เจ้าพระยาอภัยภูเบศร (แบน)
เจ้าพระยาอภัยภูเบศร (แบน) หรือ พระยายมราช (แบน) เจ้าเมืองพระตะบองคนที่ 1 เป็นแม่ทัพคนหนึ่งในสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีและพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช เมื่อรัชกาลสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีได้มีพระบรมราชโองการสั่งยกทัพไปช่วยเขมรเพื่อป้องกันการรุกรานจากญวน โดย พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกเมื่อครั้งยังดำรงพระอิสริยศเป็น เจ้าพระยามหากษัตริย์ศึกเป็นแม่ทัพใหญ่ ซึ่งได้ขอตัวพระยายมราช (แบน) ไปด้วย ด้วยเป็นนายทหารฝีมือดี
เจ้าพระยาอภัยภูเบศร (แบน) | |
|---|---|
| ผู้สำเร็จราชการเมืองพระตะบอง | |
| ดำรงตำแหน่ง พ.ศ. 2338–2352 | |
| กษัตริย์ | พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช |
| ถัดไป | พระยาอภัยภูเบศร (แบน) |
| ข้อมูลส่วนบุคคล | |
| เกิด | แบน |
| เสียชีวิต | พ.ศ. 2352 |
| บุตร | 16 คน |
เมื่อเสด็จนำกองทัพไปถึงเมืองกัมพูชาแล้ว พระยาสรรค์ก่อกบฏขึ้นในกรุงธนบุรี เจ้าพระยามหากษัตริย์ศึกต้องรีบนำทัพกลับเพื่อจัดการกบฏ แต่ทางกัมพูชานี้ได้ทิ้งไว้ให้พระยายมราช (แบน) เป็นผู้ดูแล ไม่นานนัก เมื่อเสด็จมาถึงและได้ปราบดาภิเษกเถลิงถวัลยราชสมบัติเป็นพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ส่วนพระยายมราช (แบน) ก็ติดราชการอยู่ที่เมืองกัมพูชาอยู่
ต่อมา นักองค์เอง เจ้านายฝ่ายเขมร ในเวลานั้นอายุเพียง ๕ พรรษา เป็นผู้มีสิทธิ์ขึ้นเถลิงถวัลย์ราชสมบัติเขมร พระยายมราช (แบน) คิดว่าหากปล่อยไว้คงเกิดการฆ่าฟันขึ้นอีก จึงให้พระยาเขมรและขุนนางฝ่ายไทยคุมตัว นักองค์เองขึ้นมาทูลเกล้าฯ ถวายแด่ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าที่กรุงรัตนโกสินทร์ ซึ่งพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าก็ได้ทรงรับนักองค์เองเป็นราชบุตรบุญธรรม แล้วมีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯให้เลื่อนยศของพระยายมราช (แบน) เป็น เจ้าพระยาอภัยภูเบศร (แบน) ได้เป็นผู้ปกครองเขมร และถือเป็นต้นตระกูล "อภัยวงศ์"
บุตรธิดา
แก้มีบุตรธิดา รวม 16 คน
- พระยาอภัยภูเบศร (รศ)
- พระองค์แก้ว (มา)
- พระนรินทรบริรักษ์ (อุ่ม)
- พระยกกระบัตร (ตม)
- หลวงเมือง (เม้า)
- หลวงสัจจาคม เมืองโตนด
- นายกอง
- นายเกต
- หม่อมอยู่
- นักเทพ ห้ามสมเด็จพระอุไทยราชาธิราชรามาธิบดี
- อำแดงมี ภรรยาพระสุพรรณพิศาล
- อำแดงปก
- อำแดงแป้น
- อำแดงนวม
- อำแดงเมียด
- อำแดงแก้ว
อ้างอิง
แก้- หนังสือ กำเนิดพรรคประชาธิปัตย์ ๖ เมษายน พ.ศ. ๒๔๘๙ ๖๑ ปี ประชาธิปัตย์ อยู่ยั้งยืนยง โดย จรี เปรมศรีรัตน์ ISBN 978-974-7046-72-4
- เรื่องนายควง อภัยวงศ์ เก็บถาวร 2009-02-22 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- อภัยวงศ์