กระเช้าผีมด
กระเช้าผีมด (อังกฤษ: India birthwort; ชื่อวิทยาศาสตร์: Aristolochia tagala) เป็นพืชในวงศ์ไก่ฟ้า (Aristolochiaceae) กระจายพันธุ์ในเอเชียใต้ เอเชียตะวันออกเฉียงใต้และโอเชียเนีย[1]
| กระเช้าผีมด | |
|---|---|
.jpg)
| |
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์ 
| |
| โดเมน: | ยูแคริโอตา |
| อาณาจักร: | พืช |
| เคลด: | พืชมีท่อลำเลียง |
| เคลด: | พืชดอก |
| เคลด: | แมกโนลิด |
| อันดับ: | อันดับพริกไทย |
| วงศ์: | วงศ์ไก่ฟ้า |
| สกุล: | สกุลไก่ฟ้า (พืช) Cham. |
| สปีชีส์: | Aristolochia tagala |
| ชื่อทวินาม | |
| Aristolochia tagala Cham. | |
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ แก้
กระเช้าผีมดเป็นไม้เถา ลำต้นเมื่อยังอ่อนอยู่มีขน แต่ขนจะค่อย ๆ ร่วงไปจนเกือบเกลี้ยงหรือเกลี้ยง ใบเดี่ยวเรียงสลับ มีรูปร่างหลายแบบ ตั้งแต่รูปไข่จนถึงรูปไข่แกมรูปใบหอก กว้าง 5.8-7.6 ซม. ยาว 9.5-16.5 ซม. ปลายแหลม โคนเว้าลึกเป็นรูปหัวใจหรือรูปติ่งหู ขอบเรียบ ใบที่เจริญเติบโตเต็มที่แล้วเกลี้ยงทั้ง 2 ด้าน นอกจากเส้นใบและเส้นใบย่อยอาจมีขน แผ่นใบมีต่อมลักษณะเป็นจุดเล็ก ๆ กระจัดกระจาย เส้นใบออกจากโคนใบ 3-5 เส้น เส้นแขนงใบข้างละ 3-4 เส้น เส้นใบย่อยเรียงตามขวาง ใบคล้ายขั้นบันไดและสานกันเป็นร่างแห เส้นร่างแหเห็นชัดทางด้านล่างมากกว่าด้านบน ก้านใบยาว 3-6 ซม. ด้านบนเป็นร่องและมีขนละเอียด ด้านล่างเกลี้ยง ช่อดอกยาว 6-13.5 ซม. มีขน เป็นดอกที่มีทั้งเกสรเพศผู้และเกสรเพศเมียในดอกเดียวกัน กลีบดอกมีเพียงชั้นเดียว เชื่อมติดกันเป็นหลอด ที่โคนหลอดป่องเป็นกระเปาะกลม ๆ กว้างยาว 5-7 มม. เหนือขึ้นไปคอดเป็นหลอดเล็ก ๆ กว้าง 1-2 มม. ยาวประมาณ 1 มม. ปลายกลีบเบี้ยว ข้างหนึ่งจะยื่นยาวออกไป รูปใบหอก กว้างประมาณ 8 มม. ยาว 1.6-2.5 ซม. ใบประดับรูปไข่ กว้าง 1-2 มม. ยาว 2-3 มม. โคนและปลายของใบประดับแหลม ขอบมีขน ตามผิวมีขนสั้น ๆ ทั้ง 2 ด้าน ก้านดอกยาว 5-8 มม. เกสรเพศผู้ 6 อัน อยู่แนบติดกับก้านเกสรเพศเมีย อับเรณูรูปรี ยาวประมาณ 1 มม. ยอดเกสรเพศเมียแยกออกเป็น 6 แฉก เป็นรูปกรวยยาว ปลายมน รังไข่อยู่ใต้วงกลีบเป็นรูปทรงกระบอกเล็ก ๆ กว้าง 1-2 มม. ยาว 0.5-1 ซม. ผลค่อนข้างกลม รูปไข่ หรือรูปขอบขนานแกมรี กว้าง 2.7-4.3 ซม. ยาว 3.3-5.5 ซม. ก้านผลยาว 3.3-5.8 ซม. ผลแก่จะแตกตามยาวจากขั้วไปยังโคน และก้านผลก็แตกแยกออกเป็น 6 เส้น โดยที่โคนก้านและปลายผลยังติดกันอยู่ รูปร่างคล้ายกระเช้า เมล็ดสีน้ำตาลอ่อน รูปไข่หัวกลับค่อนข้างป้อม หรืออาจเว้าเล็กน้อยเป็นรูปหัวใจกลับ มีปีก กว้าง 7-8 มม. ยาว 5-8 มม. ด้านหนึ่งผิวเรียบ ส่วนอีกด้านหนึ่งมีตุ่มขนาดเล็กกระจัดกระจายอยู่ห่าง ๆ[2]
ความเป็นพิษ แก้
ในกระเช้าผีมดมีสารกลุ่มกรดอะริสโตโลคิก (aristolochic acids) ซึ่งเป็นพิษต่อไตและก่อให้เกิดมะเร็ง[3]
ประโยชน์ แก้
กระเช้าผีมดมีฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรีย[4] ต้นใช้กินเป็นยาบำรุงธาตุ ใบใช้ตำเป็นยาพอกภายนอก[5][6] นอกจากนี้ ยังปลูกเป็นไม้ประดับและใช้เป็นอาหารเลี้ยงผีเสื้อได้[7]
อ้างอิง แก้
- ↑ "plant fact sheet: Aristolochia tagala - Habitatnews". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-03-03. สืบค้นเมื่อ 2015-06-27.
- ↑ กระเช้าผีมด Aristolochia tagala -- 02
- ↑ Timbangan, Aristolochia tagala, BIRTHWORT - StuartXchange
- ↑ "PHYTOCHEMICAL AND ANTIBACTERIAL STUDIES ON ARISTOLOCHIA TAGALA CHAM (ABSTRACT)". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2015-07-11. สืบค้นเมื่อ 2015-06-27.
- ↑ "กระเช้าผีมด -- มหาวิทยาลัยราชภัฏยะลา". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-03-05. สืบค้นเมื่อ 2015-06-27.
- ↑ กระเช้าผีมด Aristolochia tagala -- 01
- ↑ "การเลี้ยงผีเสื้อ". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2015-07-11. สืบค้นเมื่อ 2015-06-27.
แหล่งข้อมูลอื่น แก้
วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ กระเช้าผีมด- Aristolochia tagala -- องค์การสวนพฤกษศาสตร์
