ในทางรัฐศาสตร์ ศัพท์ สาธารณรัฐกล้วย (อังกฤษ: banana republic) หมายถึงประเทศไร้เสถียรภาพทางการเมืองที่มีระบบเศรษฐกิจขึ้นอยู่กับการส่งออกผลผลิตหรือทรัพยากรสิ้นเปลืองเพียงชนิดเดียว เช่น กล้วย แร่ธาตุ ใน ค.ศ. 1901 โอ. เฮนรี นักเขียนชาวอเมริกันได้บัญญัติศัพท์นี้ขึ้นเพื่อใช้สื่อถึงประเทศฮอนดูรัสและประเทศเพื่อนบ้านภายใต้การขูดรีดทางเศรษฐกิจของบริษัทต่าง ๆ จากสหรัฐ เช่น ยูไนเต็ดฟรูตคัมพานี[1] สังคมแบบฉบับในสาธารณรัฐกล้วยเป็นสังคมที่มีชนชั้นแยกกันอย่างสุดขีด โดยมักจะเป็นชนชั้นแรงงานที่ยากจนกับชนชั้นปกครองที่ร่ำรวยซึ่งประกอบด้วยอภิชนทางธุรกิจ การเมือง และการทหารในสังคมนั้น[2] ชนชั้นปกครองควบคุมภาคพื้นฐานของเศรษฐกิจผ่านการขูดรีดแรงงาน[3] ดังนั้น ศัพท์ สาธารณรัฐกล้วย จึงเป็นคำบรรยายแฝงนัยดูหมิ่นสำหรับระบอบคณาธิปไตยใด ๆ ที่รับสินบนเพื่อแลกเปลี่ยนกับการส่งเสริมและสนับสนุนการแสวงหาประโยชน์จากพื้นที่เพาะปลูกทางการเกษตรขนาดใหญ่โดยเฉพาะการปลูกกล้วย[3]

วลี สาธารณรัฐกล้วย ได้รับการบัญญัติขึ้นใน ค.ศ. 1901 โดยโอ. เฮนรี (ค.ศ. 1862–1910) นักเขียนชาวอเมริกัน

สาธารณรัฐกล้วยเป็นประเทศที่มีระบบเศรษฐกิจแบบทุนนิยมโดยรัฐ โดยที่ประเทศเหล่านี้จะดำเนินการในลักษณะวิสาหกิจการค้าเอกชนเพื่อผลกำไรพิเศษของชนชั้นปกครอง การแสวงประโยชน์ดังกล่าวเกิดขึ้นได้จากการสมรู้ร่วมคิดระหว่างรัฐกับการผูกขาดทางเศรษฐกิจที่ได้รับการสนับสนุน กำไรที่ได้จากการแสวงประโยชน์ส่วนตัวจากที่ดินสาธารณะตกเป็นทรัพย์สินส่วนตัว ในขณะที่หนี้ที่เกิดขึ้นนั้นเป็นความรับผิดชอบทางการเงินของคลังสาธารณะ เศรษฐกิจที่ไม่สมดุลดังกล่าวยังถูกจำกัดด้วยการพัฒนาเศรษฐกิจที่ไม่สม่ำเสมอของเมืองและประเทศ และมักจะลดค่าสกุลเงินของประเทศให้กลายเป็นธนบัตรที่ไม่มีมูลค่า (เงินกระดาษ) ทำให้ประเทศเหล่านั้นไม่มีสิทธิ์ได้รับสินเชื่อระหว่างประเทศเพื่อการพัฒนา[4]

อ้างอิง แก้

  1. O. Henry (1904). Cabbages and Kings. New York City: Doubleday, Page & Company. pp. 132, 296.
  2. Richard Alan White (1984). The Morass. United States Intervention in Central America. New York: Harper & Row. ISBN 978-0-06091145-4. สืบค้นเมื่อ 2016-05-14.
  3. 3.0 3.1 "Big-business Greed Killing the Banana (p. A19)". The Independent. 24 May 2008. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 17 January 2013. สืบค้นเมื่อ 24 June 2012 – โดยทาง The New Zealand Herald.
  4. Christopher Hitchens (9 ตุลาคม 2008). "America the Banana Republic". Vanity Fair. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 17 มิถุนายน 2012. สืบค้นเมื่อ 24 มิถุนายน 2012.