แผ่นดินไหวนอกชายฝั่งซันริกุ

แผ่นดินไหวนอกชายฝั่งซันริกุ เป็นคำทั่วไปที่ใช้เรียกเหตุการณ์แผ่นดินไหวที่เกิดขึ้นบริเวณชายฝั่งซันริกุ ในภูมิภาคโทโฮกุ ของประเทศญี่ปุ่น ชายฝั่งซันริกุเป็นคำที่ใช้สื่อถึงพื้นที่ชายฝั่งของจังหวัดอาโอโมริ จังหวัดอิวาเตะ และจังหวัดมิยางิ

สึนามิครั้งประวัติศาสตร์ในพื้นที่ชายฝั่งซันริกุ

ภูมิภาคที่เสี่ยงต่อการเกิดแผ่นดินไหวแบบเมกะทรัสต์ในภูมิภาคญี่ปุ่นตะวันออก ประเมินโดยกรมเพื่อการส่งเสริมการวิจัยแผ่นดินไหว

ชายฝั่งซันริกุมีลักษณะชายฝั่งแบบริอาซึ่งมีเวิ้งอ่าวคดเคี้ยวมีแนวโน้มที่จะขยายการทำลายล้างของคลื่นสึนามิได้มากขึ้น ดั่งที่เกิดขึ้นจากแผ่นดินไหวและคลื่นสึนามิในโทโฮกุ พ.ศ. 2554 ที่ก่อให้เกิดสึนามิสูงมากกว่า 10 เมตรทำลายล้างเมืองตามชายฝั่งซันริกุ

ประวัติ

ชายฝั่งซันริกุมีประวัติการเกิดแผ่นดินไหวที่สำคัญและได้รับการบันทึกไว้เป็นอย่างดี แผ่นดินไหวครั้งใหญ่ในศตวรรษที่ 19 ทำให้มีผู้เสียชีวิตมากกว่า 20,000 คน และเกิดขึ้นอีกครั้งในศตวรรษที่ 20 ทำให้มีผู้เสียชีวิตอีกหลายพันคน กิจกรรมการเกิดแผ่นดินไหวยังคงเกิดขึ้นต่อไปในศตวรรษที่ 21

รายชื่อการเกิดสึนามิและแผ่นดินไหว

สมัยเก่า

จากหลักฐานทางธรณีวิทยามีคลื่นสึนามิขนาดยักษ์ที่พัดเข้าถล่มชายฝั่งแห่งนี้ในช่วงประมาณ 6,000 ปี ที่ผ่านมาได้แก่

• ภัยพิบัติสึนามิเมื่อประมาณ 5,400–6,000 ปีก่อน
• ภัยพิบัติสึนามิเมื่อประมาณ 2,000 ปีที่แล้ว
• แผ่นดินไหวโจกัน ค.ศ. 869
• แผ่นดินไหวเคอิโช-ซันริกุ ค.ศ. 1611

คริสต์ศตวรรษที่ 19

• แผ่นดินไหวเมจิ-ซันริกุ ค.ศ. 1896 มีผู้เสียชีวิตประมาณ 22,000 คน ส่วนใหญ่เสียชีวิตจากสึนามิ

คริสต์ศตวรรษที่ 20

• แผ่นดินไหวโชวะ-ซันริกุ ค.ศ. 1933
• แผ่นดินไหวนอกชายฝั่งจังหวัดมิยางิ ค.ศ. 1978 เกิดความเสียหายรอบนครเซ็นได แผ่นดินไหวทำให้เกิดแผ่นดินถล่มเป็นวงกว้าง
• แผ่นดินไหวนอกชายฝั่งซันริกุ-ฮารูกะ ค.ศ. 1994 ความเสียหายในนครฮาจิโนเฮะ จังหวัดอาโอโมริ

คริสต์ศตวรรษที่ 21

• แผ่นดินไหวนอกชายฝั่งจังหวัดมิยางิ ค.ศ. 2003 เกิดแผ่นดินไหวใหญ่สองครั้งในจังหวัดมิยางิปี 2003 แผ่นดินไหวครั้งแรกเกิดขึ้นในเดือนพฤษภาคม มีผู้ได้รับบาดเจ็บ 171 ราย สร้างความเสียหาย 97.3 ล้านดอลลาร์ แผ่นดินไหวเกิดอีกครั้งในเดือนกรกฎาคม มีผู้ได้รับบาดเจ็บ 676 คน อาคารมากกว่า 11,000 หลังได้รับผลกระทบ สร้างความเสียหายประมาณ 195.4 ล้านเหรียญสหรัฐ

• แผ่นดินไหวนอกชายฝั่งจังหวัดมิยางิ ค.ศ. 2005 แต่เดิมเหตุการณ์แผ่นดินไหวครั้งนี้ได้รับการบันทึกโดยกรมสำรวจธรณีวิทยาแห่งสหรัฐอเมริกาว่ามีขนาด 7.2 ในมาตราขนาดโมเมนต์ แต่ต่อมากรมอุตุนิยมวิทยาญี่ปุ่นได้บันทึกว่าแผ่นดินไหวมีขนาด 6.9 แผ่นดินไหวครั้งนี้มีการเตือนสึนามิในญี่ปุ่นและชายฝั่งตะวันตกเฉียงเหนือของสหรัฐอเมริกาด้วย
• แผ่นดินไหวเฮเซ-ซันริกุ (แผ่นดินไหวและคลื่นสึนามิในโทโฮกุ) ค.ศ. 2011 เป็นแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ที่สุดที่เคยบันทึกไว้ในญี่ปุ่น มีศูนย์กลางเกิดขึ้นนอกชายฝั่งซันริกุ ทำให้เกิดสึนามิสูง 10 เมตร (33 ฟุต) ทำลายล้างเมืองตามชายฝั่ง มีมูลค่าความเสียหายต่อทรัพย์สินประมาณ 235,000 ล้านดอลลาร์
• แผ่นดินไหวนอกชายฝั่งจังหวัดฟูกูชิมะ ค.ศ. 2021 เป็นแผ่นดินไหวตามของแผ่นดินไหวและคลื่นสึนามิในโทโฮกุ ค.ศ. 2011
• แผ่นดินไหวนอกชายฝั่งจังหวัดฟูกูชิมะ ค.ศ. 2022 มีผู้เสียชีวิต 4 ราย และบาดเจ็บ 225 คน

กลไกการเกิดแผ่นดินไหว

แผ่นแปซิฟิกเกิดจากลิโทสเฟียร์ (เปลือกโลกสมุทร) ที่มุดตัวลงใต้แผ่นโอค็อตสค์ตามร่องมุดตัวซึ่งอยู่นอกชายฝั่งทางตะวันออกเฉียงเหนือของญี่ปุ่น ด้วยอัตรา 8 ถึง 9 เซนติเมตร (3.1 ถึง 3.5 นิ้ว) ต่อปี ซึ่งมีการมุดตัวลงใต้เกาะฮนชูและปล่อยพลังงานจำนวนมหาศาลออกมา การเคลื่อนตัวจะดึงแผ่นเปลือกโลกข้างบนให้มุดตัวลงมาจนกระทั่งเกิดความเค้นสะสมมากพอที่จะทำให้เกิดแผ่นดินไหว

แผ่นดินไหวขนาดใหญ่ในภูมิภาคซันริกุสามารถเกิดได้ยาวเป็นร้อยกิโลเมตร แผ่นดินไหวทั่วไปหากจะเกิดแบบนี้ได้รอยเลื่อนจะต้องตรงและยาวพอ แต่ร่องลึกบาดาลญี่ปุ่นไม่เป็นเช่นนั้น