ชื่อธาตุที่เป็นระบบ
| เลข | คำเรียก | สัญลักษณ์ | การออกเสียง |
|---|---|---|---|
| 0 | นิล (nil) | n | /nɪl/ |
| 1 | อูน (un) | u | /uːn/ |
| 2 | ไบ (b(i)) | b | /baɪ/ |
| 3 | ไทร (tr(i)) | t | /traɪ/ |
| 4 | ควอด (quad) | q | /kwɒd/ |
| 5 | เพนท์ (pent) | p | /pɛnt/ |
| 6 | เฮกซ์ (hex) | h | /hɛks/ |
| 7 | เซปท์ (sept) | s | /sɛpt/ |
| 8 | ออกท์ (oct) | o | /ɒkt/ |
| 9 | เอน (en(n)) | e | /ɛn/ |
| คำปัจจัย | -เอียม (-ium) | ไม่มี | /-iəm/ |
ชื่อธาตุที่เป็นระบบ (อังกฤษ: systematic element name) เป็นชื่อชั่วคราวสำหรับธาตุที่เพิ่งสังเคราะห์ได้หรือยังสังเคราะห์ไม่ได้ โดยสัญลักษณ์ธาตุได้จากชื่อที่เป็นระบบ เนื่องจากบางครั้งการตั้งชื่อธาตุนำไปสู่ปัญหาที่เกี่ยวพันกับทางการเมือง ทำให้สหภาพเคมีบริสุทธิ์และเคมีประยุกต์ระหว่างประเทศ (IUPAC) ต้องสร้างระเบียบในการตั้งชื่อและสัญลักษณ์ธาตุชั่วคราวที่เป็นกลาง โดยได้จากเลขอะตอมแต่ละตัวของธาตุนั้น ๆ [1] โดยชื่อเลขแต่ละตัวอาจใช้รากศัพท์ภาษาละตินหรือภาษากรีกเพื่อหลีกเลี่ยงความใกล้เคียงกัน เช่น เลข 5 ใช้รากศัพท์ภาษากรีก "เพนท์" (pent) แทนรากศัพท์ภาษาละติน "ควินท์" (quint) เพื่อไม่ให้สับสนกับ "ควอด" (quad) ซึ่งหมายถึงเลข 4 และมีกฎในการลดทอนตัวอักษร 2 ข้อคือ
- ถ้าเลข 2 (bi) หรือเลข 3 (tri) ต่อท้ายด้วย -ium จะใช้ "-bium" หรือ "-trium" ไม่ใช้ "-biium" หรือ "-triium"
- ถ้าเลข 9 (enn) ตามด้วยเลข 0 (nil) จะใช้ "-ennil" ไม่ใช้ "-ennnil"
ชื่อธาตุที่เป็นระบบจะต่อท้ายด้วย "-ium" เสมอ ดังนั้นธาตุที่ 117 ที่อยู่ในหมู่แฮโลเจน (ชื่อธาตุต่อท้ายด้วย -ine) และธาตุที่ 118 ที่อยู่ในหมู่แก๊สมีสกุล (ชื่อธาตุส่วนใหญ่ต่อท้ายด้วย -on) จะใช้ ununseptium และ ununoctium ไม่ใช้ ununseptine และ ununocton[2] (ปัจจุบันธาตุที่ 117 และ 118 ชื่อเทนเนสซีนและออกาเนสซอนตามลำดับ)
สัญลักษณ์ธาตุได้จากตัวแรกของชื่อเลขแต่ละตัว โดยให้ตัวแรกสุดเป็นตัวพิมพ์ใหญ่ เช่น ธาตุที่ 119 (ununennium) สัญลักษณ์ธาตุคือ Uue
ในปี ค.ศ. 2016 ทุกธาตุที่มีเลขอะตอมถึง 118 มีชื่อและสัญลักษณ์ธาตุอย่างเป็นทางการแล้ว[3] ดังนั้นชื่อธาตุที่เป็นระบบจะใช้กับธาตุที่ 119 และต่อ ๆ ไป
อ้างอิง
แก้- ↑ Meija, Juris (2014). "Symbols of the Elements (part III)". Chemistry International. DeGruyter. 36 (4): 25–26. doi:10.1515/ci.2014.36.4.25.
- ↑ Koppenol, W. (2016). "How to name new chemical elements" (PDF). Pure and Applied Chemistry. DeGruyter. in press.
- ↑ "IUPAC Announces the Names of the Elements 113, 115, 117, and 118". IUPAC. 2016-11-30. สืบค้นเมื่อ 2016-11-30.