ผลต่างระหว่างรุ่นของ "พระนางจิรประภาเทวี"

'''พระนางจิรประภามหาเทวีเทวี''' (ครองราชย์ [[พ.ศ. 2088]]-[[พ.ศ. 2089|2089]]) หรือ '''มหาเทวีจิรประภา ''' ({{lang-nod|[[ไฟล์:LN-King Chiraprapha.png|110px]]}}) เป็นพระอัครมเหสีใน[[พระเมืองเกษเกล้า]] พระมหากษัตริย์ลำดับที่ 12 แห่ง[[ล้านนา|อาณาจักรล้านนา]]สืบต่อจากพระราชสวามี ซึ่งในรัชกาลของพระนางหัวเมืองฝ่ายเหนือเกิดการระส่ำระสายเนื่องจากบ้านเมืองเกิดการแย่งอำนาจระหว่างขุนนางกับเจ้านาย บ้านเมืองอ่อนแอมีศึกสงครามขนาบทั้งทิศเหนือและใต้ ทั้งกองทัพ[[พม่า]] และ[[อยุธยา]] ซึ่งตรงกับรัชสมัย[[ สมเด็จพระไชยราชาธิราช]]แห่ง[[กรุงศรีอยุธยา]]ที่ยกทัพมาถึงเชียงใหม่

'''พระนางจิรประภามหาเทวีเทวี''' พระอัครมเหสีใน[[พระเมืองเกษเกล้า]] หรือ พญาเกศเชษฐราช กษัตริย์แห่งล้านนา (ครองราชย์ครั้งแรก [[พ.ศ. 2068]]-[[พ.ศ. 2081|2081]] ครองราชครั้งที่สอง [[พ.ศ. 2086]]-[[พ.ศ. 2088|2088]]) ทรงให้ประสูติกาลพระโอรส 2 พระองค์ และพระราชธิดาอีก 1 พระองค์ ได้แก่

ปัจจุบันยังไม่มีหลักฐานโดยตรงเกี่ยวกับการประสูติกาลในปีใด แต่[[สรัสวดี อ๋องสกุล|ศาสตราจารย์สรัสวดี อ๋องสกุล]] ได้คำนวณจากการที่ท้าวซายคำประสูติเมื่อพระเมืองเกษเกล้ามีพระชนมายุ 18 พรรษา พระนางจิรประภามหาเทวีเทวีอาจมีพระประสูติกาลพระโอรสเมื่อพระองค์มีพระชนมายุได้ 16 พรรษา พระนางจึงน่าจะประสูติในช่วงระหว่างปี [[พ.ศ. 2042]]-[[พ.ศ. 2043|2043]] และเมื่อพิจารณาจากภูมิหลังเดิมของพระเมืองเกษเกล้าที่เคยประทับในเมืองน้อย (ปัจจุบันคือ[[อำเภอปาย]] [[จังหวัดแม่ฮ่องสอน]]) ซึ่งถือเป็นเขต[[ไทใหญ่]] พระนางจิรประภาอาจทรงมีเชื้อสายไทใหญ่ด้วย แต่ศาสตราจารย์สรัสวดี อ๋องสกุลได้เน้นว่าเป็นเพียงข้อสังเกตเท่านั้น<ref>'''ตำนานนางกษัตริย์''', หน้า 138</ref>

*'''กลุ่มเชียงแสน''' กลุ่มนี้ประกอบไปด้วย เจ้าเมืองเชียงแสน เจ้าเมืองเชียงราย เจ้าเมืองลำปาง และเจ้าเมืองพาน ซึ่งเป็นกลุ่มของพระนางจิรประภามหาเทวีเทวีเอง ได้ทำการกวาดล้างกลุ่มแสนคราวได้สำเร็จ และสนับสนุน[[สมเด็จพระเจ้าอภัยพุทธบวร ไชยเชษฐาธิราช|พระอุปโย]] (หรือ พระไชยเชษฐา) แห่งล้านช้างมาครองล้านนา ด้วยพระองค์มีศักดิ์เป็นพระราชนัดดาในพระเมืองเกษเกล้า โดยระหว่างการรอการเสด็จมาของพระไชยเชษฐา เหล่าบรรดาขุนนางจึงได้อัญเชิญพระนางจิรประภา พระอัครมเหสีในพระเมืองเกษเกล้า และพระราชมารดาในท้าวซายคำ ขึ้นเป็นกษัตรีย์พระองค์แรกในแผ่นดินล้านนาในปี [[พ.ศ. 2088]]

หลังจากสิ้นสงครามแล้ว พระเจ้าโพธิสารราชได้รับความดีความชอบสูง และได้นำพระราชโอรส คือ [[สมเด็จพระเจ้าอภัยพุทธบวร ไชยเชษฐาธิราช|พระไชยเชษฐา]]ขึ้นมาครองอาณาจักรล้านนา มหาเทวีจิรประภาจึงทรงสละราชบัลลังก์ให้แก่พระราชนัดดา<ref name="ประวัติ2">'''ประวัติศาสตร์ล้านนา'''. หน้า 178</ref> ในช่วงที่สมเด็จพระไชยเชษฐาทรงครองอาณาจักรล้านนา ในช่วงปี [[พ.ศ. 2089]]-[[พ.ศ. 2090|2090]] แต่พระโพธิสารราชเสด็จสวรรคตอย่างกะทันหัน พระไชยเชษฐาจึงเสด็จกลับล้านช้างในปี [[พ.ศ. 2090]] โดยเสด็จไปพร้อมกับ[[พระแก้วมรกต]] และพระนางจิรประภามหาเทวีเทวี<ref name="ประวัติ2"/> แผ่นดินล้านนาจึงว่างกษัตริย์ เกิดสงครามกลางเมืองเชียงใหม่ด้วยขุนนางต่างสู้รบกัน ดังนั้นระหว่างปี [[พ.ศ. 2091]]-[[พ.ศ. 2094|2094]] จึงถือเป็นกลียุคของล้านนา ในที่สุดขุนนางเมืองเชียงใหม่เห็นว่าสมเด็จพระไชยเชษฐาธิราชทรงไม่เสด็จกลับมาแล้ว จึงได้อัญเชิญ[[พระเจ้าเมกุฏิสุทธิวงศ์|ท้าวแม่กุ]]เสวยราชย์ต่อไป ด้วยเหตุนี้พระไชยเชษฐาทรงเห็นว่าท้าวแม่กุครองราชย์โดยพระองค์มิชอบ จึงนำไปสู่การยกทัพไปตี[[อำเภอเชียงแสน|เมืองเชียงแสน]]ในปี [[พ.ศ. 2098]]<ref name="ประวัติ2"/>

ในบั้นปลายพระชนม์ชีพเชื่อว่าพระนางจิรประภามหาเทวีเทวีได้ประทับอยู่ในหลวงพระบางจนกระทั่งเสด็จสวรรคตโดยมิได้เสด็จนิวัติกลับไปยังเชียงใหม่อีกเลย<ref name="ตำนาน1"/> แต่ก็ไม่ปรากฏหลักฐานแน่ชัดว่าเสด็จสวรรคตในปีใด