ภาษาพวน

ภาษาพวน หรือ ภาษาลาวพวน เป็นภาษาในตระกูลขร้า-ไท เป็นภาษาของชาวไทพวนหรือลาวพวน คำศัพท์ใกล้เคียงกับภาษาลาวและภาษาไทยถิ่นอีสานมากกว่าภาษาไทยภาคกลางและเป็นภาษาที่ใกล้เคียงกันกับภาษาผู้ไทมาก มีเสียงพยัญชนะ 20 เสียง เป็นตัวสะกดได้ 9 เสียง มีเสียงควบกล้ำเฉพาะ /คฺว/ เท่านั้น สระมี 21 เสียง เป็นสระเดี่ยว 18 เสียง สระประสม 3 เสียง วรรณยุกต์มี 6 เสียง

ภาษาพวน
ประเทศที่มีการพูด	ประเทศไทย ลาว
ภูมิภาค	เอเชียตะวันออกเฉียงใต้
จำนวนผู้พูด	306,000 คน  (ไม่พบวันที่)
ตระกูลภาษา	ขร้า-ไท กัม-ไท บี-ไท ไท-แสก ไท ไทตะวันตกเฉียงใต้ ไทกลาง-ตะวันออก เชียงแสน ภาษาพวน
ระบบการเขียน	อักษรพวน, อักษรลาว, อักษรไทย, อักษรธรรมลาว
รหัสภาษา
ISO 639-3	phu

ลักษณะเด่นของคำพวนเช่น ถ้าใช้ ก เป็นตัวสะกดจะไม่ออกเสียงตัวสะกด ดังเช่น หูก พวนออกเสียงเป็น หุ ปาก พวนออกเสียงเป็น ปะ แบก พวนออกเสียง แบะ

ส่วนคำที่ใช้สระใอไม้ม้วน (สระ ใ-) จะออกเสียงเป็น สระเออ เช่น บ้านใต้ พวนออกเสียงเป็น บ้านเต้อ ใกล้ พวนออกเสียงเป็น เค่อ ให้ พวนออกเสียงเป็น เห้อ ส่วนสระไอไม้มลาย (สระ ไ-) จะออกเสียงตามรูป เช่น ผัดไทยใส่ไข่ พวนออกเสียงเป็น ผัดไทยเส่อไข่ จะไม่พูดว่า ผัดเทอเส่อเข่อ ไม่มีเสียง ช ซึ่งจะออกเสียงเป็น ซ แทน เช่น ช้าง เป็น ซ้าง ช่วย เป็น ซ่อย ไม่มีเสียง ร ซึ่งมักจะออกเป็น ฮ แทน เช่น เรือน เป็น เฮือน ร่ำเรียน เป็น ฮ่ำเฮียน ไร่นา เป็น ไฮ่นา การออกเสียง ย และ ญ ลักษณะการออกเสียงของภาษาไทยนั้น ลิ้นจะอยู่กลางปาก แต่การออกเสียงของคนพวน ลิ้นจะแตะเพดานปากด้านหน้า

ตัวอย่างคำ

พวน	ลาว	ไทย
คึดญะ		หนักใจ
คึดฮู้	คึดฮอด	คิดถึง
เจ้าเป็นไทบ้านเลอ	เจ้าเป็นไทบ้านใด	คุณเป็นคนบ้านไหน
เจ๊าแม่นเผอ	เจ้าแม่นใผ	คุณเป็นใคร
บ๊าจ๊อน	กะฮอก	กระรอก
บ๊าแฮ้ง	อี่แฮ้ง	อีแร้ง
โบ่ง/ซ้อน	บ่วง	ช้อน
ป่วง		เที่ยวไปเรื่อย
ป่องเอี๊ยม	ป่องเหยี้ยม	หน้าต่าง
ไปกะเลอ/ไปเก๋อ	ไปใส	ไปไหน
ไปแท้บ่	ไปอี่หลีบ่	ไปจริงๆหรือ
ไปนำกันบ๊อ	ไปนำกันบ่	ไปด้วยกันไหม
เผอ	ใผ	ใคร
มันอยู่กะเลอบุ๊	มันอยู่ใสบ่ฮู้	มันอยู่ไหนไม่รู้
มากันหลายหน่อล้า	มากันหลายคือกันน้อ	มากันเยอะเหมือนกันนะ
มากี๊ท้อ	มานี้เทาะ	มานี่เถอะ
หน้าแด่น	หน้าผาก	หน้าผาก
หม่าทัน	หมากกะทัน	พุทรา
หม่ามี้	หมากมี้	ขนุน
หม่าหุ่ง	หมากหุ่ง	มะละกอ
หัวเจอ	หัวใจ	หัวใจ
เห้อ	ให้	ให้
เอ็ดผิเลอ/เอ็ดหังก้อ	เฮ็ดหยัง	ทำอะไร
ฮัก	ฮัก	รัก

อ้างอิง

• วีระพงศ์ มีสถาน. สารานุกรมกลุ่มชาติพันธุ์ พวน. สถาบันวิจัยภาษาและวัฒนธรรมเพื่อการพัฒนาชนบท. 2539.