พระยาประเสนะชิตศรีพิไลย (ดัด บุนนาค)
มหาอำมาตย์ตรี พระยาประเสนะชิตศรีพิไลย (ดัด บุนนาค) (21 กุมภาพันธ์ 2419 – 7 มีนาคม 2470)[1] เป็นขุนนางชาวไทย อดีตอธิบดีผู้พิพากษาศาลมณฑลชุมพร, อดีตอธิบดีผู้พิพากษาศาลมณฑลพิษณุโลก, อดีตอธิบดีผู้พิพากษาศาลมณฑลราชบุรี, อดีตอธิบดีผู้พิพากษาศาลมณฑลอยุธยา และอดีตผู้พิพากษาศาลอุทธรณ์กรุงเทพฯ
พระยาประเสนะชิตศรีพิไลย | |
|---|---|
| เกิด | 21 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2419 |
| เสียชีวิต | 7 มีนาคม พ.ศ. 2470 (51 ปี) |
| สาเหตุเสียชีวิต | หัวใจพิการและอัมพาต |
| คู่สมรส |
|
| บุตร | 13 คน |
| บิดามารดา |
|
ประวัติ แก้
พระยาประเสนะชิตศรีพิไลย เกิดเมื่อวันที่ 21 กุมภาพันธ์ 2419 เป็นบุตรชายของ พระยาไพบูลย์สมบัติ (เดช บุนนาค) ที่เกิดกับ คุณหญิงสวน (สกุลเดิม ศิริวิสูตร)[2] มีพี่ชายร่วมมารดา 1 คนคือ เจ้าพระยาพิชัยญาติ (ดั่น บุนนาค) อดีตประธานรัฐสภา และอดีตประธานสภาผู้แทนราษฎร และมีน้องชายร่วมมารดาอีก 3 คนคือ พระยาอรสุมพลาภิบาล (เด่น บุนนาค), พระยาเสถียรฐาปนกิจ (ดวง บุนนาค) และพระนิตินัยประธาน (พงศ์ บุนนาค) ด้านชีวิตครอบครัวสมรสกับ คุณหญิงทรัพย์ กับ คุณหญิงแจ่ม (น้องสาวคุณหญิงทรัพย์ ทั้งสองท่านสกุลเดิม จุลดุลย์) มีบุตรชายคือศาสตราจารย์เดือน บุนนาค อดีตเลขาธิการคณะกรรมการกฤษฎีกา เกิดกับคุณหญิงทรัพย์
พระยาประเสนะชิตศรีพิไลย ถึงแก่กรรมเมื่อวันที่ 7 มีนาคม 2470 ด้วยโรคหัวใจพิการและอัมพาต สิริอายุได้ 51 ปี ปัจจุบันเรือนของท่านได้รับการบูรณะจนกลับมาอยู่ในสภาพสมบูรณ์โดยได้ตั้งชื่อว่า เรือนประเสนะชิต และเปิดเป็นแหล่งเรียนรู้ที่มีชีวิตชื่อ Villa Musee Khao Yai[3]
รับราชการ แก้
พระยาประเสนะชิตศรีพิไลย เริ่มต้นรับราชการเป็นมหาดเล็กเวรเดชและเป็นเสมียนกรมศึกษาธิการ กระทรวงธรรมการ เมื่อปี 2439 ต่อมาในวันที่ 14 มิถุนายน 2441 ท่านได้เข้าเฝ้ากราบถวายบังคมลาอุปสมบท โดยได้เข้าพิธีอุปสมบท ณ วัดพิชยญาติการามวรวิหาร เมื่อวันที่ 29 มิถุนายน 2441[4] เป็นเวลา 1 พรรษาต่อมาได้เข้าสอบเป็นเนติบัณฑิตจนสอบไล่ได้เป็นเนติบัณฑิตชั้น 2 ในปี 2445 ได้เป็นผู้พิพากษาศาลโปริสภาที่ 2 จากนั้นในวันที่ 18 มกราคม 2446 ได้เข้ารับพระราชทานสัญญาบัตรบรรดาศักดิ์เป็น หลวงนฤนัยสรนารถ ถือศักดินา 600[5]
จากนั้นในปี 2451 ได้รับโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่ง อธิบดีผู้พิพากษาศาลมณฑลชุมพร โดยได้เข้าเฝ้ากราบถวายบังคมลาเมื่อวันที่ 8 มิถุนายน 2451[6] ในปี 2453 ได้ย้ายไปเป็นอธิบดีผู้พิพากษาศาลมณฑลพิษณุโลก ต่อมาในวันที่ 7 สิงหาคม 2454 ได้รับพระราชทานยศเป็น อำมาตย์เอก หลวงนฤนัยสรนารถ[7] ในศกเดียวกันได้ย้ายไปเป็น อธิบดีผู้พิพากษาศาลมณฑลราชบุรี ในวันที่ 5 มกราคม 2455 ท่านได้รับพระราชทานสัญญาบัตรบรรดาศักดิ์เลื่อนขึ้นเป็น พระราชศาสตรนาถสภาบดี ถือศักดินา 800[8]
ต่อมาในเดือนมกราคม 2459 ท่านได้ย้ายไปเป็น อธิบดีผู้พิพากษาศาลมณฑลกรุงเก่า แทน พระนาถศาสตรราชสภาบดี ที่ย้ายไปเป็นอธิบดีผู้พิพากษาศาลมณฑลพายัพ[9] จากนั้นในวันที่ 20 ธันวาคม 2460 ได้เลื่อนบรรดาศักดิ์เป็น พระยาประเสนะชิตศรีพิไลย ธรรมานุศัยวรสภาบดี ถือศักดินา 1000[10] ในวันที่ 2 กันยายน 2465 โปรดเกล้าฯ ให้ท่านมาดำรงตำแหน่งผู้พิพากษาศาลอุทธรณ์กรุงเทพฯ[11] เป็นตำแหน่งสุดท้ายในราชการ ต่อมาในวันที่ 29 ตุลาคม 2467 ได้รับโปรดเกล้าฯ เลื่อนยศเป็น มหาอำมาตย์ตรี พระยาประเสนะชิตศรีพิไลย ธรรมานุศัยวรสภาบดี[12]
ยศ แก้
ยศเสือป่า แก้
- 14 มิถุนายน 2457 – นายหมู่ตรี[13]
เครื่องราชอิสริยาภรณ์ แก้
- พ.ศ. 2463 –
เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 3 ตติยจุลจอมเกล้าวิเศษ (ต.จ.ว.)[14] - พ.ศ. 2462 –
เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 3 ตริตาภรณ์ช้างเผือก (ต.ช.)[15] - พ.ศ. 2458 –
เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 3 ตริตาภรณ์มงกุฎไทย (ต.ม.)[16] - พ.ศ. 2464 –
เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)[17] - พ.ศ. 2468 –
เหรียญศารทูลมาลา (ร.ศ.ท.)[18] - พ.ศ. 2459 –
เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 6 ชั้นที่ 4 (ว.ป.ร.4)[19]
_ribbon.svg){kind=small}
_ribbon.svg){kind=small}
_ribbon.svg){kind=small}
_ribbon.svg){kind=small}
_ribbon.svg){kind=small}
_ribbon.svg){kind=small}
อ้างอิง แก้
- ↑ ข่าวตาย
- ↑ พระยาประเสนะชิตศรีพิไลย (ดัด บุนนาค)
- ↑ เนรมิตเรื่องราวจากอดีต สู่แหล่งเรียนรู้ที่มีชีวิต Villa Musee Khao Yai
- ↑ ข้าราชการกราบถวายบังคมลาบวช
- ↑ พระราชทานสัญญาบัตรขุนนาง
- ↑ ข้าราชการกราบถวายบังคมลา
- ↑ พระราชทานยศ กระทรวงยุติธรรม (หน้า 922)
- ↑ พระราชทานสัญญาบัตรบรรดาศักดิ์ (หน้า 2419)
- ↑ แจ้งความกระทรวงยุติธรรม
- ↑ พระราชทานบรรดาศักดิ์ (หน้า 2737)
- ↑ แจ้งความกระทรวงยุติธรรม
- ↑ พระราชทานยศ (หน้า 2484)
- ↑ ส่งสัญญาบัตรเสือป่าไปพระราชทาน
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๓๗ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๘๐๕, ๒๘ พฤศจิกายน ๒๔๖๓
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๓๕ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๓๑๑, ๒๕ มกราคม ๒๔๖๒
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๓๒ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๕๑๒, ๑๖ มกราคม ๒๔๕๘
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญจักรพรรดิมาลา, เล่ม ๓๘ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๒๐๙, ๒๙ มกราคม ๒๔๖๔
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา, ส่งเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไปพระราชทาน, เล่ม ๔๓ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๔๖๕, ๒ พฤษภาคม ๒๔๖๙
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์รัชกาลปัจจุบัน, เล่ม ๓๓ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๔๘, ๑๔ พฤษภาคม ๒๔๕๙