เยซุเกย์
เยซุเกย์ บาฆาทูร์ (อักษรโรมัน: Yesugei Baghatur, (มองโกลธรรมเนียม: ᠶᠢᠰᠦᠭᠡᠢ ᠪᠠᠭᠠᠲᠤᠷ; Modern Mongolian: Есүхэй баатар, Yesukhei baatar, [ˈjosuxɛː ˈbaːtər]; จีน: 也速該; พินอิน: Yěsùgāi) (1134 – 1171) เป็นผู้นำคนสำคัญของสหพันธรัฐเผ่ามองโกลฮามัก และบิดาของชิงกิส ข่าน เยซุเกย์มีที่มาจากตระกูลบอร์จีกิน และชื่อเขามีความกมายว่า "เหมือนเก้า" เลขมงคลของชาวมองโกล
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||
| ครองราชย์ | ป. 1160 – 1171 | ||||||||||||
| ก่อนหน้า | โฮตอูลา ข่าน | ||||||||||||
| ถัดไป | ชิงกิส ข่าน | ||||||||||||
| ประสูติ | ป. 1134 ที่ราบมองโกล | ||||||||||||
| สวรรคต | ป. 1171 (aged 36–37) ที่ราบมองโกล | ||||||||||||
| คู่อภิเษก | โฮเอลุง โซชิเกล | ||||||||||||
| พระราชบุตร | ชิงกิส ข่าน กาซาร์ ฮาชิอุง เทมุเก เบลกุเตย์ Behter | ||||||||||||
| |||||||||||||
| ราชสกุล | บอร์จีกิน | ||||||||||||
| พระราชบิดา | Bartan Bagatur | ||||||||||||
| ศาสนา | ลัทธิเตงกรี | ||||||||||||
เยซุเกย์เป็นบุตรของบาร์ทัน บาฆาทูร์ (Bartan Baghatur) ผู้เป็นบุตรคนที่สองของฮาบุล ข่าน ผู้ซึ่งเป็นฮากันที่ราชวงศ์จินให้การยอมรับ และเป็นเหลนของไฮดู ผู้ที่ริเริ่มจะรวบรวมชาวมองโกลเข้าด้วยกันเป็นหนึ่งเป็นครั้งแรก สนมเอกของเยซุเกย์คือโฮเอลุง ลูกสาวของชาวป่าอ็อลฮูนุต ที่ซึ่งเขาลักพาตัวมาด้วยความช่วยเหลือของพี่ชายเนกุน ไทชี (Negün Taishi) และน้องชาย ดารีไท อ็อตชีกิง (Daritai Otchigin) โดยลักพาตัวมาจากสามีเชลีดู (Chelidu) ชาวเผ่าเมร์กิตที่พึ่งแต่งงานกันไม่นาน[1] เยซุเกย์ลักพาตัวเจ้าสาวโฮเอลุงมาเพราะว่าเธอมีความสวยงามและมีคุณลักษณะอันบ่งบอกถึงความสามารถในการเจริญพันธุ์[2]
ในปี 1171 เยซุเกย์เสียชีวิตเมื่อเทมุจิง (ต่อมาคือชิงกิส ข่าน) อายุได้เก้าปี ประวัติศาสตร์ลับชาวมองโกล บันทึกว่าเขาถูกลอบวางยาพิษโดยชาวทาทาร์[3] เมื่อเทมุจิงอายุได้แปดปี เยซุเกย์ตัดสินใจหมั้นเขากับเด็กหญิงที่เหมาะสม เยซุเกย์พาเทมุจิงออกไปยังทุ่งหญ้าของชนเผ่าอ็องกิรัตที่เลอค่าของโฮเอลุง และจึงคลุมถุงชนแต่งงานระหว่างเทมุจิงกับโบร์เท ลูกสาวของหัวหน้าเผ่าอ็องกิรัตนามว่า เดย์ เซเช็ง[4] ขณะกำลังขี่ม้ากลับบ้านด้วยตัวคนเดียว เยซุเกย์ได้ร้องขออาหารมื้อหนึ่งจากกลุ่มชาวทาทาร์ที่เขาบังเอิญเจอ ตามลักษณะธรรมเนียมความเอื้อเฟื้อต่อคนแปลกหน้าของชาวทุ่งหญ้าสเตปป์ แต่ชาวทาทาร์จดจำเยซุเกย์ซึ่งเคยต่อสู้กับพวกทาทาร์ในอดีต จึงแอบวางยาพิษในอาหารของเขา เยซุเกย์กินยาพิษเข้าไปจนป่วยแต่ก็ยังกลับถึงบ้านได้ในสภาพใกล้ตาย เขาได้เรียกขอให้มูงลิกไปพาตัวเทมุจิงกลับมาจากอ็องกิรัต ก่อนที่จะเสียชีวิตในเวลาต่อมา[5]
อ้างอิง
แก้- ↑ Waley, Arthur (13 May 2013). The Secret History of the Mongols: And Other Pieces (ภาษาอังกฤษ). Routledge. pp. 222–225. ISBN 978-1-136-74824-0.
- ↑ Broadbridge, Anne F. (18 July 2018). Women and the Making of the Mongol Empire (ภาษาอังกฤษ). Cambridge University Press. p. 45. ISBN 978-1-108-63662-9.
- ↑ Cleaves, Francis Woodman (1982). The Secret History of the Mongols: Translation (ภาษาอังกฤษ). Harvard-Yenching Institute. p. 17. ISBN 978-0-674-79670-6.
- ↑ Ratchnevsky 1991, pp. 20–21; Broadbridge 2018, p. 49.
- ↑ Ratchnevsky 1991; Broadbridge 2018, pp. 50–51.