ส้มป่อย
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร: Plantae
ไม่ได้จัดลำดับ: Angiosperms
ไม่ได้จัดลำดับ: Eudicots
ไม่ได้จัดลำดับ: Rosids
อันดับ: Fabales
วงศ์: Fabaceae
สกุล: Acacia
สปีชีส์: A.  concinna
ชื่อทวินาม
Acacia concinna
(Willd.) DC.[1]
ชื่อพ้อง
  • Acacia concinna (Willd.) DC. var. rugata (Benth.) Baker
  • Acacia hooperiana Miq.
  • Acacia hooperiana Miq. var. glabriuscula Miq.
  • Acacia hooperiana Miq. var. subcuneata Miq.
  • Acacia philippinarium Benth.
  • Acacia poilanei Gagnep.
  • Acacia polycephala DC.
  • Acacia pseudointsia auct. non Miq.
  • Acacia quisumbingii Merr.
  • Acacia rugata (Lam.) Merr.
  • Guilandina microphylla DC.
  • Mimosa concinna Willd.
  • Mimosa rugata Lam.
  • Nygae sylvarum-minimae Rumph.[2]

ส้มป่อย (ชื่อวิทยาศาสตร์: Acacia concinna) เป็นพืชชนิดหนึ่งในวงศ์ถั่ว ภาษากะเหรี่ยงเรียกเบ๊อะฉี่สะหรือพีจีสะ เป็นไม้พุ่มรอเลื้อย มีหนามแข็ง ลำต้นและกิ่งอ่อนมีขนสีน้ำตาลปกคลุม ปลายใบเป็นติ่งหนามแหลมอ่อนโค้ง ใบประกอบ มีหูใบ ใบย่อยไม่มีก้านใบ ดอกช่อแบบกระจุก ออกตามซอกใบและปลายกิ่ง ดอกย่อยขนาดเล็ก เป็นดอกสมบูรณ์เพศ กลีบเลี้ยงรูปถ้วยสีแดง กลีบดอกเป็นหลอดสีขาว เกสรตัวผู้จำนวนมากติดกับกลีบดอก มี 5 มัด ก้านชูสีขาว ผลเป็นฝักรูปขอบขนาน แบน หนา เมื่อแห้งผิวย่น ขรุขระมาก

ฝักอ่อนและใบอ่อนมีรสเปรี้ยว ชาวกะเหรี่ยงนำไปประกอบอาหาร ฝักแก่ตากให้แห้ง ต้มกับขมิ้นใช้สระผม ใบใช้เป็นส่วนประกอบในการย้อมผ้า[3] ในฝักมีสารกลุ่มซาโปนินหลายชนิด ทำให้เกิดฟองเมื่อนำฝักส้มป่อยตีกับน้ำ รากใช้เป็นยาแก้ไข้ ใช้เป็นยาขับเสมหะ แก้บิด[4]

Sompoi flower
Sompoi fruit

อ้างอิง

แก้
  1. "Acacia concinna information from NPGS/GRIN". www.ars-grin.gov. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-06-05. สืบค้นเมื่อ 2008-03-13.
  2. "Acacia concinna - ILDIS LegumeWeb". www.ildis.org. สืบค้นเมื่อ 2008-03-13.
  3. ขวัญฤทัย คำฝาเชื้อ 2551 พฤกษศาสตร์พื้นบ้านของชาวกะเหรี่ยง ที่ตำบลบ้านจันทร์และแจ่มหลวง อำเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่ วิทยานิพนธ์ (วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต) มหาวิทยาลัยเชียงใหม่271 หน้า ดูฉบับเต็ม เก็บถาวร 2021-06-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
  4. ชยันต์ พิเชียรสุนทร ศุภชัย ติยวรนันท์ และ วิเชียร จีรวงศ์. คู่มือเภสัชกรรมแผนไทยเล่ม 6 เภสัชกรรม. กทม. อัมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง. 2555. หน้า 133