พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกย์ พระพุทธเลิศหล้านภาไลย

พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกย์ และ พระพุทธเลิศหล้านภาไลย เป็นพระนามของพระพุทธรูปปางห้ามสมุทรขนาดใหญ่สององค์ ในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม

พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกย์ พระพุทธเลิศหล้านภาไลย
ชื่อเต็ม	พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกย์ (องค์ด้านเหนือ) พระพุทธเลิศหล้านภาไลย (องค์ด้านใต้)
ประเภท	พระพุทธรูป
ศิลปะ	ศิลปะรัตนโกสินทร์ ปางห้ามสมุทร ทรงเครื่องต้นอย่างจักรพรรดิราช
ความสูง	6 ศอก
วัสดุ	สำริดหุ้มด้วยทองคำลงยาราชาวดี เครื่องต้นประดับด้วยเนาวรัตน์
สถานที่ประดิษฐาน	พระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม กรุงเทพฯ
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา

ประวัติ

เมื่อพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จเถลิงถวัลย์ราชสมบัติ มีพระราชปรารภว่า ในสมัยอยุธยา สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2 ทรงหล่อพระศรีสรรเพชญ์ และพระเจ้าแผ่นดินองค์ต่อๆ มา ทรงหล่อพระรูปสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 (พระเจ้าอู่ทอง) ผู้ทรงเป็นบรมกษัตริย์ขึ้นไว้สักการบูชา ด้วยอาศัยปรารภเหตุทั้งสองอย่างนี้ จึงทรงพระราชศรัทธาสร้างพระพุทธรูปใหญ่ หุ้มด้วยทองคำ เพื่อให้เป็นพระพุทธรูปฉลองพระองค์ รัชกาลที่ 1 และรัชกาลที่ 2

พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงปรึกษาพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเมื่อครั้งยังผนวช จึงมีพระราชดำริว่าพระพุทธรูปความมีความสูงในราวหกศอก จึงได้ทรงสร้างพระพุทธรูปทรงเครื่อง อย่างจักรพรรดิราช 2 องค์ จารึกพระนามองค์หนึ่งว่า พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกย์ ทรงพระราชอุทิศถวายสมเด็จพระบรมอัยกาธิราช จักรพรรดินารถบพิตร อีกพระองค์หนึ่งจารึกพระนามว่า พระพุทธเลิศหล้าสุลาลัย ทรงพระราชอุทิศถวายสมเด็จพระบรมชนกนารถธรรมิกราชบพิตร

แต่เดิมรัชกาลก่อนหน้าพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวนั้น เรียกว่า แผ่นดินต้น และแผ่นดินกลาง ตามลำดับ พระองค์จึงทรงหวั่นวิตกว่าประชาชนจะเรียกแผ่นดินของพระองค์ว่า "แผ่นดินปลาย" ซึ่งหมายถึงสิ้นสุดสมัยรัตนโกสินทร์ อันจะเป็นอัปมงคล จึงมีพระบรมราชโองการให้ตั้งนามแผ่นดินตามพระพุทธปฏิมากรทั้ง 2 พระองค์ แผ่นดินต้นให้ใช้ว่าแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก แผ่นดินกลางให้ใช้ว่าแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้าสุลาลัย ซึ่งต่อมาพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้เปลี่ยนสร้อยพระนามเป็น “นภาลัย”

เมื่อพิจารณาพุทธลักษณะแล้ว พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกย์จะมีพระพักตร์ค่อนไปทางกลมมากกว่าพระพุทธเลิศหล้านภาไลย

กระทรวงศึกษาธิการประกาศให้พระพุทธรูปทั้งสององค์ เป็นพระพุทธรูปสำคัญ ตามบัญชีแนบท้ายระเบียบกระทรวงศึกษาธิการ ว่าด้วยการก่อสร้างอนุสาวรีย์แห่งชาติ และการจำลองพระพุทธรูปสำคัญ พ.ศ. 2520

ระเบียงภาพ

• 

  พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกย์

• 

  พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกย์ ถ่ายจากด้านนอกพระอุโบสถ

• 

  พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกย์

• 

  พระพุทธเลิศหล้านภาไลย

• 

  พระพุทธเลิศหล้านภาไลย ถ่ายจากด้านนอกพระอุโบสถ

• 

  พระพุทธเลิศหล้านภาไลย พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกย์ ถ่ายจากด้านนอกพระอุโบสถ