ช่วงเสียง

ในคีตวิทยา ช่วงเสียง (อังกฤษ: range) ของเครื่องดนตรี หมายถึง ระยะห่างระหว่างระดับเสียงที่ต่ำสุดไปจนถึงสูงสุดที่จะสามารถเล่นได้ในเครื่องดนตรีนั้น ๆ ทั้งนี้สำหรับช่วงเสียงของทำนองคำร้อง จะเรียกว่า ช่วงเสียงร้อง หากจะอธิบายโดยง่าย ช่วงเสียงหมายถึงจำนวนโน้ตดนตรีระหว่างโน้ตตัวล่างสุดและตัวบนสุดนั่นเอง

ช่วงเสียง ยังสามารถจำแนกออกได้เป็นหลายความหมายย่อย ๆ คือ

• ช่วงการเกิดเสียง (sounding range) หมายถึง จำนวนระดับเสียงที่เครื่องดนตรีสามารถบรรเลงได้
• ช่วงเสียงลิขิต (written range) หมายถึง ช่วงห่างของโน้ตที่เขียนอยู่ในบรรทัดห้าเส้น
• ช่วงเสียงที่กำหนดไว้ (designated range) หมายถึง ชุดของโน้ตที่ผู้เล่นควรหรือสามารถบรรเลงถึง ซึ่งเครื่องดนตรีทุกชนิดล้วนแต่มีช่วงเสียงกำหนดเป็นของตนเอง
• ระยะช่วงเสียง (duration range) หมายถึง ช่วงห่างของจังหวะเสียง (Rhythm) ที่สั้นที่สุดกับยาวที่สุด
• ช่วงเสียงไดนามิก (dynamic range) หมายถึง ช่วงห่างของระดับเสียงที่ดังสุดและเบาสุดของเครื่องดนตรี

ช่วงเสียงแบ่งตามประเภทเครื่องดนตรีและทำนองร้อง

* แผนภูมิแสดงเฉพาะเสียงต่ำถึงระดับ C₀ เท่านั้น แม้ว่าไปป์ออร์แกนบางรุ่น เช่น ออร์แกนหอประชุมบอร์ดวอล์กฮอลล์ จะมีเสียงต่ำลงถึงระดับ C₋₁ (ต่ำกว่าระดับ C₀ หนึ่งคู่แปด) นอกจากนี้ ความถี่มูลฐานของทูบาซับคอนทราเบสคือ B♭₋₁