พระยาพิษณุโลกาธิบดี (บัว)
พระยาพิษณุโลกาธิบดี ศรีสุรสุนทร อุดรนครเกษตรานุรักษ์ อรรคมหาสยามาธิราชภักดี อภัยพิริยปรากรมพาหุ นามเดิม บัว เป็นผู้สำเร็จราชการเมืองพิษณุโลกในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระยาพิษณุโลกาธิบดี (บัว) | |
|---|---|
| ผู้สำเร็จราชการเมืองพิษณุโลก | |
| ดำรงตำแหน่ง 11 พฤษภาคม พ.ศ. 2365 – พ.ศ. 2367 | |
| ข้อมูลส่วนบุคคล | |
| เกิด | พ.ศ. 2355 |
| เสียชีวิต | 21 พฤศจิกายน พ.ศ. 2434 |
| คู่สมรส | คุณหญิงกลิ่น พิษณุโลกาธิบดี |
| บุตร | เจ้าจอมมารดาพร้อม ในรัชกาลที่ 5 |
| บุพการี |
|
ประวัติ
แก้พระยาพิษณุโลกาธิบดี (บัว) เกิดเมื่อพ.ศ. 2355 เป็นบุตรของพระอินทรเดช (ช้าง) ในสมัยรัชกาลที่ 3 ได้รับราชการเป็นมหาดเล็กหลวง ได้รับพระราชทานเบี้ยหวัดปีละ 5 ตำลึง ต่อมาโปรดเกล้าฯ ให้เป็นมหาดเล็กรายงานดูการวัดสุทัศนเทพวราราม พระราชทานเบี้ยหวัดปีละ 10 ตำลึง ภายหลังต่อมาโปรดเกล้าฯ ให้เป็นนายปรีดาราช มหาดเล็กหุ้มแพรฝ่ายพระราชวังบวร พระราชทานเบี้ยหวัดปีละ 15 ตำลึง แล้วทรงโปรดเกล้าฯ ให้เป็นนายจิตร มหาดเล็กหุ้มแพรต้นเชือก เวรสิทธิ์ พระราชทานเบี้ยหวัดปีละ 1 ชั่ง 5 ตำลึง ภายหลังโปรดเกล้าฯ ให้เป็นจมื่นไชยภูษา ปลัดกรมพระตำรวจใหญ่ขวา พระราชทานเบี้ยหวัดปีละ 1 ชั่ง 10 ตำลึง
ในสมัยรัชกาลที่ 4 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เป็นพระเทพผลู เจ้ากรมกองตระเวนซ้าย พระราชทานเบี้ยหวัดปีละ 3 ชั่ง ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 5 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เป็นพระยาพิษณุโลกาธิบดี ผู้สำเร็จราชการเมืองพิษณุโลก
ในเดือนธันวาคม พ.ศ. 2432 ได้ลงมายังกรุงเทพ พักอยู่บ้าน ป่วยเป็นโรคริดสีดวง เดือนมิถุนายน พ.ศ. 2434 หลวงทิพรักษา หมอหลวงฝ่ายพระราชวังบวรรักษา อาการทรงอยู่ วันที่ 6 พฤศจิกายน อาการทรุดลง หมอเชลยศักดิ์รักษาอาการไม่ดีขึ้น พระยาพิษณุโลกาธิบดี (บัว) ถึงแก่กรรมเมื่อ 21 พฤศจิกายน พ.ศ. 2434 อายุ 79 ปี พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวพระราชทานน้ำหลวงอาบศพและโกศโถ[1]
พระยาพิษณุโลกาธิบดี (บัว) สมรสกับคุณหญิงกลิ่น มีธิดาเช่น เจ้าจอมมารดาพร้อม ในรัชกาลที่ 5
บรรดาศักดิ์
แก้- มหาดเล็กรายงาน
- นายปรีดาราช (บัว) มหาดเล็กหุ้มแพรฝ่ายพระราชวังบวรฯ
- นายจิตร (บัว) มหาดเล็กหุ้มแพรต้นเชือก
- จมื่นไชยภูษา (บัว) ปลัดกรมพระตำรวจใหญ่ขวา
- พระเทพผลู (บัว) เจ้ากรมกองตระเวรซ้าย[2]: 29 [3]: 129
- พระยาพิษณุโลกาธิบดีศรีสุรสุนทรอุดรนครกระเษตรานุรักษ์ อรรคมหาสยามาธิราชภักดี อภัยพิริยปรากรมพาหุ (บัว) ผู้สำเร็จราชการเมืองพระพิศณุโลกย์ ศักดินา 10000[3]: 129
เครื่องราชอิสริยาภรณ์
แก้- พ.ศ. 2429 –
เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้า (ท.จ.) (ฝ่ายหน้า)[4] - พ.ศ. ไม่ปรากฏ –
เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 3 ตริตาภรณ์มงกุฎไทย (ต.ม.)
_ribbon.svg){kind=small}
_ribbon.svg){kind=small}
สายสกุลของพระยาพิษณุโลกาธิบดี (บัว)
แก้พระยาพิษณุโลกาธิบดี (บัว) นั้นมีแต่บุตรีไม่มีบุตรชายสืบตระกูล[5] จึงไม่มีทายาทผู้ใดขอพระราชทานนามสกุล สายสกุลที่สืบโดยตรงลงมาจากพระยาพิษณุโลกาธิบดี (บัว) จึงไม่มีผู้ใดทราบแน่ชัด มีเพียงลูกพี่ลูกน้องเป็นเครือญาติเรียก พระยาพิษณุโลกาธิบดี (บัว) ว่า "ฮู้แบ้กง" (หมายถึง ก๋งพระยา) เป็นต้นสกุลต่างๆ ดังนี้[6][7]
- ขุนนครกิจจีนนิทเทศ (โค้วเป็งจือ) เป็นอาของโค้วฮักหงี่ซึ่งเป็นญาติลูกพี่ลูกน้องของพระยาพิษณุโลกาธิบดี (บัว) เป็นต้นสกุล โรจนกิจ
- โค้วเชี่ยงงี้ (บุตรคนโตของพี่ชายโค้วฮักหงี่) เป็นต้นสกุล สิริธรรมวัฒน์
- โค้วเซี่ยงห่าว (น้องชายรองของโค้วเชี่ยงงี้) เป็นต้นสกุล สุชาโต
- โค้วเซี่ยงหยู (น้องชายรองจากโค้วเซี่ยงฮ่าว) เป็นต้นสกุล โฆษิตสกุล
อ้างอิง
แก้- ↑ "ข่าวตาย" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 8 (ตอน 38): หน้า 318. 13 ธันวาคม 1891. สืบค้นเมื่อ 4 สิงหาคม 2021.
- ↑ คณะกรรมการจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์ สำนักนายกรัฐมนตรี. (2516). จดหมายเหตุพระราชกิจรายวัน ในรัชกาลที่ ๕ ปีมะโรง พ.ศ. ๒๔๑๑ – ปีระกา พ.ศ. ๒๔๑๖. กรุงเทพฯ: สำนักทำเนียบนายกรัฐมนตรี. 272 หน้า.
- ↑ 3.0 3.1 กองหอจดหมายเหตุแห่งชาติ กรมศิลปากร. (2521). การแต่งตั้งขุนนางไทยในสมัยรัชกาลที่ ๕[ลิงก์เสีย]. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร. 410 หน้า.
- ↑ ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จ ฯ กรมพระยา. (2512). ตำนานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า. พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พิมพ์ในงานพระราททานเพลิงศพ เจ้าจอมมารดาอ่อน ป.จ. ในรัชกาลที่ ๕ ณ เมรุหน้าพลับพลาอิสริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส วันที่ ๒๒ มีนาคม พุทธศักราช ๒๕๑๒. กรุงเทพฯ: พระจันทร์. หน้า 45.
- ↑ จุลลดา ภักดีภูมิทร์. (2535). เลาะวัง. กรุงเทพฯ : โชคชัยเทเวศร์. หน้า 57. ISBN 978-974-4200-45-7
- ↑ ชวลิต อังวิทยาธร. (2544). การแลกเปลี่ยนและการค้าข้าวบริเวณชุมชนรอบทะเลสาบสงขลา. กรุงเทพฯ : สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย. 227 หน้า. หน้า 55. ISBN 978-974-7772-72-2
- ↑ พัฒนาการของโรงสีข้าว. สืบค้นเมื่อ 5 สิงหาคม 2565.