ผลต่างระหว่างรุ่นของ "กรรมฐาน"
เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
ขอโทษผมเบลอว่ารักแถบ |
ย้อนกลับไปรุ่นที่ 5596640 โดย Veeด้วยสจห. ป้ายระบุ: ทำกลับ |
||
บรรทัด 1:
{{พุทธศาสนา}}
'''กรรมฐาน''' (บาลี :kammaṭṭhāna, กมฺมฏฺาน) (สันสกฤต: karmasthana) หมายถึง
อย่างไรในพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวงแปลคำว่า ''กมฺมฏฺาน'' ว่า ''ฐานะแห่งการงาน''<ref>พระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง เล่มที่ 13 สุตตันตปิฎก มัชฌิมนิกาย มัชฌิมปัณณาสก์ หน้าที่ 593 ข้อที่ 713</ref> <ref>พระไตรปิฎกฉบับสยามรัฐ เล่มที่ 13 สุตฺตนฺตปิฏเก มชฺฌิมนิกายสฺส มชฺฌิมปณฺณาสกํ หน้าที่ 653 ข้อที่ 713</ref> มากไปกว่านั้นในพระไตรปิฎกฉบับสยามรัฐพบคำว่า ''กมฺมฏฺาน'' เฉพาะในเล่มที่ 13 ข้อที่ 711 ถึง 713 เท่านั้น<ref>พระไตรปิฎกฉบับสยามรัฐ</ref>
เส้น 40 ⟶ 33:
ความต้องการน้อย มีกิจน้อย มีอธิกรณ์น้อย มีการเริ่มน้อย เมื่อเป็นสมบัติ ย่อมมีผลมาก||พระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง เล่มที่ 13 สุตตันตปิฎก มัชฌิมนิกาย มัชฌิมปัณณาสก์ หน้าที่ 593 ข้อที่ 713}}
== กรรมฐาน 40 ==
'''กรรมฐาน 40''' เป็นอุบาย 40 วิธีที่ใช้ฝึกจิตให้เกิดสมาธิ ก็คือสิ่งที่เอามาให้จิตกำหนด เพื่อชักนำให้เกิดสมาธิ พอจิตกำหนดจับสิ่งนี้เข้าแล้ว จะชักนำให้จิตแน่วแน่อยู่กับสิ่งนี้ จนเป็นสมาธิได้มั่นคงและเร็วที่สุด ในคัมภีร์[[อรรถกถา]]และปกรณ์ ได้รวบรวมแสดงกรรมฐานไว้ 40 อย่าง คือ
;กสิณ 10
{{บทความหลัก|กสิณ}}
: แปลว่า วัตถุอันจูงใจ หรือวัตถุสำหรับเพ่ง เพื่อจูงจิตให้เป็นสมาธิ เป็นวิธีใช้วัตถุภายนอกเข้าช่วย โดยวิธีเพ่งเพื่อรวมจิตให้เป็นหนึ่ง มี 10 อย่าง คือ
# '''ภูตกสิณ 4''' (กสิณคือมหาภูตรูป) ได้แก่ ปฐวีกสิณ อาโปกสิณ เตโชกสิณ วาโยกสิณ
# '''วรรณกสิณ 4''' ได้แก่ นีลกสิณ ปีตกสิณ โลหิตกสิณ โอทาตกสิณ
# '''กสิณอื่นๆ''' ได้แก่ อาโลกกสิณ อากาสกสิณ
;อสุภะ 10
{{บทความหลัก|อสุภะ}}
: ได้แก่ การพิจารณาซากศพระยะต่างๆรวมกัน 10 ระยะ ตั้งแต่ศพเริ่มขึ้นอืด ไปจนถึงศพที่เหลือแต่โครงกระดูก
;อนุสติ 10
: คือ อารมณ์ดีงามที่ควรระลึกถึงเนืองๆ ได้แก่ [[พุทธานุสติ]] [[ธัมมานุสติ]] [[สังฆานุสติ]] [[สีลานุสติ]] [[จาคานุสติ]] [[เทวตานุสติ]] [[มรณสติ]] [[กายคตาสติ]] [[อานาปานสติ]] [[อุปสมานุสติ]]
;อัปปมัญญา 4
: คือ ธรรมที่พึงแผ่ไปในมนุษย์ สัตว์ทั้งหลาย อย่างมีจิตใจสม่ำเสมอทั่วกันไม่มีประมาณ ไม่จำกัดขอบเขต โดยมากเรียกกันว่า [[พรหมวิหาร]] 4 คือ
# '''[[เมตตา]]''' คือ ปรารถนาดี มีไมตรีอยากให้มนุษย์ สัตว์ทั้งหลาย มีความสุขทั่วหน้า
# '''[[กรุณา]]''' คือ อยากช่วยเหลือผู้อื่นให้พ้นจากความทุกข์
# '''[[มุฑิตา]]''' คือ พลอยมีใจแช่มชื่นบาน เมื่อผู้อื่นอยู่ดีมีสุข และเจริญงอกงาม ประสบความสำเร็จยิ่งขึ้นไป
# '''[[อุเบกขา]]''' คือ วางจิตเรียบสงบ สม่ำเสมอ เที่ยงตรงดุจตาชั่ง มองเห็นมนุษย์ สัตว์ทั้งหลาย ได้รับผลดีร้าย ตามเหตุปัจจัยที่ประกอบ ไม่เอนเอียงไปด้วยชอบหรือชัง
;อาหาเร ปฏิกูลสัญญา
: กำหนดหมายความเป็นปฏิกูลในอาหาร
;จตุธาตุววัฏฐาน
: กำหนดพิจารณา[[ธาตุ 4]] คือ พิจารณาเห็นร่างกายของตน โดยสักว่าเป็นธาตุ 4 แต่ละอย่างๆ
;อรูป 4
: กำหนดสภาวะที่เป็นอรูปธรรมเป็นอารมณ์ ใช้ได้เฉพาะผู้ที่เพ่งกสิณ 9 อย่างแรก จนได้จตุตถฌานมาแล้ว กรรมฐานแบบอรูป มี 4 อย่าง คือ อากาสานัญจายตนะ วิญญาณัญจายตนะ อากิญจัญญายตนะ เนวสัญญานาสัญญายตนะ
<div class="NavFrame" style="width:100%;padding:0; border:0">
<div class="NavHead" style="font-weight: Normal;width:100%;padding:0; border:1px #aaaaaa solid; border-width:1px 1px 1px 1px;">รายละเอียด อรูป 4</div>
<div class="NavContent">
{| style="width:100%;border-width:0px 1px 1px 1px; border-color:#aaaaaa; border-style:solid;text-align:left"
!
|-
| bgcolor = "#f8f8ff"|อากาสานัญจายตนะ || bgcolor="#f8f8ff"|- || bgcolor="#f8f8ff" |กำหนดช่องว่างหาที่สุดไม่ได้ (ซึ่งเกิดจากการเพิกกสิณออกไป) เป็นอารมณ์
|
|-
| วิญญาณัญจายตนะ || - || กำหนด[[วิญญาณ]]หาที่สุดมิได้ (คือเลิกกำหนดที่ว่าง เลยไปกำหนดวิญญาณแผ่ไปสู่ที่ว่างแทน) เป็นอารมณ์
|
|-
| bgcolor = "#f8f8ff"|อากิญจัญญายตนะ || bgcolor="#f8f8ff"|- || bgcolor="#f8f8ff"| (เลิกกำหนดวิญญาณเป็นอารมณ์ เลยไป) กำหนดภาวะไม่มีอะไรเลยเป็นอารมณ์
|
|-
| เนวสัญญานาสัญญายตนะ || - || (เลิกกำหนดแม้แต่ภาวะที่ไม่มีอะไรเลย) เข้าสู่ภาวะมี[[สัญญา]]ก็ไม่ใช่ ไม่มีสัญญาก็ไม่ใช่
|}
</div></div>
== ขีดขั้นความสำเร็จ ==
<div class="NavFrame" style="width:100%;padding:0; border:0">
<div class="NavHead" style="font-weight: Normal;width:100%;padding:0; border:1px #aaaaaa solid; border-width:1px 1px 1px 1px;">ขีดขั้นความสำเร็จของกรรมฐานแต่ละประเภท</div>
<div class="NavContent">
{| style="width:100%;border-width:0px 1px 1px 1px; border-color:#aaaaaa; border-style:solid;text-align:left"
!
|-
| กสิณ 10 || ปฏิภาคนิมิต || อุปจารสมาธิ || ปฐมฌาน || ทุติยฌาน || ตติยฌาน || จตุตถฌาน ||
|
|-
| bgcolor = "#f8f8ff"|อสุภะ 10 || bgcolor="#f8f8ff"|ปฏิภาคนิมิต || bgcolor="#f8f8ff"|อุปจารสมาธิ || bgcolor="#f8f8ff"|ปฐมฌาน || ทุติยฌาน || ตติยฌาน || จตุตถฌาน || || bgcolor="#f8f8ff"| || bgcolor="#f8f8ff"| || bgcolor="#f8f8ff"|
|
|-
| อนุสติ 8ข้อแรก || || อุปจารสมาธิ || || || || ||
|
|-
| bgcolor = "#f8f8ff"|กายคตาสติ || bgcolor="#f8f8ff"|ปฏิภาคนิมิต || bgcolor="#f8f8ff"|อุปจารสมาธิ || bgcolor="#f8f8ff"|ปฐมฌาน || bgcolor="#f8f8ff"| || bgcolor="#f8f8ff"| || bgcolor="#f8f8ff"| || bgcolor="#f8f8ff"|
|
|-
| อานาปานสติ || ปฏิภาคนิมิต || อุปจารสมาธิ || ปฐมฌาน || ทุติยฌาน || ตติยฌาน || จตุตถฌาน ||
|
|-
| bgcolor = "#f8f8ff"|อัปปมัญญา 3ข้อแรก || bgcolor="#f8f8ff"| || bgcolor="#f8f8ff"|อุปจารสมาธิ || bgcolor="#f8f8ff"|ปฐมฌาน || bgcolor="#f8f8ff"|ทุติยฌาน || bgcolor="#f8f8ff"|ตติยฌาน || bgcolor="#f8f8ff"| || bgcolor="#f8f8ff"|
|
|-
| อุเบกขาพรหมวิหาร || || อุปจารสมาธิ || || || || จตุตถฌาน ||
|
|-
| bgcolor = "#f8f8ff"|อาหาเรปฏิกูลสัญญา || bgcolor="#f8f8ff"| || bgcolor="#f8f8ff"|อุปจารสมาธิ || bgcolor="#f8f8ff"| || bgcolor="#f8f8ff"| || bgcolor="#f8f8ff"| || bgcolor="#f8f8ff"| || bgcolor="#f8f8ff"|
|
|-
| จตุธาตุววัฏฐาน || || อุปจารสมาธิ || || || || ||
|
|-
| bgcolor = "#f8f8ff"|อากาสานัญจายตนะ || bgcolor="#f8f8ff"| || bgcolor="#f8f8ff"|อุปจารสมาธิ || bgcolor="#f8f8ff"| || bgcolor="#f8f8ff"| || bgcolor="#f8f8ff"| || bgcolor="#f8f8ff"|จตุตถฌาน || bgcolor="#f8f8ff"|อากาสานัญจายตนะ
|
|-
| วิญญาณัญจายตนะ || || อุปจารสมาธิ || || || || จตุตถฌาน || วิญญาณัญจายตนะ
|
|-
| bgcolor = "#f8f8ff"|อากิญจัญญายตนะ || bgcolor="#f8f8ff"| || bgcolor="#f8f8ff"|อุปจารสมาธิ || bgcolor="#f8f8ff"| || bgcolor="#f8f8ff"| || bgcolor="#f8f8ff"| || bgcolor="#f8f8ff"|จตุตถฌาน || bgcolor="#f8f8ff"|อากิญจัญจายตนฌาน
|
|-
| เนวสัญญานาสัญญายตนะ || || อุปจารสมาธิ || || || || จตุตถฌาน || เนวสัญญานาสัญญายตนะ
|}
</div></div>
== กรรมฐาน 2 อย่าง ==
ในคัมภีร์ทางพระอภิธรรมบรรยายเกี่ยวกับกรรมฐานไว้ว่า ''การงานที่เป็นเหตุแห่งการบรรลุธรรม'' และแบ่งกรรมฐานเป็นสองอย่าง คือ
* '''[[สมถกรรมฐาน|สมถะ]]''' เป็นอุบาย การยังกิเลส นิวรณ์ทั้งหลายให้สงบ ระงับ
* '''[[วิปัสสนากรรมฐาน|วิปัสสนา]]''' เป็นปัญญา เห็นโดยอาการต่างๆ มีความไม่เที่ยง เป็นต้น
== อ้างอิง ==
| |||