ภยเภรวสูตร

ภยเภรวสูตร เป็นพระสูตรในพระสุตตันตปิฎก หมวดมัชฌิมนิกาย หมวดมูลปัณณาสก์ อยู่ในวรรคชื่อมูลปริยายวรรค สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงพระสูตรนี้ แก่พระภิกษุทั้งหลาย ณ วัดเชตวันมหาวิหาร ที่สร้างโดยท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐีในนครสาวัตถี โดยสมเด็จพระบรมศาสดาทรงแสดงพระสูตรแก่ ชาณุสโสณิพราหมณ์ซึ่งเข้าไปเฝ้า ทั้งนี้ ชาณุสโสณีนั้น ในคัมภีร์ปปัญจสูทนี อรรถกถามัชฌิมนิกาย ระบุว่า ไม่ใช่ชื่อที่บิดามารดาของพราหมณ์นั้นตั้งให้ แต่ว่าเป็นชื่อที่ได้มาจากการได้ตำแหน่ง ว่ากันว่าตำแหน่งชาณุสโสณีนั้นเป็นตำแหน่งปุโรหิต พระราชาได้พระราชทานตำแหน่งปุโรหิตนั้นให้แก่เขาฉะนั้นคนทั้งหลายจึงเรียกเขาว่า ชาณุสโสณี

เนื้อหา

ชาณุสโสณิพราหมณ์ กราบทูลสรรเสริญว่าทรงเป็นหัวหน้า เป็นผู้มีอุปการะมาก เป็นผู้แแนะนำกุลบุตรที่ออกบวชอุทิศพระองค์ แล้วกราบทูลต่อไปว่า เสนาสนะอันสงัดอันตั้งอยู่ในป่าและราวป่า อดทนได้ยาก ความสงัดความเป็นผู้อยู่ผู้เดียวทำได้ยาก ยินดีได้ยาก ประหนึ่งว่าป่าจะนำใจของภิกษุผู้ไม่ได้สมาธิไปเสีย พระผู้มีพระภาคตรัสรับว่า เมื่อก่อนตรัสรู้ ยังเป็นพระโพธิสัตว์ พระองค์ก็ทรงเคยคิดถึงเสนาสนะป่าในทำนองเช่นนั้น แล้วได้ทรงแสดงความคิดของพระองค์ก่อนตรัสรู้

จากนั้น ทรงแสดงความที่พระองค์มี กายกรรม วจีกรรม มโนกรรม อาชีวะ บริสุทธิ์ ไม่มีความอยากได้มาก มีจิตตั้งมั่น มีปัญญา ย่อมเป็นผู้มีขนเรียบ (ไม่หวาดกลัว ไม่ขนพอง) เมื่ออยู่ในป่า ทั้งนี้ เมื่อครั้งยังทรงเป็นพระโพธิสัตว์ พระพุทธองค์กำจัดความกลัวโดยเข้าไป ยังสถานที่ที่น่ากลัวยิ่งขึ้น ถ้าความกลัวเกิดขึ้นอิริยาบถใด จะไม่เปลี่ยนอิริยาบถนั้น จนกว่าความกลัวนั้น จะหายไป ครั้นแล้วทรงแสดงข้อปฏิบัติของพระองค์ คือการตั้งสติจนมีอารมณ์เป็นอันเดียว ได้ฌานที่ 1 ถึงฌานที่ 4 แล้วทรงได้วิชชาและแสงสว่าง ประเภทระลึกชาติได้ในยามที่ 1 ประเภททิพย์จักษุ เห็นการเกิดการตายของสุตว์ทั้งหลายในยามกลาง , ประเภททำอาสวะให้สิ้นในยามสุดท้าย แล้วตรัสสรูปในที่สุดว่า อาจมีผู้คิดว่าพระองค์ยังไม่หมดราคะ โทสะ โมหะ จึงต้องเสพเสนะสนะอันสงัดอันตั้งอยู่ในป่า ซึ่งไม่ควรคิดเช่นนั้น

ทั้งนี้ พระพุทธองค์ ทรงเห็นอำนาจประโยชน์ 2 อย่าง คือ 1. เห็นความอยู่เป็นสุขในปัจจุบันของตน 2. อนุเคราะห์ประชุมชนผู้เกิด ณ ภายหลังจึงเสพเสนาสนะ อันสงัดที่เป็นป่า และเป็นป่าเปลี่ยว

หลังจากสดับพระธรรมเทศนาแล้ว ชาณุสโสณิพราหมณ์ก็รับรองว่าทรงอนุเคราะห์คนรุ่นหลังอย่างแท้จริง แล้วประกาศความเลื่อมใสในพระธรรมเทศนา แสดงตนเป็นอุบาสกถึงพระรัตนตรัยตลอดชีวิต

บรรณานุกรม

• พระไตรปิฎกมหามกุฏราชวิทยาลัย. พระสุตตันตปิฎก มัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์ เล่ม 1 ภาค 1, ภยเภรวสูตร
• พระไตรปิฎกมหามกุฏราชวิทยาลัย. ปปัญจสูทนี อรรถกถามัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์ เล่ม 1 ภาค 1,
• สุชีพ ปุญญานุภาพ. (2550). พระไตรปิฎกฉบับประชาชน. กรุงเทพมหานคร. กรมการศาสนา กระทรวงวัฒนธรรม.

ตัวบท

ภยเภรวสูตร

Bhaya-bherava Sutta: Fear & Terror