พระยาพิชัยไอศวรรย์ (หยาง จิ้นจง)
บทความนี้อาจมีงานค้นคว้าต้นฉบับรวมอยู่ |
พระยาพิชัยไอศวรรย์ ชื่อว่า หยาง จิ้นจง[1][2] (楊進宗 พินอิน: Yáng Jìnzōng) เป็นขุนนางและแม่ทัพผู้มีบทบาทในรัชสมัยสมเด็จพระเจ้าตากสินในสมัยกรุงธนบุรี
พระยาพิชัยไอศวรรย์ (หยาง จิ้นจง) | |
|---|---|
| เสนาบดีพระคลัง | |
| ดำรงตำแหน่ง พ.ศ. 2314 - 2319 | |
| กษัตริย์ | สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี |
| ก่อนหน้า | พระยาพิพิธ (เฉิน เหลียน) |
| ถัดไป | เจ้าพระยาพระคลังชาวมุสลิม[1] |
| ข้อมูลส่วนบุคคล | |
| เสียชีวิต | พ.ศ. 2319 |
หยาง จิ้นจง เป็นพ่อค้าชาวจีนเดินเรือค้าขายระหว่างจีนและสยาม[1] ปรากฏครั้งแรกเป็นผู้นำคณะทูตบรรณาการจากสยามอยุธยาไปยังจีนราชวงศ์ชิง ซึ่งเดินทางถึงกรุงปักกิ่งเมื่อเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2309[2] แต่ไม่สามารถเดินทางกลับสยามได้เนื่องจากกรุงศรีอยุธยากำลังถูกพม่าล้อมไว้อยู่ ในพ.ศ. 2310 หลังจากการเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่สอง หยางจิ้นจงได้ให้การแก่ราชสำนักจีนว่า หากราชสำนักจีนต้องการติดต่อกับทางสยาม แนะนำให้ติดต่อผ่านทางผู่หลาน (普蘭 พินอิน: Pǔ Lán – เจ้าขรัวหลาน) เจ้าเมืองจันทบุรี หรือผ่านทางม่อซื่อหลินเจ้าเมืองบันทายมาศห่าเตียน[2] เป็นเหตุให้ราชสำนักจีนส่งข้าหลวงมาสืบเหตุการณ์เกี่ยวกับสยามที่เมืองบันทายมาศ ในเดือนกันยายน พ.ศ. 2310 หยางจิ้นจงเดินทางมากับข้าหลวงราชสำนักจีนชื่อว่าสู่ฉวน (許全) เดินทางโดยเรือไปยังเมืองห่าเตียน แต่ทว่าเรือเจอพายุทำให้พลัดออกนอกเส้นทางไปจอดที่เมืองนครศรีธรรมราชแทน[1] สู่ฉวนข้าหลวงของจีนล้มป่วยถึงแก่กรรมที่นครศรีธรรมราช[2]
หยางจิ้นจงเข้ารับราชการที่กรุงธนบุรีประมาณพ.ศ. 2311[1] ในเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2314 สงครามสยาม-เวียดนาม สมเด็จพระเจ้าตากสินเสด็จยกทัพเรือเข้าโจมตีเมืองบันทายมาศ โดยมีพระยาพิพิธ (เฉิน เหลียน) ผู้ว่าที่โกษาธิบดีเป็นแม่ทัพเรือ และมีพระยาพิชัยไอศวรรย์ (หยาง จิ้นจง) เป็นทัพหน้า เทียบกับเอกสารจีนซึ่งระบุว่า เจิ้นสินยกทัพตีเมืองห่าเตียนมีเฉินเหลียนเป็นแม่ทัพเรือและมีหยางจิ้นจงเป็นทัพหน้า[2] พระยาพิชัยไอศวรรย์มีกองเรือกำลังพลจำนวน 1,686 คน[3] ซึ่งเป็นกองเรือฝ่ายสยามที่มีกำลังพลมากที่สุดในสงครามครั้งนั้น[1] มีพระราชโองการให้พระยาพิชัยไอศวรรย์แต่งสาส์นไปเจรจาเกลี่ยกล่อมหมักเทียนตื๊อเจ้าเมืองบันทายมาศ หลังจากที่ฝ่ายธนบุรียึดได้เมืองบันทายมาศแล้ว สมเด็จพระเจ้าตากสินมีพระราชโองการมอบหมายให้พระยาพิชัยไอศวรรย์ก่อกำแพงพระนครธนบุรี[3] ในพ.ศ. 2314 เมื่อทรงแต่งตั้งให้พระยาพิพิธผู้ว่าราชการที่โกษาธิบดีเป็นพระยาราชาเศรษฐีเจ้าเมืองบันทายมาศคนใหม่แล้ว โปรดฯให้พระยาพิชัยไอศวรรย์ (หยาง จิ้นจง) มาว่าที่โกษาธิบดีแทนที่[1]
สงครามบางแก้ว พ.ศ. 2317 ทัพพม่าจากด่านเจดีย์สามองค์ยกเข้ามาถึงบ้านภูมิแขวงเมืองนครไชยศรี สมเด็จพระเจ้าตากสินมีพระราชโองการให้พระยาพิชัยไอศวรรย์ (หยาง จิ้นจง) ผู้ว่าที่โกษาธิบดี ยกทัพจำนวน 1,000 คน ไปตีพม่าที่นครไชยศรี[4]
พระยาพิชัยไอศวรรย์ (หยาง จิ้นจง) ซึ่งดำรงตำแหน่งว่าที่พระคลัง ถึงแก่กรรมเมื่อประมาณช่วงปลายปีพ.ศ. 2319[1] ในปีต่อมาพ.ศ. 2320 มีหมายรับสั่งพระราชโองการพระราชทานเพลิงศพพระเจ้าหลานเธอเจ้าเสง พระยาสุโขทัย (พระเชียงเงิน) และพระยาพิชัยไอศวรรย์ ที่วัดบางยี่เรือ ในเดือนสิบสอง โปรดฯให้ทำตามอย่างงานพระศพของกรมขุนอินทรพิทักษ์และเจ้านราสุริยวงศ์[5]
อ้างอิง แก้
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 นิธิ เอียวศรีวงศ์ (2004). การเมืองไทยสมัยพระเจ้ากรุงธนบุรี พ.11. Matichon Public Company Limited. p. 248. ISBN 9789743230561.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 Masuda Erika. The Fall of Ayutthaya and Siam's Disrupted Order of Tribute to China (1767-1782). Taiwan Journal of Southeast Asian Studies, พ.ศ. 2550.
- ↑ 3.0 3.1 ประชุมพงศาวดารภาคที่ ๖๖: จดหมายเหตุรายวันทัพสมัยกรุงธนบุรี คราวปราบเมืองพุทไธมาศและเขมร และจุลยุทธการวงศ์
- ↑ ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ ๖๕ พระราชพงศาวดารกรุงธนบุรี ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม)
- ↑ พระราชวิจารณ์ จดหมายความทรงจำ ของ พระเจ้าไปยิกาเธอ กรมหลวงนรินทรเทวี (เจ้าครอกวัดโพ) ตั้งแต่ จ.ศ. ๑๑๒๙ ถึง ๑๑๘๒ เปนเวลา ๕๓ ปี: พิมพ์ครั้งแรก ร.ศ. ๑๒๘ โรงพิมพ์บำรุงนุกูลกิจ