริ เอมะศิริ) | |
---|---|
เกิด | 4 สิงหาคม พ.ศ. 2389 |
เสียชีวิต | 18 กันยายน พ.ศ. 2459 |
ผลงาน | โคลงภาพเรื่องรามเกียรติ์ โคลงภาพพระราชพงศาวดาร ยุทธกรรม ในโคลงยอเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ามหามาลา กรมพระยาบำราบปรปักษ์ |
คู่สมรส | คุณหญิงเหลือบ มนูสารศาสตรบัญชา |
บุตร | พันเอก พระยาฤทธิอัคเนย์ (สละ เอมะศิริ) |
บิดามารดา |
|
ประวัติแก้ไข
พระยามนูสารศาสตรบัญชา เกิดเมื่อประมาณ พ.ศ. 2389/90 มีนามเดิมว่า ศิริ เป็นบุตรชายของ หลวงพลาอาศรัย (อิ่ม) ปู่ชื่อ หลวงพิพิธสมบัติ (เอม)
เริ่มต้นเข้ารับราชการในตำแหน่ง นายสนองราชบรรหาร มหาดเล็กหุ้มแพร นายยามเวรสิทธิ์ ต่อมาจึงได้เลื่อนบรรดาศักดิ์ขึ้นเป็น นายเสถียรรักษา ปลัดวังซ้าย ต่อมาในวันจันทร์ แรม 14 ค่ำ เดือน 8 อุตราสาธ ปีชวด สัมฤทธิศก พ.ศ. 2431 ได้เลื่อนบรรดาศักดิ์เป็น จมื่นจงภักดีองค์ขวา กรมพระตำรวจวังขวา ถือศักดินา ๘๐๐ [3] จากนั้นในวันที่ 3 พฤษภาคม พ.ศ. 2434 จึงได้รับพระราชทานสัญญาบัตรบรรดาศักดิ์เป็น พระยาอนุรักษ์ราชมณเฑียร กรมพระตำรวจวัง ถือศักดินา ๑๐๐๐ [4]
ในวันที่ 3 กันยายน พ.ศ. 2436 พระยาอนุรักษ์ราชมณเฑียร ได้รับพระราชทานสัญญาบัตรบรรดาศักดิ์เป็น พระยามนูสารศาสตรบัญชา ถือศักดินา ๓๐๐๐[5] ด้านชีวิตครอบครัวสมรสกับ คุณหญิงเหลือบ มีบุตรชายคือ พันเอก พระยาฤทธิอัคเนย์ หนึ่งในสี่ทหารเสือของ คณะราษฎร
พระยามนูสารศาสตรบัญชาถึงแก่กรรมด้วย โรคโบราณกรรม เมื่อวันที่ 18 กันยายน พ.ศ. 2459[6] โดยพระราชทานเพลิงศพเมื่อวันที่ 16 เมษายน พ.ศ. 2460 ที่ วัดพระยาทำ ธนบุรี พระราชทานผ้าไตร ๑ ไตร ผ้าขาว ๔ พับ เงิน ๒๐๐๐ สตางค์[7]
ยศแก้ไข
- 7 สิงหาคม พ.ศ. 2454 - อำมาตย์เอก
- 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2455 - นายหมู่ตรี[8]
ผลงานการประพันธ์แก้ไข
โคลงภาพเรื่องรามเกียรติ์ที่วัดพระศรีรัตนศาสดาราม ห้องที่ 17 รวมโคลง 28 บท เนื้อความตั้งแต่เมืองอยุธยาเตรียมงานถวายพระเพลิงท้าวทศรถจนเสร็จงานถวายพระเพลิง
ห้องที่ 28 - 29 รวมโคลง 56 บท เนื้อความตั้งแต่หนุมานรบกับฤทธิกันจนถึงพระรามเล่าเรื่องการยกศรในเมืองมิถิลาให้หนุมานฟัง
โคลงภาพพระราชพงศาวดาร โคลงประกอบรูปที่ 42 แผ่นดินสมเด็จพระศรีสุธรรมราชา ภาพพระนารายณ์ยกเข้าไปตีพระราชวังโคลงประกอบรูปที่ 77 แผ่นดินพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ภาพตีเมืองตานีได้ปืนใหญ่
ยุทธกรรม ในโคลงยอพระเกียรติสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ามหามาลา กรมสมเด็จพระบำราบปรปักษ์
เครื่องราชอิสริยาภรณ์แก้ไข
- พ.ศ. 2457 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 2 ทวีติยาภรณ์มงกุฎไทย (ท.ม.)[9]
- พ.ศ. 2455 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 3 ตริตาภรณ์ช้างเผือก (ต.ช.)[10]
- พ.ศ. 2446 – เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)[11]
- พ.ศ. 2447 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 4 ชั้นที่ 5 (ม.ป.ร.5)[12]
ลำดับสาแหรกแก้ไข
ลำดับสาแหรกของพระยามนูสารศาสตรบัญชา (ศิริ เอมะศิริ) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
อ้างอิงแก้ไข
- ↑ ประกาศพระบรมราชโองการ ประกาศพระราชทานยศ แก่ข้าราชการกระทรวงยุติธรรม
- ↑ ประกาศกระทรวงมุรธาธร เรื่อง ประกาศพระราชทานนามสกุล ครั้งที่ ๕ (หน้า ๑๒๓๙ ลำดับที่ ๓๑๐)
- ↑ พระราชทานสัญญาบัตรข้าราชการ
- ↑ พระราชทานสัญญาบัตร
- ↑ พระราชทานสัญญาบัตร
- ↑ ข่าวตาย
- ↑ พระราชทานเพลิงศพ (หน้า ๒๙๔)
- ↑ พระราชทานสัญญาบัตรเสือป่า (หน้า ๙๐๓)
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๓๑ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๓๙๕, ๑๐ มกราคม ๒๔๕๗
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๒๙ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๔๒๑, ๒๒ มกราคม ๑๓๑
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญจักรพรรดิมาลา, เล่ม ๒๐ ตอนที่ ๒๗ หน้า ๔๔๕, ๔ ตุลาคม ๑๒๒
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ ๔, เล่ม ๒๑ ตอนที่ ๓๒ หน้า ๕๖๘, ๖ พฤศจิกายน ๑๒๓