โคแมนชี (อังกฤษ: Comanche; ชื่อเรียกตนเอง Nʉmʉ Tekwapʉ̲) เป็นภาษายูต-แอซเท็กที่พูดโดยชาวโคแมนชีซึ่งแยกจากชาวโชโชนีหลังฝ่ายโคแมนชีได้รับม้าเมื่อประมาณ ค.ศ. 1705 ดังนั้นภาษาโคแมนชีกับภาษาโชโชนีจึงค่อนข้างคล้ายกัน แต่การเปลี่ยนแปลงเสียงพยัญชนะบางส่วนในภาษาโคแมนชีทำให้เกิดอุปสรรคในการเข้าใจซึ่งกันและกัน[2][3]

ภาษาโคแมนชี
Nʉmʉ Tekwapʉ̲
ออกเสียง[ˈnɨmɨ ˈtekʷapɨ̥]
ประเทศที่มีการพูดสหรัฐ
ภูมิภาครัฐโอคลาโฮมา (อดีตอยู่ในรัฐเท็กซัส, รัฐนิวเม็กซิโก, รัฐแคนซัส, รัฐโคโลราโด, รัฐโอคลาโฮมา)
ชาติพันธุ์ชาวโคแมนชี
จำนวนผู้พูด<9 คน  (2022)[1]
ตระกูลภาษา
ยูต-แอซเท็ก
  • นูมิก
    • นูมิกกลาง
      • ภาษาโคแมนชี
รหัสภาษา
ISO 639-3com
Linguasphere65-AAB-bh
บริเวณที่เคยมีผู้พูดภาษาโคแมนชี
แผนที่ชุดภาษาใกล้สูญของโลกของยูเนสโกจัดให้ภาษาโคแมนชีเป็ยภาษาใกล้สูญขั้นรุนแรง
บทความนี้มีสัญลักษณ์สัทอักษรสากล หากระบบของคุณไม่รองรับการแสดงผลที่ถูกต้อง คุณอาจเห็นปรัศนี กล่อง หรือสัญลักษณ์อย่างอื่นแทนที่อักขระยูนิโคด

ชื่อ โคแมนชี มาจากศัพท์ภาษาย่อยยูตว่า kɨmantsi ซึ่งแปลว่า 'ศัตรู, คนแปลกหน้า'[4] ชื่อภาษาในภาษาของพวกเขาคือ nʉmʉ tekwapʉ ซึ่งแปลว่า 'ภาษาของประชาชน'[5]

การใช้งานและความพยายามในการฟื้นฟู

แก้

แม้ว่าขณะนี้กำลังพยายามทำให้ภาษานี้อยู่รอด แต่ผู้พูดภาษาส่วนใหญ่มีอายุมากแล้ว ในช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 19 เด็กชาวโคแมนชีถูกนำไปยังโรงเรียนประจำ โดยไม่ได้รับการส่งเสริมให้พูดในภาษาแม่ และบางกรณีถึงขั้นถูกลงโทษอย่างรุนแรง เด็กรุ่นที่สองจึงเติบโตด้วยการพูดภาษาอังกฤษเนื่องจากความเชื่อที่ว่าพวกเขาจะมีชีวิตที่ดีกว่าโดยที่ไม่รู้ภาษาโคแมนชี

ภาษาโคแมนชีมีชื่อเสียงในช่วงหนึ่งในช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง กองทัพสหรัฐฝึกฝนชาย 17 คนซึ่งได้รับการเรียกขานเป็นผู้สื่อสารรหัสลับโคแมนชี พวกเขามีหน้าที่ส่งข้อความที่มีข้อมูลละเอียดอ่อนเป็นภาษาโคแมนชีเพื่อไม่ให้ศัตรูถอดรหัสได้

ณ เดือนกรกฎาคม ค.ศ. 2013 เดอะบอสตันโกลบรายงานว่ามีผู้พูดภาษาแม่เกือบ 25-30 คน[6] คณะกรรมการอนุรักษ์ภาษาและวัฒนธรรมโคแมนชีเสนอพจนานุกรมและสื่อการเรียนรู้ภาษานี้[7] หลักสูตรภาษาโคแมนชีมีอยู่ที่วิทยาลัยชาติโคแมนชีที่ปัจจุบันปิดตัวลงแล้ว[8][9] ก่อนหน้านี้ วิทยาลัยได้ดำเนินโครงการบันทึกภาษา เนื่องจากภาษานี้ "ส่วนใหญ่เป็นภาษาพูด" และเน้นการสอนสำหรับสมาชิกชนเผ่า[10]

ณ ค.ศ. 2022 มีผู้พูดภาษาโคแมนชีเป็นภาษาแม่อย่างชำนาญน้อยกว่า 9 คน ผู้พูดวัยชราหลายคนประสบกับความชรา ปัญหาสุขภาพ หรือการระบาดทั่วของโควิด-19[1]

อ้างอิง

แก้
  1. 1.0 1.1 Reddin, Gary (2022-08-18). "Comanche language 'critically endangered'". The Duncan Banner. สืบค้นเมื่อ 2023-05-11.
  2. McLaughlin, John (1992). "A Counter-Intuitive Solution in Central Numic Phonology". International Journal of American Linguistics. 58 (2): 158–181. doi:10.1086/ijal.58.2.3519754. JSTOR 3519754. S2CID 148250257.
  3. McLaughlin, John E. (2000). "Language Boundaries and Phonological Borrowing in the Central Numic Languages". ใน Casad, Gene; Willett, Thomas (บ.ก.). Uto-Aztecan: Structural, Temporal, and Geographical Perspectives. Salt Lake City: University of Utah Press. pp. 293–304. ISBN 970-689-030-0.
  4. Edward Sapir. 1931. Southern Paiute Dictionary. Reprinted in 1992 in: The Collected Works of Edward Sapir, X, Southern Paiute and Ute Linguistics and Ethnography. Ed. William Bright. Berlin: Mouton deGruyter.
  5. Lila Wistrand Robinson & James Armagost. 1990. Comanche Dictionary and Grammar. Summer Institute of Linguistics and The University of Texas at Arlington Publications in Linguistics Publication 92. Dallas, Texas: The Summer Institute of Linguistics and The University of Texas at Arlington.
  6. Peterson, Britt (2013-07-06). "In The Lone Ranger, is Tonto really speaking Comanche?". The Boston Globe. สืบค้นเมื่อ 2013-07-11.
  7. "Comanche Language & Cultural Preservation Committee". สืบค้นเมื่อ 2013-07-11.
  8. "Academic services - Native Languages". Comanche Nation College. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-10-27. สืบค้นเมื่อ 2013-07-11.
  9. "Comanche Nation College". Comanche Nation College (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). สืบค้นเมื่อ 2022-04-29.
  10. Mangan, Katherine (June 9, 2013). "Comanche Nation College Tries to Rescue a Lost Tribal Language - Diversity in Academe". The Chronicle of Higher Education. สืบค้นเมื่อ 2013-07-11.

บรรณานุกรม

แก้

แหล่งข้อมูลอื่น

แก้