เก็บแผ่นดิน เป็นละครที่สร้างจากงานเขียนที่ชื่อว่า ไปเก็บแผ่นดินที่สิ้นชาติ[1][2] ประพันธ์โดย นายพันดี ซึ่งพูดถึงการต่อสู้ของชนกลุ่มน้อยที่ชื่อว่า เผ่าคาเซ ที่ปกป้องรักษาดินแดนจากรัฐบาลสหพันธรัฐซาวิน ซึ่งดินแดนทั้งสองมีอาณาเขตติดกับแผ่นดินประเทศไทย

เก็บแผ่นดิน
ประเภทแอกชัน
ดรามา
เค้าโครงจากหนังสือ ไปเก็บแผ่นดินที่สิ้นชาติ
เขียนโดยนายพันดี (ปรียานุช ปานประดับ)
บทโดยเอื้องอรุณ สมิตสุวรรณ
กำกับโดยนพพล โกมารชุน พ.ศ. 2544
แสดงนำพ.ศ. 2544
 • ภูธเนศ หงษ์มานพ
 • พิยดา จุฑารัตนกุล
 • ณัฐวุฒิ สกิดใจ
 • อรรถพร ธีมากร
 • อเล็กซ์ เรนเดลล์
ดนตรีแก่นเรื่องเปิดพ.ศ. 2544
เก็บแผ่นดิน
ขับร้อง ทีมขาเจี๊ยบ
ประเทศแหล่งกำเนิดประเทศไทย
ภาษาต้นฉบับไทย
จำนวนตอน15 ตอน พ.ศ. 2544
การผลิต
ผู้อำนวยการสร้างสุรางค์ เปรมปรีดิ์ พ.ศ. 2544
สถานที่ถ่ายทำประเทศไทย
ผู้กำกับภาพศุภฌา ครุฑนาค พ.ศ. 2544
แอนิเมเตอร์โสภา นันกระโทก พ.ศ. 2544
ผู้ลำดับภาพถกล เกตุเกยูร พ.ศ. 2544
กล้องชูชีพ พ่วงทอง พ.ศ. 2544
เชิดพงษ์ ชาญสำรวจ พ.ศ. 2544
ความยาวตอนพ.ศ. 2544
120 นาที/ตอน
ทุกวันจันทร์และอังคาร เวลา 20:20 - 22.20 น.
บริษัทผู้ผลิตบริษัท เป่า จิน จง จำกัด
ออกอากาศ
เครือข่ายช่อง 7 เอชดี พ.ศ. 2544
ช่อง 3 เอชดี พ.ศ. 2563 ตามแผนเดิม
ออกอากาศ22 มกราคม 2544 (2001-01-22) –
26 มีนาคม 2544 (2001-03-26) พ.ศ. 2544
ไม่ได้ออกอากาศ

ละครถูกสร้างขึ้น 2 ครั้ง ในครั้งแรกกำกับโดย นพพล โกมารชุน[3] ออกอากาศทางช่อง 7 เอชดี ในปี พ.ศ. 2544 และถูกนำมาสร้างใหม่อีกครั้งเนื่องในโอกาสครบรอบ 50 ปีของช่อง 3 เอชดี [4] เมื่อปี พ.ศ. 2563 กำกับโดย ภูธเนศ หงษ์มานพ[5] แต่ปัจจุบันถอนตัวทั้งนักแสดงเรื่องนี้แต่อย่างใด เนื่องจากช่อง 3 ยังมีละครน้อย 2567 อาทิ มือปราบมหาอุตม์ ดวงใจเทวพรหม ฯลฯเป็นอุปสรรคในการถ่ายทำ[6] ต่อมาทางผู้จัดได้ยุติโครงการที่จะถ่ายทำ และนักแสดงถอนตัวหมด

เรื่องย่อ

แก้

บริเวณพรมแดนประเทศไทย มีชนเผ่าชื่อว่า คาเซ ที่มีผู้นำชื่อว่า ละยี เป็นแกนนำในการต่อสู้เพื่อปกป้องชนเผ่าของตนเองจากรัฐบาล สหพันธรัฐซาวิน โดยละยี มีลูกชายชื่อว่า นาคา ซึ่งได้รับการเลี้ยงดูจากปู่ และ มินทะดา ทหารของเผ่าที่รักและศรัทธาในตัวของละยี โดยหลังจากสงครามระหว่างเผ่าและรัฐบาลสงบลง มินทะดาถูกส่งมาเรียนที่ประเทศไทยพร้อมกับเพื่อนที่ชื่อว่า สิพราย และได้พบกับ อองดี นักศึกษาสัญชาติซาวินที่หลบหนีอยู่ในประเทศไทยเนื่องจากมีอุดมการเช่นเดียวกับชาวคาเซ

มินทะดาได้พบรักกับ พันพัสสา นักศึกษาชาวไทย แต่ถูกกีดกันจากครอบครัวของพันพัสสาเนื่องจากต้องการให้รักกับ ชลชาติ ทหารบกที่มีอนาคตหน้าที่การงานที่ดี ต่อมามินทะดาถูกเรียกตัวกลับไปยังคาเซ พันพัสสาจึงหนีจากครอบครัวตามมินทะดากลับไปที่คาเซด้วย พิพัช พ่อของพันพัสสาจึงขอให้เพื่อนของตนที่เป็นทหารป้องกันไม่ให้ลูกสาวของตนข้ามชายแดนไทยไปยังคาเซได้ และถูกพากลับมายังประเทศไทยหลังจากการปะทะโดยคิดว่ามินทะดาได้เสียชีวิตลงไปแล้ว แต่อันที่จริงมินทะดายังไม่เสียชีวิต และกลับไปพบกับหมู่บ้านของตนที่ถูกโจมตีจนเสียหายจากรัฐบาลซาวิน

จากเหตุการณ์นั้น มินทะดา สิพราย และยะโพ จึงจัดตั้งกองกำลังของเผ่าตนเองขึ้นมาด้วยวิธีการต่อสู้แบบใหม่ ในขณะเดียวกันภายในเผ่าก็มีความคิดที่หลากหลายในการเอาชนะรัฐบาลซาวินจนเกิดการทะเลาะกัน ซึ่งนาคาได้เตือนสติให้ทุกคนอย่าทะเลาะกันเองและทำให้รัฐบาลซาวินได้เปรียบไปกว่านี้

วันหนังนาคาได้พบกองทัพของรัฐบาลซาวินกำลังวางแผนที่จะโจมตีหมู่บ้าน จึงได้เตือนทุกคนและช่วยให้ทุกคนในหมู่บ้านหนีรอดมาได้ ทำให้หลังจากนั้นชาวคาเซสนับสนุนให้นาคาเป็นหัวหน้าของชนเผ่า ซึ่งเขาได้ประกาศว่า "ต่อไปนี้ คาเซจะมีประเทศ" โดยในฝั่งของชลชาติเองก็ได้มาประจำการในพื้นที่ใกล้เคียงในฝั่งไทย และทำงานแก้ไขปัญหาชนกลุ่มน้อยจนมีชื่อเสียง

ในฝั่งของพิพัช พ่อของพันพัสสาได้มอบหมายให้พันพันสาไปเจรจาเพื่อรับงานรับเหมาก่อสร้างถนนเพื่อไปยังสถานีเรดาร์ทางการทหารในพื้นที่ของชลชาติ เพื่ออยากให้ทั้งสองคนได้ใกล้ชิดกัน และพันพัสสาได้เห็นการทำงานที่จริงใจของชลชาติต่อชาวบ้านในพื้นที่ทำให้เริ่มเปิดใจให้กับชลชาติ

ทางของเผ่าคาเซ ยะโพได้หักหลังกลุ่มคาเซเพื่อไปสวามิภักดิ์ต่อรัฐบาลซาวิน โดยวางแผนจับตัวนาคาในพื้นที่ฝั่งไทยขณะข้ามไปเที่ยวงานวัด ซึ่งแผนของเขาสำเร็จ ทำให้หมู่บ้านถูกโจมตีเนื่องจากขาดผู้นำ จนเกิดการบาดเจ็บอย่างหนัก มินทะดาและพวกจึงตัดสินใจข้ามมายังฝั่งไทยเพื่อปล้นยาที่ค่ายผู้อพยพ ทำให้พันพัสสาทราบว่ามินทะดายังมีชีวิตอยู่ และยอมใช้ตัวเองเป็นตัวประกัน เพื่อข้ามกลับไปยังหมู่บ้านคาเซ และได้กลับมาอยู่ด้วยกันอีกครั้ง

จากนั้นมินทะดาได้ช่วยเหลือนาคากลับมาจากการจับกุมของรัฐบาลซาวิน จึงได้มีการรวมตัวอีกครั้งเพื่อต่อสู้ โดยมีอองดี และกลุ่มนักศึกษาร่วมต่อสู้ในครั้งนี้ ซึ่งเวลาเดียวกันชลชาติได้นำกำลังทหารไทยมาช่วยเหลือพันพัสสากลับไปยังฝั่งไทย

ในเช้าวันรุ่งขึ้น รัฐบาลซาวินได้ปฏิบัติการครั้งใหญ่เพื่อกวาดล้างชนเผ่าคาเซ ทำให้นาคาเจ็บหนัก มินทะดาจึงต้องตัดสินใจปฏิบัติการอีกครั้งด้วยการข้ามไปปล้นในฝั่งไทย และถูกปิดล้อมโดยกองกำลังของชลชาติ มินทะดามีโอกาสในการตอบโต้ชลชาติแต่เลือกที่จะไม่ยิง เนื่องจากทราบว่าชลชาติจะเป็นคนที่ดูแลพันพันสาได้ดีกว่าตนเอง ขณะเดียวกันกองทัพเผ่าคาเซของนาคาได้ถอยร่นจากการโจมตีของรัฐบาลซาวินข้ามลำน้ำเข้ามายังฝั่งไทย ชลชาติจึงจำเป็นต้องสั่งให้ยิงสกัดกองกำลังติดอาวุธของนาคา พันพัสสาจึงขอร้องให้มินทะดาลี้ภัยเข้ามายังฝั่งไทย แต่มินทะดารู้ดีว่าชลชาติจะดูแลพันพัสสาได้ดีกว่า จนกระทั่งนาคาถูกทหารรัฐบาลซาวินยิงเสียชีวิตกลางลำน้ำแบ่งเขตประเทศไทยและซาวิน มินทะดาจึงอุ้มศพนาคากลับไปยังฝั่งของตน และหันกลับไปมองภาพของพันพัสสาคู่กับชลชาติไว้ในความทรงจำเป็นครั้งสุดท้าย[7]

นักแสดง

แก้

รายชื่อนักแสดงหลัก

แก้
ปี พ.ศ. 2544 ไม่ได้วางแผน
มินทะดา ภูธเนศ หงษ์มานพ ภาณุวัฒน์ เปรมมณีนันท์
ชลชาติ ณัฐวุฒิ สะกิดใจ ณวัสน์ ภู่พันธัชสีห์
พันพัสสา พิยดา จุฑารัตนกุล อิษยา ฮอสุวรรณ
สิพราย อรรถพร ธีมากร อเล็กซ์ เรนเดลล์
ละยี พลวัฒน์ มนูประเสริฐ[8] ศรุต วิจิตรานนท์
เญซ่า (เยี่ยซ่า) ปรียานุช ปานประดับ พิยดา จุฑารัตนกุล
นาคา อเล็กซ์ เรนเดลล์[9] จัสติน เบนเน็ต[10]
ยะโพ ศิววงศ์ ปิยะเกศิน ศรัณย์ แก้วจินดา
พ่อเฒ่า สุรชัย จันทิมาธร
อองดี ศรุต วิจิตรานนท์ นพวิชญ์ ไทยแท้
มะนุ อริศรา วงษ์ชาลี กรณ์นภัส เศรษฐรัตนพงศ์
เข่งล่า ทัศนาวลัย องอาจอิทธิชัย นิศาชล ต้วมสูงเนิน
มอจูนาย วรเชษฐ์ นิ่มสุวรรณ กฤษฎี พวงประยงค์
นางใส้อั่ว พิมพ์ศิริ คชหิรัญ จรรยา ธนาสว่างกุล
นางเเมว ดรีนุช ส่องเเสง อำภา ภูษิต
มะเมี๊ยะ นันชภัทร เพชรสีสรรณ พุทธิดา สมัยนิยม

ตัวละครหลัก

แก้

ตัวละครหลักของละครเก็บแผ่นดิน[7] ประกอบไปด้วย

  • มินทะดา : นายทหารชาวคาเซที่ศรัทธาในตัวของละยี ผู้นำชนเผ่า และเป็นผู้เลี้ยงดูนาคา ลูกชายของละยี โดยเป็นตัวละครหลักของเรื่องฝ่ายชาย
  • พันพัสสา : นักศึกษาสาวชาวไทย ที่ได้รู้จักกับมินทะดาในมหาวิทยาลัย และตกหลุมรักกัน เป็นตัวละครหลักของเรื่องฝ่ายหญิง
  • ชลชาติ : นายทหารบกชาวไทย สังกัดกองทัพบก เป็นบุคคลที่ครอบครัวของพันพัสสาพยายามให้พันพัสสาได้คบหาด้วย
  • สิพราย : ชาวคาเซ เป็นเพื่อนกับมินทะดา เข้ามาศึกษาต่อที่ประเทศไทยพร้อมกับมินทะดา และเป็นส่วนหนึ่งของกองกำลังที่ปกป้องชาวคาเซ
  • ละยี : ผู้นำชนเผ่าคาเซ ที่ต่อสู้เพื่อปกป้องแผ่นดินเกิดของตัวเองจากรัฐบาลสหพันธรัฐซาวิน
  • เญซ่า (เยี่ยซ่า) : ภรรยาของละยี ผู้นำชนเผ่าคาเซ และเป็นมารดาของนาคา ผู้นำเผ่ารุ่นต่อมา
  • นาคา : ผู้นำชนเผ่าคาเซรุ่นต่อมา เป็นลูกของละยี ผู้นำเผ่าและเญซ่า
  • ยะโพ : ชาวคาเซ เป็นเพื่อนกับมินทะดา และเป็นส่วนหนึ่งของกองกำลังที่ปกป้องชาวคาเซ
  • พ่อเฒ่า : ผู้อาวุโสของเผ่าคาเซ
  • อองดี : นักศึกษาชาวซาวินที่มีความคิดสนับสนุนอุดมการณ์ของชาวคาเซ
  • มะนุ : หญิงสาวชาวคาเซ ซึ่งเข้าร่วมเป็นส่วนหนึ่งของกองกำลังที่ปกป้องชาวคาเซ
  • เข่งล่า : หญิงสาวชาวคาเซ ซึ่งเข้าร่วมเป็นส่วนหนึ่งของกองกำลังที่ปกป้องชาวคาเซ
  • มอจูนาย : ชาวคาเซซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของกองกำลังที่ปกป้องชาวคาเซ

เพลงประกอบละคร

แก้

พ.ศ. 2544

แก้

เพลงประกอบละครเก็บแผ่นดินในปี พ.ศ. 2544 และถูกจัดจำหน่ายรวมอยู่ในในรูปแบบซีดีรวมเพลงละคร เป่าจินจง[11] ประกอบไปด้วย

ลำดับชื่อเพลงเนื้อเพลงทำนองเรียบเรียงยาว
1."เก็บแผ่นดิน" (ไปเก็บแผ่นดินที่สิ้นชาติ)สุรชัย จันทิมาธรสุรชัย จันทิมาธรศราวุธ ทุ่งขี้เหล็ก3:24
2."โลกเราไม่เท่ากัน"สันติ เศวตวิมลสันติ เศวตวิมลศราวุธ ทุ่งขี้เหล็ก3:31

การตอบรับ

แก้

หลังออกอากาศในเวอร์ชันปี พ.ศ. 2544 ละครเก็บแผ่นดิน ถือเป็นละครที่สร้างเรทติ้งที่สูงมากให้กับสถานีโทรทัศน์ที่ออกอากาศขณะนั้น คือช่อง 7 สี[12]

นอกจากนี้ในปี พ.ศ. 2561 ละครเก็บแผ่นดิน พ.ศ. 2544 ยังได้รับการยกย่องจากกระทรวงวัฒนธรรมให้ละครเก็บแผ่นดิน เป็น 1 ใน 99 สุดยอดละครไทย สมัยรัชกาลที่ 9 ซึ่งผ่านการคัดเลือกจากกว่า 2,649 เรื่อง[13]

รางวัล

แก้

พ.ศ. 2544

แก้

ละครเก็บแผ่นดินหลังจากออกอากาศในปี พ.ศ. 2544 ได้รับรางวัลประกอบไปด้วย[14]

  • รางวัลโทรทัศน์ทองคำ ครั้งที่ 16 ด้านละครสร้างสรรค์สังคมดีเด่น พ.ศ. 2544
  • รางวัล TOP AWARDS 2001 โดย นิตยสารทีวีพูล  พ.ศ. 2544
    • รางวัลกำกับการแสดงยอดเยี่ยม นพพล โกมารชุน
    • รางวัลดาราสมทบชายยอดเยี่ยม อรรถพร ธีมากร
    • รางวัลดาวรุ่งชายยอดเยี่ยม ณัฐวุฒิ สะกิดใจ
  • รางวัล Star Entertainment Awards ครั้งที่ 1 โดย สมาคมนักข่าวบันเทิง พ.ศ. 2544
    • รางวัลละครดีเด่น
    • รางวัลกำกับการแสดงดีเด่น นพพล โกมารชุน
    • รางวัลผู้เขียนบทโทรทัศน์ดีเด่น เอื้องอรุณ สมิตสุวรรณ
    • รางวัลนักแสดงประกอบชายดีเด่น อรรถพร ธีมากร

บทวิจารณ์

แก้

ละครเก็บแผ่นดินในปี พ.ศ. 2544 ถูกพูดถึงในฐานะที่เป็นละครที่พูดถึงการต่อสู้ของกลุ่มชาติพันธุ์และชนกลุ่มน้อยที่ลุกขึ้นมาต่อสู้เพื่ออธิปไตยของตนเอง ผ่านชนเผ่าและประเทศสมมุติ[15] ซึ่งผู้เขียนบทประพันธ์เปิดเผยว่าได้แรงบันดาลใจมาจากเหตุการณ์ก๊อด'ส อาร์มี่บุกยึดโรงพยาบาลศูนย์ราชบุรีในปี พ.ศ. 2543 ซึ่งหลังจากสร้างละครและออกอากาศครั้งแรกในปี พ.ศ. 2544 ทำให้สังคมมีความเข้าใจถึงปัญหาชนกลุ่มน้อยที่อาศัยอยู่บริเวณพรมแดนไทยและประเทศเพื่อนบ้านมากยิ่งขึ้น[16]

ในขณะที่ อัจฉรา รัศมีโชติ เจ้าหน้าที่หอภาพยนตร์ (องค์การมหาชน) ได้กล่าวในงาน อาเซียนป๊อปคัลเจอร์ ซึ่งจัดขึ้นโดย ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน) ว่าประเทศไทยนิยามชาวพม่าผ่านละครด้วยภาพลักษณ์ในอดีตของชาวพม่า ซึ่งได้ศึกษาเรื่องราวของละครไทย แบ่งเป็น 3 ประเภท จำนวน 6 เรื่อง โดยละครเก็บแผ่นดินนั้นอยู่ในประเภทของละครที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับคนชายขอบ มีการแสดงออกถึงความเป็นพม่าผ่านลักษณะท่าทาง และชื่อของตัวละครที่ให้ความรู้สึกว่าไม่ใช่คนไทย อาทิ มินทะดา อองดี[17]

ต่อมาหลังจากการประกาศจัดทำละครเก็บแผ่นดินในปี พ.ศ. 2563 ได้มีการเผยแพร่เบื้องหลังการถ่ายทำในชื่อว่า ก่อนไปเก็บแผ่นดิน 2020[18] ทางยูทูปแชแนลของผู้ผลิต จนกระทั่งเลยกำหนดการออกฉายมาจนถึงปี พ.ศ. 2565 ก็ยังไม่มีการออกอากาศละครแต่อย่างใด โดยทางผู้ผลิตประกาศว่ามีความล่าช้าเนื่องจากสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด-19[6] แต่ในสังคมออนไลน์พันทิปกลับมีการตั้งข้อสังเกตว่าอาจจมาจากสถานการณ์ความไม่สงบภายในประเทศพม่าหลังจากการรัฐประหารในประเทศพม่า พ.ศ. 2564 ซึ่งเนื้อหาของละครพูดถึงการลุกขึ้นต่อสู้ของชนกลุ่มน้อยคล้ายคลึงสถานการณในประเทศพม่า อาจจะทำให้กระทบความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ[19] ในขณะที่ตัวผู้กำกับละครและนักแสดงนำละครเก็บแผ่นดิน พ.ศ. 2563 ได้ร่วมประชาสัมพันธ์ช่องทางการรับบริจาคสิ่งของต่าง ๆ เพื่อช่วยเหลือผู้ลี้ภัยจากสถานการณ์ความไม่สงบในประเทศพม่าบริเวณใกล้ชายแดนไทย ภายในการเสวนาออนไลน์ เรื่อง มนุษยธรรมริมฝั่งสาละวินโดยสำนักข่าวเดอะรีพอร์ตเตอร์[20] ละครเรื่องนี้ดองนานมากแล้วมา 4 ปี จนกระทั่งเลยออกอากาศวันที่ 19 กันยายน พ.ศ.2567 ต่อจากน่านฟ้าชลาลัย และต่อมาเขาประกาศทางเพจช่อง 3 ว่าเรื่องนี้ดองไว้นาน จะมาฉาย ในปี พ.ศ. 2567 เท่านั้น แต่ว่าช่อง 3 เปิดไปลบ ละครโทรทัศน์ ช่อง 3 ว่าจะไม่มีการออกอากาศ เพราะว่าช่อง 3 ได้ถูกวางแผนนานมาก จนล่าสุดไม่ได้ออกอากาศสักปี

แหล่งข้อมูลอื่น

แก้

อ้างอิง

แก้
  1. "ไปเก็บแผ่นดินที่สิ้นชาติ ผลงานของ นายพันดี (ปรียานุช ปานประดับ)". www.kunmaebook.com.
  2. "ไปเก็บแผ่นดินที่สิ้นชาติ". Pantip.
  3. ละครไทยในความทรงจำ - เก็บแผ่นดิน 2544 | Facebook | By ละครไทยในความทรงจำ, สืบค้นเมื่อ 2022-07-26
  4. ""เป่าจินจง" รีเมคละคร "เก็บแผ่นดิน" ฉลอง 50 ปี ช่อง 3". mgronline.com. 2019-11-08.
  5. "เก็บแผ่นดิน". www.thairath.co.th.
  6. 6.0 6.1 matichon (2021-04-11). "ตู่ นพพล ประกาศเบรกกองละคร เก็บแผ่นดิน หลังมีพนักงานติดเชื้อโควิด". มติชนออนไลน์.
  7. 7.0 7.1 "เก็บแผ่นดิน | Pau Jin Jong". paujinjong.com. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2017-08-18. สืบค้นเมื่อ 2022-08-10.
  8. "Bloggang.com : : khaooat : เปิดกล้องละคร เก็บแผ่นดิน". BlogGang.
  9. "ประวัติ อเล็กซ์ เรนเดลล์". entertainment.trueid.net.
  10. "เปิดหมู่บ้านคาเซ บวงสรวงละครฟอร์มยักษ์ เก็บแผ่นดิน". kapook.com. 2020-11-09.
  11. "รวมละครเป่าจินจง เพลงผ้าฟ้าล้อมดาว". www.here.co.th.
  12. ""ช่อง3"ควรให้โอกาส"เป่าจินจง" | daradaily". www.daradaily.com.
  13. "วธ.ประกาศยกย่อง99สุดยอด'ละครไทย'ในสมัยรัชกาลที่9". dailynews. 2018-10-05.
  14. "เก็บแผ่นดิน | Pau Jin Jong". paujinjong.com. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2017-08-18. สืบค้นเมื่อ 2022-08-10.
  15. ""ช่อง3"ควรให้โอกาส"เป่าจินจง" | daradaily". www.daradaily.com.
  16. "'เก็บแผ่นดิน' ละครสะท้อนปัญหาของรัฐและชนกลุ่มน้อย เตรียมรีเมกลงจอช่อง 3 ปีหน้า". THE STANDARD. 2019-10-24.
  17. PCL, The Post Publishing. "ชาวพม่าในจอแก้วไทยภาพซ้ำ". www.posttoday.com.
  18. "ก่อนไปเก็บแผ่นดิน2020 ep.1 | Pau Jin Jong". paujinjong.com. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-08-17. สืบค้นเมื่อ 2022-08-10.
  19. "เก็บแผ่นดินเมื่อไรจะได้ออนแอร์". Pantip.
  20. admin (2021-05-16). "ระดมทุนช่วยเหลือชาวบ้านหนีภัยสู้รบริมสาละวินคึกคัก ศิลปิน-ดาราร่วมรณรงค์ ผู้กำกับ-พระเอกละครดัง "เก็บแผ่นดิน"เห็นใจชาวบ้านพลัดถิ่น หลายฝ่ายจี้รัฐบาลไทยเปิดช่องทางช่วยเหลือ-เชื่อวิธีสกัดกั้นทำลายภาพพจน์ประเทศ". สำนักข่าวชายขอบ : transbordernews.