แผนที่เดินเรือพอร์โทลาน

แผนที่เดินเรือพอร์โทลาน (อังกฤษ: Portolan chart) คือแผนที่การเดินเรือที่ใช้การบรรยายอย่างละเอียดของอ่าวและฝั่งทะเลที่เขียนขึ้นเป็นครั้งแรกในคริสต์ทศวรรษ 1300 ในอิตาลีและสเปน คำว่า “portolan” มาจากคำคุณศัพท์ภาษาอิตาลี “portolano” ที่แปลว่า “เกี่ยวกับเมืองท่าหรืออ่าว” แผนที่เหล่านี้เป็นแผนที่อย่างหยาบๆ ที่เขียนจากคำบรรยายของชาวยุโรปในยุคกลางที่เดินเรือเลียบฝั่งทะเลเมดิเตอร์เรเนียนและทะเลดำ แผนที่มักจะวาดบนหนังแกะเป็นภาพสิ่งที่เตะตาที่จำได้ง่ายของเมืองท่าหรือชายฝั่งทะเลที่เห็น

แผนที่ฉบับดั้งเดิมที่เก่าที่สุดที่มีอยู่ในLibrary of Congress: a portolan nautical chart of the หอสมุดรัฐสภาอเมริกันจากกลางคริสต์ศตวรรษที่ 14

เส้นตรงที่ไขว้ไปมาบนแผนที่เป็นเส้นของเข็มทิศ 32 ทิศที่นักเดินเรือใช้ ซึ่งคล้ายกับเข็มทิศกุหลาบ (compass rose) ที่ปรากฏบนแผนภูมิและแผนที่ของสมัยต่อมา แผนที่เดินเรือพอร์โทลานรวมบันทึกของการสังเกตของนักเดินเรือพร้อมด้วยการตกแต่ง และภาพของฝั่งทะเลเพื่อการใช้ของนักเดินเรือในยุคนั้น

แผนที่เดินเรือพอร์โทลานมิได้คำนึงถึงส่วนโค้งของโลก ฉะนั้นจึงเป็นแผนที่ไม่มีประโยชน์ต่อการเดินเรือในมหาสมุทร จะมีประโยชน์ก็เพียงในบริเวณที่ไม่กว้างขวางนักเช่นในบริเวณทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ทะเลดำ หรือ ทะเลแดง ค.ศ.

แผนที่เดินเรือพอร์โทลานที่เก่าที่สุดคือ “แผนที่พิซาเน” ที่เขียนมาตั้งแต่ราว ค.ศ. 1296 และในปี ค.ศ. 1339 นักเขียนแผนที่อันเจลิโน ดุลแซร์ตก็สร้างแผนที่เดินเรือพอร์โทลานขึ้นฉบับหนึ่ง

ดูเพิ่ม

• การเดินเรือ