สังขาร แปลว่า การปรุงแต่ง สิ่งที่ถูกปรุงแต่ง

สังขารในไตรลักษณ์

แก้

ในไตรลักษณ์ สังขาร คือ ธรรมที่ถูกปรุงแต่ง ได้แก่ จิต เจตสิก และรูป ทั้งหมด

สังขารในขันธ์ 5

แก้

ในขันธ์ 5 สังขารขันธ์ คือ สภาพที่ปรุงแต่งจิต เป็นคุณสมบัติต่าง ๆ ของจิต ได้แก่ เจตสิก 9 ดวง เว้นเวทนาและสัญญา

สังขารในปฏิจจสมุปบาท

แก้

ในปฏิจจสมุปบาท สังขาร 3 คือ

  1. กายสังขาร เจตนาทางกาย
  2. วจีสังขาร เจตนาทางวาจา
  3. มโนสังขาร เจตนาทางใจ

หรือ อภิสังขาร 3 ได้แก่

  1. ปุญญาภิสังขาร สภาพที่ปรุงแต่งกรรมฝ่ายดี
  2. อปุญญาภิสังขาร สภาพที่ปรุงแต่กรรมฝ่ายชั่ว
  3. อาเนญชาภิสังขาร สภาพที่ปรุงแต่งภพอันมั่นคง ไม่หวั่นไหว

อ้างอิง

แก้