สมาคมผู้คงแก่เรียน
ลิงก์ข้ามภาษาในบทความนี้ มีไว้ให้ผู้อ่านและผู้ร่วมแก้ไขบทความศึกษาเพิ่มเติมโดยสะดวก เนื่องจากวิกิพีเดียภาษาไทยยังไม่มีบทความดังกล่าว กระนั้น ควรรีบสร้างเป็นบทความโดยเร็วที่สุด |
สมาคมนักปราชญ์ (learned societies) หรือ สมาคมผู้รู้ หมายถึงสมาคมที่จัดตั้งขึ้นเพื่อส่งเสริมและยกระดับวิชาความรู้ในสาขาวิชาการต่างๆ โดยสมาชิกภาพอาจเปิดให้บุคคลทั่วไปเป็นได้ หรืออาจจำกัดเฉพาะผู้มีคุณสมบัติตามกำหนด ดังเช่นสมาคมนักปราชญ์ที่เก่าแก่ที่สุดของประเทศต่างๆ เช่น แอกคาเดอเมีย เดอิ ลินเซอิ (en:Accademia dei Lincei ก่อตั้ง พ.ศ. 2146 ตรงกับรัชสม้ยของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช), อแคเดมี ฟรังเซส์ (en:Académie Française ก่อตั้ง พ.ศ. 2178 ตรงกับรัชสม้ยของสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง), ราชสมาคมแห่งลอนดอน (ก่อตั้ง พ.ศ. 2203 ตรงกับรัชสม้ยของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช), โซดาลิทาส ลิทเทอรารุม วิสตูลานา (en:Sodalitas Litterarum Vistulana ก่อตั้ง พ.ศ. 2031 ตรงกับปลายรัชสม้ยของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ) เป็นต้น
สมาคมนักปราชญ์เกือบทั้งหมดเป็นองค์การไม่แสวงกำไร กิจกรรมทั่วๆ ไป รวมถึงการจัดประชุมทางวิชาการเพื่อการนำเสนอและการอภิปรายผลงานค้นคว้าวิจัยใหม่ๆ และตีพิมพ์หรือให้การอุปถัมภ์วารสารวิชาการของสาขานั้นๆ บางสมาคมทำหน้าที่เป็นองค์การวิชาชีพ เพื่อกำกับดูแลกิจกรรมของสมาชิกเพื่อประโยชน์สาธารณะ หรือเพื่อประโยชน์ร่วมกันของมวลสมาชิก
สมาคมนักปราชญ์มีความสำคัญยิ่งในทางสังคมวิทยาวิทยาศาสตร์ การรวมกันก่อตั้งกันเป็นรูปสมาคมนับเป็นก้าวสำคัญที่จะก่อให้เกิดสาขาวิชาหรือแขนงวิชาใหม่ๆ ขึ้น
สมาคมนักปราชญ์อาจมีลักษณะของวัตถุประสงค์เป็นแบบทั่วไปที่กว้าง เช่น สมาคมเพื่อความก้าวหน้าแห่งวิทยาศาสตร์อเมริกัน (en:American Association for the Advancement of Science ก่อตั้ง พ.ศ. 2391 ตรงกับปลายรัชสม้ยของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 3) หรืออาจมีวัตถุประสงค์ที่จำเพาะเจาะจง เช่น สมาคมภาษาสมัยใหม่ (en: Modern Language Association)
สมาคมนักปราชญ์เกือบทั้งหมดจะเป็นสมาคมแห่งประเทศที่มีสมาคมสาขาในประเทศ (แม้บางสมาคมอาจมีสาขาในประเทศอื่น) หรืออาจเป็นสมาคมนานาชาติ เช่น สหพันธ์สมาคมห้องสมุดนานาชาติ (en:International Federation of Library Associations) ในกรณีหลังนี้มักมีสมาคมสาขาในประเทศต่างๆ สมาคมนักปราชญ์ในระดับท้องถิ่นก็มีเช่นกัน เช่น สมาคมการแพทย์แมสซาชูเซตส์ ซึ่งตีพิมพ์วารสารการแพทย์แห่งนิวอิงแลนด์ที่มีชื่อเสียง
สมาชิกภาพ แก้
บางสมาคมรับสมาชิกผู้เพียงมีความสนใจในสาขาวิชาการนั้นๆ หากบุคคลผุ้นั้นเสียค่าสมาชิกให้สมาคม สมาคมที่เก่าแก่และเน้นวิชาการและวิชาชีพอาจมอบสมาชิกภาพประเภทวุฒิหรือกิตติคุณแก่สมาชิกที่มีคุณสมบัติถึงขนาดทั้งในด้านการทำคุณประโยชน์แก่วงวิชาการหรือจากการประสบความสำเร็จในการค้นคว้าวิจัยที่สำคัญในสาขาวิชา ประโยชน์ทั่วไปที่สมาชิกของสมาคมได้รับคือ ค่าบอกรับวารสารวิชาการของสมาคมในอัตราที่ต่ำมากเมื่อเทียบกับอัตราการบอกรับของผู้มิได้เป็นสามชิกหรือที่วางจำหน่ายทั่วไป