ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ราชวงศ์แสนซ้าย"

|titles = เจ้านครประเทศราช

|founder = [[เจ้าหลวงพระยาเทพวงศ์ลิ้นตอง]] ลิ้นตอง

'''ราชวงศ์เทพวงศ์''' หรือ '''ราชวงศ์แพร่''' เป็นราชวงศ์ที่สืบเชื้อสายมาจาก[[เจ้าหลวงพระยาเทพวงศ์ลิ้นตอง]] (ลิ้นตอง)<ref>ภูเดช แสนสา เจ้าผู้ครองนครแพร่ยุคประเทศราชของสยาม http://www.phraeobserver.com/2013/05/blog-post_7203.html</ref> ที่ปกครองนครแพร่มาตั้งแต่ พ.ศ. 2361 มาจนถึง พ.ศ. 2445 ได้เกิดความไม่สงบขึ้นในเมือง[[นครรัฐแพร่|นครแพร่]]โดยพวกไทใหญ่หรือเงี้ยวได้ทำการก่อจลาจลในเมืองนครแพร่ จากเหตุการณ์ครั้งนี้[[เจ้าพิริยเทพวงษ์]] เจ้าผู้ครองนครแพร่ถูกกล่าวหาว่าคบกับพวกเงี้ยว ท่านจึงหลีภัยไปเมือง[[หลวงพระบาง]] [[ประเทศลาว]] และได้พำนักอยู่ที่นั่นจนกระทั่งพิราลัยในปี พ.ศ. 2455 หลังจากนั้นทางราชสำนัก[[สยาม]]ก็ไม่ได้แต่งตั้งผู้ใดขึ้นเป็นเจ้าผู้ครองนครแพร่อีกจึงถือเป็นการสิ้นสุดตำแหน่งเจ้าผู้ครองนครนับแต่นั้นมา

'''ราชวงศ์เทพวงศ์''' หรือ '''ราชวงศ์แพร่''' ได้สถาปนาขึ้นโดยเจ้าหลวงเทพวงศ์ หรือ[[เจ้าหลวงพระยาเทพวงศ์ลิ้นตอง]] (ลิ้นทอง) ปฐมราชวงศ์แห่งเจ้าผู้ครองนครแพร่เชื้อสายเจ้าหลวงผู้ครองนคร 4 องค์สุดท้าย เป็นตระกูลใหญ่สืบเชื้อสายมาจากเชื้อเจ้าเจ็ดตน{{อ้างอิง}} ที่ปกครองหัวเมืองต่าง ๆ ในภาคเหนือ หรือล้านนา เจ้าหลวงพระยาเทพวงศ์ ทรงเป็นโอรสเจ้าฟ้าชายสามแห่งนครเชียงตุง (ไทยเขิน) เจ้าพระยานครลำปางกาวิละ เจ้าหลวงนครลำปาง (ภายหลังได้ไปปกครองเมืองเชียงใหม่) ได้ไปรับมาไว้ที่ลำปางเนื่องจากเป็นญาติกันแล้วส่งมาปกครองที่เมืองแพร่เมื่อ พ.ศ. 2361 เจ้าหลวงพระยาเทพวงศ์ นี้เป็นเจ้าเมืองที่พูดจาไพเราะน่าฟัง พูดเก่ง พูดจาสิ่งใดใคร ๆ ก็เชื่อฟังหมดจนชาวบ้านให้การเคารพนับถือ จึงตั้งสมญานามว่า "เจ้าหลวงลิ้นตอง (ลิ้นทอง)" จนถึงรัชสมัย[[เจ้าพิริยเทพวงษ์]] ปีพ.ศ. 2445 ได้เกิดความไม่สงบขึ้นในเมืองนครแพร่ โดยพวกไทใหญ่หรือเงี้ยวที่ได้เข้ามาอยู่อาศัยในเมืองนครแพร่ และทำมาหากินในการขุดพลอย ประเภทพลอยไพลินที่ตำบลบ่อแก้ว อำเภอเด่นชัย จังหวัดแพร่ในปัจจุบัน ได้ทำการก่อจลาจลในเมืองนครแพร่เมื่อวันที่ 25 กรกฎาคม พ.ศ. 2445 จากเหตุการณ์ครั้งนี้ เจ้าหลวงนครแพร่ถูกกล่าวหาว่าคบกับพวกเงี้ยว พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงโปรดให้ถอดจากยศตำแหน่ง ริบเครื่องราชอิสริยาภรณ์ทั้งหมดคืน พระองค์จึงไปใช้ชีวิตบั้นปลายที่เมือง[[หลวงพระบาง]] [[ประเทศลาว]] และได้พำนักอยู่ที่นั่นจนกระทั่งพิราลัยในปี พ.ศ. 2455 แม้จนสุดท้ายแล้ว[[พระพุทธเจ้าหลวง]]ถึงจะทรงพิโรธการเรียกร้องความไม่เป็นธรรมของเจ้าหลวงเมืองแพร่อย่างไรพระองค์ก็ทรงออกมาปกป้องว่า เจ้าหลวงพิริยะเทพวงษ์นั้น แม้จะกลับมาชิงบ้านเมืองคืนจริง ก็ไม่ใช่ความคิดของเจ้าหลวงแต่เป็นนโยบายของฝรั่งเศส{{อ้างอิง}} พระองค์ทรงให้เจ้านายทายาทเจ้าหลวงอยู่อย่างสงบสุขด้วยเจ้านายราชวงศ์จักรีที่ทรงวางใจคือ[[สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ]] มือขวาของพระองค์นั่นเอง ส่วนเจ้านายที่ถูกคาดโทษพระองค์ก็ให้ทำหน้าที่ปราบโจรผู้ร้ายชดใช้

*ผาทอง ต้นสกุล คือ เจ้าเทพวงศ์ บุตรเจ้าแสนเสมอใจเครือญาติ[[เจ้าหลวงพระยาเทพวงศ์ลิ้นตอง]]ลิ้นตอง

*วงศ์พระถาง ต้นสกุล คือ เจ้าพระถาง พระถาง[[นครรัฐแพร่|นครแพร่]]

*แสนศิริพันธุ์ ต้นสกุล คือ เจ้าพระวิไชยราชา (หนานขัติ) พระวิไชยราชา[[นครรัฐแพร่|นครแพร่]] บุตรเจ้าแสนเสมอใจเครือญาติ[[เจ้าหลวงพระยาเทพวงศ์ลิ้นตอง]]

*วงศ์เมืองแก่น ต้นสกุล คือ เจ้าพระเมืองแก่น พระเมืองแก่น[[นครรัฐแพร่|นครแพร่]]

*นามวงศ์ ต้นสกุล คือ เจ้าน้อยนามวงศ์ นัดดาเจ้าราชวงศ์[[นครรัฐแพร่|นครแพร่]]

*แก่นหอม ต้นสกุล คือ เจ้าหนานตั๋น ราชบุตรใน[[เจ้าพิริยเทพวงษ์]] กับหม่อมไม่ทราบนาม

*แก่นจันทร์หอม ต้นสกุล คือ เจ้าหนานสม ราชบุตรใน[[เจ้าพิริยเทพวงษ์]] กับหม่อมบัวคำ

*มหายศปัญญา ต้นสกุล คือ เจ้าพระยาบุรีรัตน์ (หนานมหายศ) เจ้าพระยาบุรีรัตน์[[นครรัฐแพร่|นครแพร่]] ผู้ได้รับพระราชนามสกุลคือ รองอำมาตย์เอก [[พระยาบุรีรัตน์ (หนู มหายศปัญญา)]] นัดดา บุตรเจ้าพระยาบุรีรัตน์ (หนานปัญญา)

*สารศิริวงศ์ ต้นสกุล คือ เจ้าสุริยะจางวาง โอรส[[เจ้าหลวงพระยาพิมพิสารราชา]]