อักษรมันดาอิก

อักษรมันดาอิก;
ชนิด	Alphabet
ช่วงยุค	คริสต์ศตวรรษที่ 2 — ปัจจุบัน
ทิศทาง	ขวาไปซ้าย
ภาษาพูด	มันดาอิกคลาสสิก; มันดาอิกใหม่
อักษรที่เกี่ยวข้อง
ระบบแม่	ฟินิเชีย แอราเมอิก อักษรมันดาอิก; ;
ISO 15924
ISO 15924	Mand (140), Mandaic, Mandaean
ยูนิโคด
ยูนิโคดแฝง	Mandaic
ช่วงยูนิโคด	U+0840–U+085F
	บทความนี้ประกอบด้วยสัญกรณ์การออกเสียงในสัทอักษรสากล (IPA) สำหรับคำแนะนำเบื้องต้นเกี่ยวกับสัญลักษณ์ IPA โปรดดู วิธีใช้:สัทอักษรสากล สำหรับความแตกต่างระหว่าง [ ], / / และ ⟨ ⟩ ดูที่ สัทอักษรสากล § วงเล็บเหลี่ยมและทับ

ชุดตัวอักษรมันดาอิก เป็นระบบการเขียนโดยหลักใช้เขียนภาษามันดาอิก คากว่าพัฒนาขึ้นในช่วงระหว่างคริสต์ศตวรรษที่ 2 ถึง 7 จากรูปเขียนของแอราเมอิก (เช่นเดียวกันกับซีรีแอก) หรือจากอักษรพาร์เทียนจารึก^[1]^[2] เป็นเรื่องยากที่จะระบุที่มาของอักษรอย่างชัดเจน^[3] อักษรนี้พัฒนาโดยผู้นับถือความเชื่อมันดาอีในเมโสโปเตเมียตอนล่าง เพื่อเขียนภาษามันดาอิกด้วยจุดประสงค์ทางศาสนา^[1] ภาษามันดาอิกคลาสสิกกับภาษามันดาอิกใหม่ยังคงมีผู้ใช้งานเพียงจำกัด^[1] อักษรนี้มีการเปลี่ยนแปลงรูปร่างน้อยมากตลอดหลายศตวรรษ^[3]^[1]

ชื่ออักษรในภาษามันดาอิกคือ Abagada หรือ Abaga ตามอักษรแรกของชุดตัวอักษร โดยรู้จักกันในฐานะ a, ba, ga, ฯลฯ แทนที่จะเป็นชื่ออักษรเซมิติกแบบดั้งเดิม (aleph, beth, gimel) ^[4]

อักษรนี้เป็นตัวเขียนที่เขียนจากขวาไปซ้ายตามแนวนอน แต่ใช่ว่าอักษรทั้งหมดในคำศัพท์จะเชื่อมกัน มีการใช้ช่องว่างในการแบ่งคำ

ในช่วงทศวรรษที่ผ่านมา Majid Fandi al-Mubaraki ชาวมันดาอีที่อาศัยอยู่ในออสเตรเลีย นำเข้าข้อความภาษามันดาอิกไปแปลงเป็นดิจิทัลด้วยการใช้การเรียงพิมพ์อักษรมันดาอิก^[5]

อักษร

ตารางชุดตัวอักษรมันดาอิก

ชุดตัวอักษรมันดาอิกมีอักษรทั้งหมด 22 ตัว (เรียงตามลำดับเดียวกันกับชุดตัวอักษรแอราเมอิก) กับทวิอักษร adu อักษรทุกตัวมักปิดด้วยการสะกดอักษรแรก a ซ้ำ ทำให้มีการนับเชิงสัญลักษณ์เป็น 24 ตัว:^[6]^[7]

ชุดตัวอักษรมันดาอิก^[8]
#	ชื่อ^[3]	อักษร	รูปเชื่อม			ปริวรรต			สัทอักษรสากล^[3]	จุดรหัส ยูนิโคด
#	ชื่อ^[3]	อักษร	ขวา	กลาง	ซ้าย	ซีรีแอก	ละติน^[3]	ฮีบรู^[6]	สัทอักษรสากล^[3]	จุดรหัส ยูนิโคด
1, 24	a	ࡀ‎	ـࡀ‎			ܐ	a	א	/a/	U+0840 HALQA
2	ba	ࡁ‎	ـࡁ‎	ـࡁـ‎	ࡁـ‎	ܒ	b	ב	/b/	U+0841 AB
3	ga	ࡂ‎	ـࡂ‎	ـࡂـ‎	ࡂـ‎	ܓ	g	ג	/ɡ/	U+0842 AG
4	da	ࡃ‎	ـࡃ‎	ـࡃـ‎	ࡃـ‎	ܕ	d	ד	/d/	U+0843 AD
5	ha	ࡄ‎	ـࡄ‎	ـࡄـ‎	ࡄـ‎	ܗ	h	ה	/h/	U+0844 AH
6	wa	ࡅ‎	ـࡅ‎	ـࡅـ‎	ࡅـ‎	ܘ	u	ו	/u, w/	U+0845 USHENNA
7	za	ࡆ‎	ـࡆ‎			ܙ	z	ז	/z/	U+0846 AZ
8	eh	ࡇ‎	ـࡇ‎			ܚ	-ẖ	ח	/χ/	U+0847 IT
9	ṭa	ࡈ‎	ـࡈ‎	ـࡈـ‎	ࡈـ‎	ܛ	ṭ	ט	/tˠ/	U+0848 ATT
10	ya	ࡉ‎	ـࡉ‎			ܝ	i	י	/i, j/	U+0849 AKSA
11	ka	ࡊ‎	ـࡊ‎	ـࡊـ‎	ࡊـ‎	ܟ	k	כ	/k/	U+084A AK
12	la	ࡋ‎	ـࡋ‎	ـࡋـ‎	ࡋـ‎	ܠ	l	ל	/l/	U+084B AL
13	ma	ࡌ‎	ـࡌ‎	ـࡌـ‎	ࡌـ‎	ܡ	m	מ	/m/	U+084C AM
14	na	ࡍ‎	ـࡍ‎	ـࡍـ‎	ࡍـ‎	ܢ	n	נ	/n/	U+084D AN
15	sa	ࡎ‎	ـࡎ‎	ـࡎـ‎	ࡎـ‎	ܣ	s	ס	/s/	U+084E AS
16	e	ࡏ‎	ـࡏ‎	ـࡏـ‎	ࡏـ‎	ܥ	ʿ	ע	/e/	U+084F IN
17	pa	ࡐ‎	ـࡐ‎	ـࡐـ‎	ࡐـ‎	ܦ	p	פ	/p/	U+0850 AP
18	ṣa	ࡑ‎	ـࡑ‎	ـࡑـ‎	ࡑـ‎	ܨ	ṣ	צ	/sˠ/	U+0851 ASZ
19	qa	ࡒ‎	ـࡒ‎	ـࡒـ‎	ࡒـ‎	ܩ	q	ק	/q/	U+0852 AQ
20	ra	ࡓ‎	ـࡓ‎	ـࡓـ‎	ࡓـ‎	ܪ	r	ר	/r/	U+0853 AR
21	ša	ࡔ‎	ـࡔ‎			ܫ	š	ש	/ʃ/	U+0854 ASH
22	ta	ࡕ‎	ـࡕ‎	ـࡕـ‎	ࡕـ‎	ܬ	t	ת	/t/	U+0855 AT
23	ḏ	ࡖ‎	ـࡖ‎			ܯ	ḏ-	דﬞ‎	/ð/	U+0856 DUSHENNA

สระ

สระส่วนใหญ่เขียนในรูปเต็ม ซึ่งต่างจากชุดตัวอักษรเซมิติกอื่น ๆ ส่วนใหญ่ อักษรแรก a (เทียบเท่า alaph) ใช้แทนขอบเขตของสระลิ้นลดต่ำ อักษรตัวที่ 6 wa ใช้เป็นสระปิด หลัง (u กับ o) และอักษรตัวที่ 10 ya ใช้เป็นสระปิด หน้า (i กับ e) อักษรสองตัวท้ายที่กล่าวไปสามารถเป็นพยัญชนะ w/v กับ y ได้

สัญลักษณ์ที่คล้ายกับรูปขีดเส้นใต้ (U+085A ◌࡚ mandaic vocalization mark) ใช้แยกคุณภาพเสียงสระ (vowel quality) ของสระมันดาอิกสามอัน โดยใช้ในสื่อการสอนแต่อาจละไว้ในข้อความทั่วไป^[9] สัญลักษณ์นี้ใช้เฉพาะกับสระ a, wa และ ya ดังตัวอย่างกับอักษร ba:

ࡁࡀ‎ /bā/ กลายเป็น ࡁࡀ࡚‎ /ba/
ࡁࡅ‎ /bu/ กลายเป็น ࡁࡅ࡚‎ /bo/
ࡁࡉ‎ /bi/ กลายเป็น ࡁࡉ࡚‎ /be/

สัญลักษณ์ซ้ำ

จุดใต้พยัญชนะ (U+085B ◌࡛ mandaic gemination mark) สามารถใช้ระบุรูปซ้ำที่ผู้เขียนภาษาแม่เรียกว่ารูปสะกด "หนัก"^[9] ตัวอย่างคำศัพท์ ได้แก่ ࡀࡊ࡛ࡀ‎ (ekka) 'นี่คือ', ࡔࡉࡍ࡛ࡀ‎ (šenna) 'ฟัน', ࡋࡉࡁ࡛ࡀ‎ (lebba) 'หัวใจ' และ ࡓࡁ࡛ࡀ‎ (rabba) 'เยี่ยม'^[9]

รูปอักขระแฝด

อักษรตัวที่ 23 เป็นรูปอักขระแฝด adu (da + ya)^[1]^[6] (เทียบกับ ตาอ์มัรบูเฏาะฮ์ในภาษาอาหรับ, อักษรคอปติก "ti" และแอมเพอร์แซนด์ในภาษาอังกฤษ)

นอกจากเชื่อมอักษรในแบบทั่วไปแล้ว อักษรมันดาอิกบางตัวสามารถผสมให้เป็นรูปอักขระแฝดหลายแบบ:^[3]^[9]

ࡊࡃ‎ /kd/, ࡗ‎ /kḏ/, ࡊࡉ‎ /ki/, ࡊࡋ‎ /kl/, ࡊࡓ‎ /kr/, ࡊࡕ‎ /kt/, และ ࡊࡅ‎ /ku/
ࡍࡃ‎ /nd/, ࡍࡉ‎ /ni/, ࡍࡌ‎ /nm/, ࡍࡒ‎ /nq/, ࡍࡕ‎ /nt/, และ ࡍࡅ‎ /nu/
ࡐࡋ‎ /pl/, ࡐࡓ‎ /pr/, และ ࡐࡅ‎ /pu/
ࡑࡋ‎ /sˤl/, ࡑࡓ‎ /sˤr/, และ ࡑࡅ‎ /sˤu/
ࡅࡕ‎ /ut/

ทั้ง adu (U+0856 ࡖ mandaic letter dushenna) กับรูปอักขระแฝดเก่า kḏ (U+0857 ࡗ mandaic letter kad) ถือเป็นอักษรเดียวกันในยูนิโคด

อักษรที่คล้ายกัน

เนื่องจากอักษรมันดาอิกบางตัวมีรูปร่างคล้ายกัน ทำให้บางครั้งสร้างความสับสนทั้งอาลักษณ์มันดาอิกในอดีตกับนักวิชาการสมัยใหม่ โดยเฉพาะในเอกสารตัวเขียนที่เป็นรูปเขียนมือ โดยตัวอย่างมีดังนี้^[10]

ࡃ‎ /d/, ࡓ‎ /r/, ࡏ‎ /e/, ࡒ‎ /q/
ࡅ‎ /u/, ࡉ‎ /i/
ࡌ‎ /m/, ࡕ‎ /t/
ࡊ‎ /k/, ࡍ‎ /n/, ࡐ‎ /p/
ࡐࡀ‎ /pa/, ࡀࡍࡀ‎ /ana/, ࡔ‎ /ʃ/
ࡑ‎ /sˤ/, ࡄࡍ‎ /hn/

ส่วนขยาย

ยูนิโค้ด

อักษรมันดาอิก Unicode.org chart (PDF)
	0	1	2	3	4	5	6	7	8	9	A	B	C	D	E	F
U+084x	ࡀ	ࡁ	ࡂ	ࡃ	ࡄ	ࡅ	ࡆ	ࡇ	ࡈ	ࡉ	ࡊ	ࡋ	ࡌ	ࡍ	ࡎ	ࡏ
U+085x	ࡐ	ࡑ	ࡒ	ࡓ	ࡔ	ࡕ	ࡖ	ࡗ	ࡘ	࡙	࡚	࡛			࡞

อ้างอิง

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 ^1.4 "Chapter 9: Middle East-I, Modern and Liturgical Scripts". The Unicode Standard, Version 10.0 (PDF). Mountain View, CA: Unicode, Inc. June 2017. ISBN 978-1-936213-16-0.
↑ Häberl, Charles G. (February 2006). "Iranian Scripts for Aramaic Languages: The Origin of the Mandaic Script". Bulletin of the American Schools of Oriental Research (341): 53–62. doi:10.7282/T37D2SGZ.
↑ ^3.0 ^3.1 ^3.2 ^3.3 ^3.4 ^3.5 Daniels, Peter T.; Bright, William, บ.ก. (1996). The World's Writing Systems. Oxford University Press, Inc. pp. 511–513. ISBN 978-0195079937.
↑ Macúch, Rudolf (1965). Handbook of Classical and Modern Mandaic. Berlin: De Gruyter. pp. 7–26.
↑ Mandaean Network.
↑ ^6.0 ^6.1 ^6.2 Drower, Ethel Stefana; Macúch, Rudolf (1963). A Mandaic Dictionary. London: Clarendon Press. pp. 1, 491.
↑ Drower, Ethel Stefana (1937). The Mandaeans of Iraq and Iran: Their Cults, Customs, Magic, Legends, and Folklore. Oxford: Clarendon Press. pp. 240–243.
↑ ตารางนี้จะแสดงได้ถูกต้องด้วยการใช้ Firefox และฟอนต์ Noto Sans Mandaic
↑ ^9.0 ^9.1 ^9.2 ^9.3 Everson, Michael; Richmond, Bob (2008-08-04). "L2/08-270R: Proposal for encoding the Mandaic script in the BMP of the UCS" (PDF).
↑ Häberl, Charles (2022). The Book of Kings and the Explanations of This World: A Universal History from the Late Sasanian Empire. Liverpool: Liverpool University Press. pp. 33–34. ISBN 978-1-80085-627-1.

แหล่งข้อมูลอื่น

Mandaic.org: Mandaic and Neo-Mandaic Texts and Resources เก็บถาวร 2018-11-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
Noto Sans Mandaic from Google Fonts
Mandaic Regular Font from the Mandaean Network
Mandaic phonetic keyboard from SIL Keyman
Mandaic keyboard

[TUSME-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 ^1.4 "Chapter 9: Middle East-I, Modern and Liturgical Scripts". The Unicode Standard, Version 10.0 (PDF). Mountain View, CA: Unicode, Inc. June 2017. ISBN 978-1-936213-16-0.

[2] Häberl, Charles G. (February 2006). "Iranian Scripts for Aramaic Languages: The Origin of the Mandaic Script". Bulletin of the American Schools of Oriental Research (341): 53–62. doi:10.7282/T37D2SGZ.

[DBWWS-3] 3.0 ^3.1 ^3.2 ^3.3 ^3.4 ^3.5 Daniels, Peter T.; Bright, William, บ.ก. (1996). The World's Writing Systems. Oxford University Press, Inc. pp. 511–513. ISBN 978-0195079937.

[MandadaicHandbook-4] Macúch, Rudolf (1965). Handbook of Classical and Modern Mandaic. Berlin: De Gruyter. pp. 7–26.

[5] Mandaean Network.

[MandadaicDictionary-6] 6.0 ^6.1 ^6.2 Drower, Ethel Stefana; Macúch, Rudolf (1963). A Mandaic Dictionary. London: Clarendon Press. pp. 1, 491.

[Mandaeans1937-7] Drower, Ethel Stefana (1937). The Mandaeans of Iraq and Iran: Their Cults, Customs, Magic, Legends, and Folklore. Oxford: Clarendon Press. pp. 240–243.

[8] ตารางนี้จะแสดงได้ถูกต้องด้วยการใช้ Firefox และฟอนต์ Noto Sans Mandaic

[L208270-9] 9.0 ^9.1 ^9.2 ^9.3 Everson, Michael; Richmond, Bob (2008-08-04). "L2/08-270R: Proposal for encoding the Mandaic script in the BMP of the UCS" (PDF).

[Häberl_2022-10] Häberl, Charles (2022). The Book of Kings and the Explanations of This World: A Universal History from the Late Sasanian Empire. Liverpool: Liverpool University Press. pp. 33–34. ISBN 978-1-80085-627-1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]