สังขาร
สังขาร แปลว่า การปรุงแต่ง สิ่งที่ถูกปรุงแต่ง
สังขารในไตรลักษณ์ แก้ไข
ในไตรลักษณ์ สังขาร คือ ธรรมที่ถูกปรุงแต่ง ได้แก่ จิต เจตสิก และรูป ทั้งหมด
สังขารในขันธ์ 5 แก้ไข
ในขันธ์ 5 สังขารขันธ์ คือ สภาพที่ปรุงแต่งจิต เป็นคุณสมบัติต่าง ๆ ของจิต ได้แก่ เจตสิก 9 ดวง เว้นเวทนาและสัญญา
สังขารในปฏิจจสมุปบาท แก้ไข
ในปฏิจจสมุปบาท สังขาร 3 คือ
- กายสังขาร เจตนาทางกาย
- วจีสังขาร เจตนาทางวาจา
- มโนสังขาร เจตนาทางใจ
หรือ อภิสังขาร 3 ได้แก่
- ปุญญาภิสังขาร สภาพที่ปรุงแต่งกรรมฝ่ายดี
- อปุญญาภิสังขาร สภาพที่ปรุงแต่กรรมฝ่ายชั่ว
- อาเนญชาภิสังขาร สภาพที่ปรุงแต่งภพอันมั่นคง ไม่หวั่นไหว
อ้างอิง แก้ไข
- พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช), พจนานุกรมเพื่อการศึกษาพุทธศาสน์ ชุด คำวัด, วัดราชโอรสาราม กรุงเทพฯ พ.ศ. 2548