เขื่อนสิริกิติ์

สำหรับความหมายอื่น ดูที่ สิริกิติ์ (แก้ความกำกวม)

เขื่อนสิริกิติ์ หรือที่เรียกกันในชื่อท้องถิ่นว่า เขื่อนท่าปลา จัดเป็นเขื่อนดินที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในประเทศไทย อยู่ในอำเภอท่าปลา จังหวัดอุตรดิตถ์ กั้นแม่น้ำน่าน ที่ไหลลงมาจากอำเภอนาหมื่น จังหวัดน่าน เดิมอยู่ในความดูแลของกรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ภายหลังได้ติดตั้งโรงไฟฟ้าพลังงาน และมอบให้การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทยเป็นผู้รับผิดชอบดูแลต่อไป ทั้งนี้พื้นที่เหนือเขื่อนเป็นแอ่งเก็บน้ำขนาดใหญ่ และเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญของจังหวัดอุตรดิตถ์ด้วย

เขื่อนสิริกิติ์
ที่ตั้ง	40 หมู่ 10 ตำบลผาเลือด อำเภอท่าปลา จังหวัดอุตรดิตถ์
พิกัด	17°45′50″N 100°33′48″E
สถานะ	ดำเนินการ
เริ่มก่อสร้าง	27 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2514
เปิดดำเนินการ	4 มีนาคม พ.ศ. 2520 (2520-03-04)
เจ้าของ	การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย
เขื่อนและทางน้ำล้น
ชนิดของเขื่อน	เขื่อนดิน
ปิดกั้น	แม่น้ำน่าน
ความสูง	113.6 m (373 ft)
ความยาว	800 m (2,625 ft)
ระดับความสูงที่สันเขื่อน	169 m (554 ft) จากระดับน้ำทะเล
ความกว้าง (สันเขื่อน)	12 m (39 ft)
ความกว้าง (ฐาน)	630 m (2,067 ft)
ชนิดของทางน้ำล้น	อุโมงค์
ความจุของทางน้ำล้น	3,250 m3/s (114,773 cu ft/s)
อ่างเก็บน้ำ
อ่างเก็บน้ำ	อ่างเก็บน้ำเขื่อนสิริกิติ์
ปริมาตรกักเก็บน้ำ	9,510,000,000 m3 (7,709,882 acre·ft)
ปริมาตรใช้การ	6,668,000,000 m3 (5,405,836 acre·ft)
พื้นที่กักเก็บน้ำ	13,130 ตารางกิโลเมตร (8,206,250 ไร่)
พื้นที่ผิวน้ำ	259 ตารางกิโลเมตร (161,875 ไร่)
ชนิดของเขื่อน	เขื่อนดิน
โรงไฟฟ้า
ไฮดรอลิกเฮด	75.4 m (247 ft) (ประเมิน)
กังหันน้ำ	4 x 125 MW กังหันฟรานซิส
กําลังการผลิตติดตั้ง	500 MW
เว็บไซต์ skdam.egat.co.th

ประวัติ

เดิมเขื่อนนี้มีชื่อว่า เขื่อนผาซ่อม โดยก่อสร้างปิดกั้นแม่น้ำน่าน ริเวณเขาผาซ่อม ตำบลผาเลือด อำเภอท่าปลา จังหวัดอุตรดิตถ์ ภายหลังได้รับพระบรมราชานุญาตให้อัญเชิญพระนามาภิไธยสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง มาขนานนามเขื่อนว่า เขื่อนสิริกิติ์ เมื่อวันที่ 24 พฤษภาคม พ.ศ. 2511

ทั้งนี้พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ได้เสด็จพระราชดำเนินไปทรงวางศิลาฤกษ์เขื่อนสิริกิติ์ เมื่อวันที่ 27 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2514 งานก่อสร้างตัวเขื่อนและองค์ประกอบได้แล้วเสร็จเมื่อ พ.ศ. 2515

การก่อสร้าง

เขื่อนสิริกิติ์ เขื่อนดินที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย

การก่อสร้างเขื่อนสิริกิติ์แบ่งออกเป็นสองส่วนคือ ส่วนตัวเขื่อนและองค์ประกอบ กับส่วนโรงไฟฟ้าและองค์ประกอบ

การก่อสร้างตัวเขื่อนและองค์ประกอบ ดำเนินการโดยกรมชลประทาน เริ่มตั้งแต่ พ.ศ. 2511 ส่วนการก่อสร้างโรงไฟฟ้าและองค์ประกอบดำเนินการโดยการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย เริ่มตั้งแต่ พ.ศ. 2511 มีเครื่องกำเนิดไฟฟ้า 3 ชุด กำลังผลิตชุดละ 125,000 กิโลวัตต์ รวมกำลังผลิต 375,000 กิโลวัตต์ โรงไฟฟ้าและองค์ประกอบได้แล้วเสร็จเมื่อ พ.ศ. 2517

• ปัจจุบัน มีเครื่องกำเนิดไฟฟ้า 4 ชุด กำลังผลิตชุดละ 125,000 กิโลวัตต์ รวมกำลังผลิต 500,000 กิโลวัตต์

สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้เสด็จพระราชดำเนินทรงเปิดเขื่อนสิริกิติ์ และโรงไฟฟ้าอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 4 มีนาคม พ.ศ. 2520 หลังจากงานก่อสร้างตัวเขื่อน และโรงไฟฟ้า เสร็จเรียบร้อยแล้วกรมชลประทาน ได้มอบให้การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย รับผิดชอบในการควบคุมดูแลรักษา

• 
  เขื่อนสิริกิติ์เป็นโรงไฟฟ้าพลังน้ำ
• 
  ภายในโรงไฟฟ้าใต้สันเขื่อนสิริกิติ์
• 
  จากมุมมองบนสันเขื่อนสิริกิติ์
• 
  ภายในอ่างเก็บน้ำเขื่อนสิริกิติ์ยามเย็น

สถานที่

เรือนรับรองพิเศษเขื่อนสิริกิติ์ เป็นสถานที่รับรองพระมหากษัตริย์ พระราชินี และพระบรมวงศ์ศานุวงศ์ พระเจ้าแผ่นดิน และพระราชินี ในการแปรพระราชฐาน

1. เรือนรับรองพิเศษเขื่อนสิริกิติ์: เป็นเรือนรับรองของพระบรมวงศานุวงศ์ที่เสด็จมาแปรพระราชฐาน อยู่บริเวณจุดสูงสุดของเขื่อน เปิดให้นักท่องเที่ยวชมเฉพาะภายนอกเท่านั้น
2. หมู่บ้านเรือ: เป็นหมู่บ้านตามแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เป็นโครงการหลวงที่จะช่วยเกษตรกรด้านการประมง
3. สวนสุมาลัย: เป็นสวนที่เขื่อนสิริกิติ์จัดตั้งขึ้นเพื่อทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายแด่ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ในวโรกาสที่พระองค์มีพระชนมพรรษา ครบ 50 พรรษา ภายในสวนมีประติมากรรมสู่แสงสว่างอันเป็นสัญลักษณ์ของสวนสุมาลัย
4. พระธาตุกลางน้ำ (ดอยพระธาตุ): ศิลปะท้องถิ่นตั้งเด่นอยู่บนเขาที่ล้อมรอบด้วยน้ำของเขื่อนสิริกิติ์ เป็นโบราณสถานสำคัญแห่งหนึ่งของจังหวัดอุตรดิตถ์
5. สะพานเฉลิมพระเกียรติบรมราชินีนาถ: เป็นสะพานแขวน ด้วยสายเคเบิลสวยงามทอดกลางผ่านเขื่อนสิริกิติ์ มีลักษณะที่สวยงามและโดดเด่น
6. พระพุทธสิริสัตตราช (หลวงพ่อเจ็ดกษัตริย์): จำลองมาจากพระพุทธรูปในจังหวัดยโสธรจำลองมาประดิษฐ์สถาน ณ เขื่อนแห่งนี้เพื่อให้ผู้มาเยือนได้สักการะ และเป็นแหล่งรวมจิตใจของชาวจังหวัดอุตรดิตถ์
7. ศูนย์จำหน่ายสินค้าผลิตภัณฑ์ชุมชนเขื่อนสิริกิติ์(ศูนย์OTOP): จำหน่ายอาหารพื้นเมือง และของฝากจากเขื่อนสิริกิติ์
8. อ่างเก็บน้ำสุริยัน-จันทรา: บริเวณตัวเขื่อนสิริกิติ์ ที่มีเกาะแก่ง โค้งเว้าที่สวยงามในตัวเขื่อน มีทิศทัศน์ที่สวยงาม สามารถชมทัศนียภาพโดยรอบจากสันเขื่อน การล่องแพ พายเรือคายัค ถีบจักรยานน้ำ หรือการล่องเรือชมทัศนียภาพของเขื่อนฯ
9. แปลงเกษตรโครงการชีววิถีเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน(ศูนย์ชีววิถี)
10. สนามกอล์ฟ: ขนาด 18 หลุม ขนานลำน้ำน่าน
11. ตลาดปากปาด

ภาพพาโนรามาของเขื่อนสิริกิติ์ - บ้านท่าเรือ - ภูพญาพ่อ

แหล่งข้อมูลอื่น

• เว็บไซต์ทางการ