ผลต่างระหว่างรุ่นของ "พระราชพงศาวดารกรุงเก่า ฉบับหลวงประเสริฐ"

กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงเห็นว่า พงศาวดารฉบับนี้น่าเชื่อถือกว่าฉบับอื่น ๆ<ref name = ":7">[[#ปพ|''ประชุมพงศาวดาร ฉบับกาญจนาภิเษก เล่ม 1'', 2542]]: 210: "พระราชพงษาวดาร ฉบับหลวงประเสริฐ แม้ความที่กล่าวเปนอย่างย่อ ๆ มีเนื้อเรื่องที่ไม่ปรากฎในพระราชพงษาวดารฉบับอื่นออกไปอิกมาก แลที่สำคัญนั้น ศักราชในฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติแม่นยำ กระบวนศักราชเชื่อได้แน่กว่าพระราชพงษาวดารฉบับอื่น ๆ หนังสือพระราชพงษาวดาร ฉบับหลวงประเสริฐ จึงเปนหลักแก่การสอบหนังสือพงษาวดารได้เรื่องหนึ่ง".</ref> ทั้งเนื้อหาก็ตรงกับเอกสารต่างประเทศ<ref name = ":14">[[#ปพ|''ประชุมพงศาวดาร ฉบับกาญจนาภิเษก เล่ม 1'', 2542]]: (17): "หนังสือพระราชพงษาวดาร ฉบับหลวงประเสริฐ นี้ ทั้งเนื้อเรื่องแลศักราชผิดกับพระราชพงษาวดาร ฉบับพิมพ์ 2 เล่ม แลฉบับพระราชหัดถเลขา อยู่หลายแห่ง ข้าพเจ้าได้สอบสวนกับหนังสือพงษาวดารประเทศอื่น เห็นเนื้อความแลศักราชที่ลงไว้ในฉบับหลวงประเสริฐแม่นยำมาก ข้าพเจ้าเชื่อว่า ศักราชที่ลงไว้ในฉบับหลวงประเสริฐเปนถูกต้องตามจริง".</ref> สอดคล้องกับที่[[กรมศิลปากร]]ระบุว่า พงศาวดารฉบับนี้ "ได้รับความเชื่อถือว่า แม่นยำ ทั้งในเชิงเนื้อหาและศักราช"<ref name = ":10"/> และพิเศษ เจียจันทร์พงษ์ ว่า "สาระโดยทั่วไปของหนังสือพงศาวดารเล่มนี้จึงได้รับการเชื่อถือมากที่สุด"<ref name = ":6">[[#พจ|พิเศษ เจียจันทร์พงษ์, 2546]]: (8).</ref> ในขณะที่พงศาวดารฉบับอื่น ๆ ซึ่งสร้างขึ้นในสมัยหลัง คือ สมัยรัตนโกสินทร์นั้น ลงวันเวลาไว้คลาดเคลื่อนไปราว 4–20 ปี<ref>[[#พห|''พระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขา เล่ม 1'', 2534]]: 8.</ref><ref>[[#นช|นาฎวิภา ชลิตานนท์, 2524]]: 230.</ref> และเพราะสับสนวันเวลา พงศาวดารสมัยรัตนโกสินทร์จึงลงเหตุการณ์ไว้สับสนตามไปด้วย เช่น ระบุว่า [[สมเด็จพระราเมศวร]]ขึ้นครองราชย์แล้วทรงยกทัพไปล้อมเชียงใหม่ เอาปืนใหญ่ถล่มกำแพงเมือง ซึ่งกรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงตั้งข้อสงสัย เพราะปืนใหญ่เพิ่งมีใช้ในยุโรปราวเก้าปีก่อนเหตุการณ์นั้น<ref>[[#พห|''พระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขา เล่ม 1'', 2534]]: 210.</ref> และ[[ศานติ ภักดีคำ]] เห็นว่า เป็นการนำเหตุการณ์ของพระราเมศวรอีกพระองค์ คือ [[สมเด็จพระเอกาทศรถ]] มาลงไว้ที่พระราเมศวรพระองค์นี้<ref>[[#พนร|สมเด็จพระพนรัตน์ (แก้ว), 2558]]: 14.</ref>

 

 

พงศาวดารสมัยรัตนโกสินทร์ยังให้ข้อมูลขัดแย้งกันเอง เช่น บางฉบับว่า สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถสวรรคต พระราชโอรส คือ [[สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 3|พระบรมราชา]] ครองราชย์ต่อเป็น[[สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2]] และบางฉบับว่า สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถสวรรคต พระราชโอรส คือ [[สมเด็จพระอินทราชาที่ 2|พระอินทราชา]] จึงครองราชย์ต่อจนสวรรคต แล้วพระราชโอรสของพระอินทราชาครองราชย์ต่อเป็นสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2<ref>[[#พห|''พระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขา เล่ม 1'', 2534]]: 235.</ref> มาได้ความกระจ่างในพงศาวดารฉบับนี้ ดังที่กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงเขียนว่า "เนื้อความที่มัวมนสนเท่ห์ในตอนแผ่นดินสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ได้ความแจ่มแจ้งชัดเจนใน ''พระราชพงศาวดาร ฉบับหลวงประเสริฐ'' สามารถจะตัดสินได้ว่า เรื่องจริงเป็นอย่างไร"<ref>[[#พห|''พระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขา เล่ม 1'', 2534]]: 236.</ref>