พระยาอนุรักษ์โกษา (ประเวศ อมาตยกุล)

มหาอำมาตย์ตรี พระยาอนุรักษ์โกษา (ประเวศ อมาตยกุล) (18 เมษายน 2430 – 17 พฤษภาคม 2469)^[1] เป็นขุนนางชาวไทย เป็นอดีตอธิบดีกรมบัญชีกลาง คนที่ 7 ระหว่างปี 2464–2469 และอดีตองคมนตรีในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว

ประวัติ แก้

พระยาอนุรักษ์โกษา เกิดเมื่อวันที่ 18 เมษายน 2430 เป็นบุตรชายของ พระอินทราธิบาล ถึงแก่กรรมเมื่อวันที่ 17 พฤษภาคม 2469 เนื่องจากอหิวาตกโรค ขณะมีอายุได้เพียง 39 ปี

ด้านชีวิตครอบครัวสมรสกับ คุณหญิงแถม มีธิดาคือ คุณหญิงเยาวมาลย์ บุนนาค ภรรยาของศาสตราจารย์เดือน บุนนาค อดีตเลขาธิการคณะกรรมการกฤษฎีกา^[2]

รับราชการ แก้

พระยาอนุรักษ์โกษา เริ่มต้นรับราชการเป็นเสมียนกรมบัญชีกลาง กระทรวงพระคลังมหาสมบัติ เมื่อปี 2447 ถึงปีถัดมาคือปี 2448 เป็น รองผู้ตรวจบัญชีเงิน ในปี 2450 ท่านไปศึกษาต่อด้านวิชาบัญชีที่ยุโรป ก่อนจะเดินทางกลับในปี 2455 และได้เข้ารับราชการเป็นนายเวรกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ จากนั้นในวันที่ 11 สิงหาคม 2456 ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น หลวงอนุรักษ์โกษา ถือศักดินา 600^[3] ต่อมาในวันที่ 3 ตุลาคม ศกเดียวกัน ท่านได้รับพระราชทานยศเป็น รองอำมาตย์เอก หลวงอนุรักษ์โกษา^[4]

ในวันที่ 30 ธันวาคม 2457 ท่านได้เลื่อนยศเป็น อำมาตย์โท หลวงอนุรักษ์โกษา^[5] ในปีถัดมาได้เลื่อนตำแหน่งเป็น ผู้ช่วยอธิบดีกรมตรวจเงินแผ่นดิน ต่อมาในวันที่ 28 พฤศจิกายน 2459 ได้เลื่อนบรรดาศักดิ์เป็นพระในนามเดิม ถือศักดินา 800^[6] ในวันที่ 8 ธันวาคม ศกเดียวกัน ท่านได้เลื่อนยศเป็น อำมาตย์เอก พระอนุรักษ์โกษา^[7] และได้เข้ารับพระราชทานสัญญาบัตรบรรดาศักดิ์เมื่อวันที่ 2 กรกฎาคม 2460^[8]

ปี 2462 ได้เลื่อนบรรดาศักดิ์เป็นพระยาในนามเดิม ถือศักดินา 1000 และได้เข้าเฝ้ารับพระราชทานสัญญาบัตรบรรดาศักดิ์เมื่อวันที่ 1 มกราคม 2462 เนื่องในวันเฉลิมพระชนมพรรษา^[9] ต่อมาในวันที่ 27 สิงหาคม 2463 ได้เลื่อนตำแหน่งเป็นรักษาราชการแทนอธิบดีกรมบัญชีกลาง แทนที่ พระยาไชยยศสมบัติ (เฉลิม โกมารกุล ณ นคร) ที่ขยับขึ้นไปรับตำแหน่งรองเสนาบดีกระทรวงเกษตราธิการ^[10] พร้อมกับเลื่อนยศเป็นมหาอำมาตย์ตรี ในวันที่ 1 เมษายน 2464 ได้มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้ท่านเป็นอธิบดีกรมบัญชีกลาง^[11]

ในปี 2466 ท่านได้เป็นพระยาพานทอง ในวันที่ 11 มีนาคม ศกเดียวกัน ท่านได้รักษาราชการแทนในตำแหน่ง อธิบดีกรมตรวจเงินแผ่นดินและกรมเจ้าจำนวน^[12] ต่อมาในวันที่ 4 เมษายน 2467 ท่านได้รับโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้เป็นองคมนตรี^[13] ในวันที่ 10 เมษายน 2469 ท่านได้รับโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้เป็นกรรมการแห่งสภากรรมการรถไฟ^[14]

ตำแหน่ง แก้

28 กันยายน 2463 – กรรมการคลังออมสิน^[15]
12 ตุลาคม 2463 – กรรมการบริษัทแบงก์สยามกัมมาจลทุน^[16]

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ แก้

พระยาอนุรักษ์โกษา (ประเวศ อมาตยกุล) ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ทั้งสยามและต่างประเทศต่างๆ ดังนี้

เครื่องราชอิสริยาภรณ์สยาม แก้

พ.ศ. 2466 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้า (ท.จ.) (ฝ่ายหน้า)^[17]
พ.ศ. 2463 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 3 ตริตาภรณ์ช้างเผือก (ต.ช.)^[18]
พ.ศ. 2460 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 4 จัตุรถาภรณ์มงกุฎไทย (จ.ม.)^[19]
พ.ศ. 2450 – เหรียญรัชมงคล (ร.ร.ม.)
พ.ศ. 2451 – เหรียญรัชมังคลาภิเศก รัชกาลที่ 5 (ร.ม.ศ.5)
พ.ศ. 2454 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 6 (ร.ร.ศ.6)
พ.ศ. 2468 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 7 (ร.ร.ศ.7)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ แก้

อิตาลี :
- พ.ศ. 2458 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์นักบุญมอริซและลาซาลัส ชั้นที่ 5^[20]

อ้างอิง แก้

↑ ข่าวตาย (หน้า 919-920)
↑ ศาสตราจารย์เดือน บุนนาค
↑ เลื่อนและตั้งบรรดาศักดิ์ (หน้า 1034)
↑ พระราชทานยศ (หน้า 1511)
↑ พระราชทานยศและเลื่อนยศ (หน้า 2413)
↑ เลื่อนและตั้งบรรดาศักดิ์ (หน้า 2390)
↑ พระราชทานยศ
↑ รายวันพระราชทานสัญญาบัตรบรรดาศักดิ์
↑ รายวันพระราชทานสัญญาบัตรบรรดาศักดิ์
↑ ประกาศเรื่องตั้งผู้รั้งตำแหน่งอธิบดีกรมบัญชีกลาง กระทรวงพระคลังมหาสมบัติ
↑ ประกาศกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ
↑ แจ้งความกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ
↑ การพระราชพิธีตั้งองคมนตรี พระพุทธศักราช 2467 (หน้า 68)
↑ ประกาศ ตั้งกรรมการแห่งสภากรรมการรถไฟ
↑ แจ้งความกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ
↑ แจ้งความเรื่องบริษัทแบงก์สยามกัมมาจลทุนจำกัด
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ฝ่ายหน้า, เล่ม ๔๐ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๖๒๘, ๒๕ พฤศจิกายน ๒๔๖๖
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๓๗ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๖๒๐, ๓๐ มกราคม ๒๔๖๓
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๓๔ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๐๖๗, ๒๐ มกราคม ๒๔๖๐
↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานพระบรมราชานุญาตประดับตราต่างประเทศ, เล่ม ๓๒ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๙๖๗, ๕ มีนาคม ๒๔๕๘

[1] ข่าวตาย (หน้า 919-920)

[2] ศาสตราจารย์เดือน บุนนาค

[3] เลื่อนและตั้งบรรดาศักดิ์ (หน้า 1034)

[4] พระราชทานยศ (หน้า 1511)

[5] พระราชทานยศและเลื่อนยศ (หน้า 2413)

[6] เลื่อนและตั้งบรรดาศักดิ์ (หน้า 2390)

[7] พระราชทานยศ

[8] รายวันพระราชทานสัญญาบัตรบรรดาศักดิ์

[9] รายวันพระราชทานสัญญาบัตรบรรดาศักดิ์

[10] ประกาศเรื่องตั้งผู้รั้งตำแหน่งอธิบดีกรมบัญชีกลาง กระทรวงพระคลังมหาสมบัติ

[11] ประกาศกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ

[12] แจ้งความกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ

[13] การพระราชพิธีตั้งองคมนตรี พระพุทธศักราช 2467 (หน้า 68)

[14] ประกาศ ตั้งกรรมการแห่งสภากรรมการรถไฟ

[15] แจ้งความกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ

[16] แจ้งความเรื่องบริษัทแบงก์สยามกัมมาจลทุนจำกัด

[17] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ฝ่ายหน้า, เล่ม ๔๐ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๖๒๘, ๒๕ พฤศจิกายน ๒๔๖๖

[18] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๓๗ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๖๒๐, ๓๐ มกราคม ๒๔๖๓

[19] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๓๔ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๐๖๗, ๒๐ มกราคม ๒๔๖๐

[20] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานพระบรมราชานุญาตประดับตราต่างประเทศ, เล่ม ๓๒ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๙๖๗, ๕ มีนาคม ๒๔๕๘

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]